Vertaling Kris Eikelenboom
Direct na het lezen van Kelly Jones roman De zevende eenhoorn heb ik het eerder geschreven boek De jonkvrouw en de eenhoorn van Tracy Chevalier gelezen. Beide boeken vertellen op een heel verschillende manier een verhaal over zes tapijten, die samen de "Dame met de eenhoorn"- serie genoemd wordt.
In het eerste hoofdstuk vertelt de ambitieuze en vaak ook arrogante schilder en vrouwenversierder Nicolas des Innocents hoe hij bij Jean Le Viste geroepen wordt voor een opdracht. Jean Le Viste wil dat hij een aantal tapijten ontwerpt. Aanvankelijk had hij een veldslag in gedachte, maar hij gaat uiteindelijk akkoord met het voorstel van Nicolas (die hiertoe min of meer voor het blok gezet werd door Le Vistes vrouw, die een meer spirituele voorstelling wenst) om er voorstellingen met jonkvrouwen en eenhoorns van te maken mits het familiewapen van de Le Vistes daarin een prominente rol vervult. Al bij zijn eerste bezoek ontmoet hij Claude, de oudste dochter van Le Viste. Snel ontvlambaar als hij is probeert hij haar te verleiden.
Nadat de ontwerpen (met een voorstelling waarop Claude duidelijk herkenbaar is) goedgekeurd zijn brengt Nicolas ze zelf naar de weverij van Georges de la Chapelle in Brussel om er op toe te zien dat zijn ontwerpen niet wezenlijk veranderen. (het is normaal dat wevers er dingen aan toe voegen zoals millefleurs en dieren om de achtergrond te vullen). In Brussel kent het gezin de la Chapelle zijn eigen moeilijkheden. Georges is gevallen voor het ontwerp van de jonkvrouwen en de eenhoorn, maar het kost hem de grootste moeite de tapijten op tijd klaar te hebben. Zijn vrouw moet zelfs achter het weeftoestel plaatsnemen, iets wat door het gilde streng verboden is. En dan zijn er de moeilijkheden rondom zijn blinde dochter Aliénor, die beloofd is aan een man die zij verfoeit. Tot grote ongerustheid van haar ouders kan Nicolas tijdens zijn verschillende bezoeken zijn ogen niet van haar afhouden, maar het brengt Aliénor op een idee om het ongewenste huwelijk te voorkomen.
Ondertussen valt het in Parijs niet mee om Claude die niet afkerig is van Nicolas, in toom te houden. Zozeer zelfs dat haar moeder besluit haar tot haar verloving naar een klooster te sturen.
De roman wordt niet vanuit het perspectief van één persoon verteld, maar alle romanfiguren leveren in de ik vorm in verschillende hoofdstukken een bijdrage. Al deze losse draadjes vormen zo - net als de draden in een tapijt - uiteindelijk het hele boek. Een mooie en knappe compositie, maar toch is de verteltrant bij alle figuren hetzelfde. En dat vind ik jammer, wat variatie had het volgens mij net allemaal wat pittiger gemaakt.
Maar hoe dan ook, je krijgt wel inzicht in de ontwikkeling van het maken van een tapijt, hoe hard de mensen moeten werken en hoe de sociale verhoudingen in die tijd zijn. En zoals vaker in de boeken van Tracy Chevalier is er bijzondere aandacht voor de rol van vrouwen in die tijd.
Haar website over dit boek is een aanrader. Er staat veel achtergrond informatie op en ik las dat een artikel van Cees Nooteboom haar aanzette tot het schrijven van een boek waarin eenhoorns een rol spelen.
