Was een van de twee maandboeken van de boekgrrls in april 2002. Bij de aanbeveling was op de discussie al een voorschotje genomen:
"Op de achterflap van het boek staat de -tegenwoordig vrijwel onvermijdelijke- toevoeging 'literaire thriller'. Irritant zoiets, want wat betekent het eigenlijk? En wat betekent het als het er níet bij staat? 'Spoorloos in Italië' gaat behoorlijk ver in 'meerduidigheid' (iets wat literair meestal hoge ogen gooit ;-)) Een alleenstaande moeder van een zesjarige dochter vertrekt onverwacht naar Florence en keert niet op de verwachte tijd terug. Ze heeft geen gsm bij zich. Afwisselend wordt beschreven hoe achtergebleven vrienden die op het kind passen reageren en wat de hoofdpersoon zou kunnen meemaken: of ze is ontvoerd, of ze heeft zich door een nieuwe minnaar laten verleiden langer te blijven. Wat is waar, wat is een angstscenario in het hoofd van de achtergeblevenen?"
Op beide vragen werd veel gereageerd, maar er was ook een grrl die alleen hartgrondig liet weten wat ze van het boek vond:
"zuchhhhhhhhhttt, jammer ik heb het boek uit."
Een aantal grrls die niet vaak thrillers lezen kon dit boek wel waarderen:
"Alhoewel thrillers en misdaadromans doorgaans niet mijn voorkeur hebben, vond ik dit boek wel aardig. De schrijfstijl is vlot en leest lekker weg.
"Ik heb niet zoveel met thrillers. Toen ik eraan begon dacht ik, hoe kom ik in hemelsnaam aan zo'n boek? Tot ik me herinnerde dat het van de lijst kwam. Desalniettemin, ik kon het nauwelijks neerleggen."
Over de beide plots die het boek naast elkaar plaatst denken de grrls verschillend:
"Het eerste plot vond ik voorspelbaar; het tweede verrassend."
"Ik vond het eerste plot niet voorspelbaar. Ik dacht toen haar gijzelaar met een volle spuit op haar afkwam dat het met haar gedaan zou zijn. Ik had gedacht dat ze dood zou gaan. Ik heb van dit hele scenario een nacht wat slecht geslapen, zo beheerste het m'n gedachten. (...) Het tweede scenario vond ik ook wel verrassend maar niet zo bloedstollend."
"De afwisselende hoofdstukken vertellen zo'n beetje drie parallel lopende verhalen: het verhaal van de thuisblijvers, het verhaal van de geheime minnaar en het verhaal van de gevaarlijke gek. Het eerste verhaal is invoelbaar en spannend, het tweede is invoelbaar en niet spannend, maar zich ontwikkelt zich dan toch tot een heuse detective, en het derde verhaal is invoelbaar en doodeng."
Niet iedereen vond die verschillende plots prettig:
"Vooral het eerste scenario hield me zo in de ban, dat het me mateloos irriteerde als er weer iets van de andere versie kwam. Het is natuurlijk erg origineel, twee versies, maar ik vond het wel storen in het ingezogen worden in het boek."
"Ik had eigenlijk wel behoefte aan een duidelijk einde, maar je kunt niet alles hebben."
"Op zich een zeer leesbaar boek, maar ik voelde het geregel en gepluis van de schrijfster te veel. Wat er in de ene verhaallijn gebeurde moest in de andere ook (het blauwe oog, het breken van het paardenbeen) en ik stoorde me daaraan. Het eind beviel me niet. Ik heb geen hekel aan open eindes als je het helemaal zelf mag invullen, maar tussen twee plots kiezen die al kant en klaar zijn en precies kloppen, nee, dat is geen open einde, dat is lezers plagen."
Mag het boek zich met recht een 'literaire thriller' noemen? Daarover werd verschillend geoordeeld:
"Thrillers lees ik zelden. Onder invloed van de grrls heb ik Elizabeth George gelezen, Patricial Cornwell, Nicci French. En dan merk ik wel een verschil met dit boek van Dunant. Cornwell, French e.d.: aardig tijdverdrijf. Maar nooit zal ik het een tweede keer lezen. Zodra het boek uit is, zijn er geen vragen meer. Sarah Dunant raakt aan meer dan alleen een recht-toe-recht-aan verhaal. Er is een vriendin spoorloos. Er worden twee scenario's geschetst van wat er met die vriendin gebeurd kan zijn. Je weet niet welke van die twee waar is, ze zouden ook geen van beide waar kunnen zijn. Het zou de fantasie van de achterblijvers kunnen zijn. Iets in het voorwoord verwijst daarnaar. Maar los daarvan spelen er andere, laat ik het met een groot woord maar 'universele' zaken noemen. Zoals de betekenis van liefde, vriendschap, ouderschap. En dat nergens lullig verwoord. En alle personen ook zijn echt, ze maken met elkaar een ontwikkeling door. En dan ook nog de knapheid van hoe het in elkaar zit (maar goed, dat hoef je niet per se literair te noemen): hoe in het ene scenario een telefoontje wordt verantwoord zodat het ook klopt met het verhaal in het andere scenario. Alles, alles klopt. (...) Nou ja, mooi vind ik dat, meer werkelijkheden, meer mogelijkheden. Of dat het epitheton 'literair' bij thriller verdient?? Voor mij wel dus."
"'t Is volgens mij thriller en literair experiment in gelijke delen en als zodanig vind ik het zeker geslaagd. Ik heb nogal een hekel aan dat pretentieuze modeverschijnsel 'literaire thriller', een soort halfbakken poging om het genre te 'upmarketen' die van mij niet hoeft en die volgens mij sinds Donna Tartts 'Secret History' in zwang is gekomen. Maar als het dan toch zo nodig moet, dan mag dit van mij een literaire thriller heten. (...) Vooral Anna en Estella gingen voor mij leven: twee vrouwen die heel aardig tegenover elkaar en in hun tijd worden gezet. Anna's tripje naar Italië werd door sommige grrls niet begrepen en tja, of je dat zelf wel of niet zou doen, da's "heel persoonlijk natuurlijk". Waar het om gaat, is of de schrijfster aannemelijk maakt dat Anna het doet. Dat lukt haar, vind ik. De reis heeft een doel en dat doel wordt - in beide scenario's - op een andere manier dan voorzien, bereikt."
(...) "Een literaire thriller vind ik het niet, wat is hier uitgediept? Niets. Zitten er speciale gedachtegangen in? Nee. Oorspronkelijk? De dubbele plot wel, maar als die mij niet bevalt... Overigens is haar manier van schrijven wel zo dat je door wilt lezen (dus is de teleurstelling des te groter). Het paard/pakje dat achterblijft: eerst een hoop ophef maken over dat paard, en het dan gewoon achterlaten. Vind ik niet geloofwaardig, net zo min als het onbereikbaar zijn voor het thuisfront. Maar ja, als ze bereikbaar zou zijn, is het geen thriller meer. Je moet toch IEts om een spannend boek te schrijven. Dat stoort mij verder niet, een thriller mag best soms ongeloofwaardig zijn. Is het thema fantasie versus werkelijkheid?? Niks van gemerkt. Leesbaar, maar niets bijzonders."
"Ik begon aan Spoorloos in Italië met twee verwachtingen:
- dat ik er niet zoveel aan zou vinden,
- dat de verschillende versies de fantasieën van de achterblijvers zijn. Wel, dat eerste viel alvast mee: achteraf deed het boek me meer dan ik had verwacht. Eindelijk eens dertigers die met andere dingen bezig zijn dan de Bridget Jones-typetjes (...) De verdwijning is van invloed op de relaties in de levens van alle drie de hoofdpersonen, niet alleen in die van Anna."
Een rechttoe-rechtaan thriller is dit in elk geval niet, en is het zelfs wel een thriller?
"Een minuut of vijf geleden had ik het boek uit. Ik vond het spannend en angstaanjagend om te lezen hoe deze vrouw in verkeerde handen valt. Maar een thriller? Ik vond het hooguit een psychologisch verhaal met thrillerachtige elementen. Vrouw op zoek naar zichzelf zonder kind, vriendin met bindingsangst want (of: en) moeder op jonge leeftijd overleden. Wat ik wel leuk vond is dat nu eens niet sprake was van happy family van pa, ma en kind, maar een gezinsconstructie die laat zien dat het ook anders kan en is. Ik ben blij dat ik het uit heb, want ik had een drukkend gevoel van de (laten we zeggen: psychologische) spanning."
"Ik heb "Mapping the Edge" (Spoorloos) eergisteren uitgelezen. Ik vond geen van de beide plots echt spannend; geen thriller dus. (...) Het deed me een beetje denken aan het sprookje van Blauwbaard. Het hele huis van de man was erop gebouwd om een vrouw gevangen te houden en stiekem foto's van haar te maken. Het is wel erg toevallig, dat, terwijl iedereen voortdurend op de telefoon let, net als Anne belt haar dochtertje opneemt. De plot met de lover vond ik flauw en niet erg origineel. Dit boek gaat bij mij op het stapeltje 'Afgekeurd'."
Wat was 'waar'? Kwamen we eruit? Was dat de bedoeling?
"Ik had sterk het gevoel dat de overeenkomende feiten in de twee scenario's de handvatten voor de achterblijvers waren. Immers als er iemand zo maar verdwijnt dan ga je proberen te bedenken wat er gebeurd kan zijn. Soms ben je optimistisch en vaak pessimistisch. Zelfde feiten kunnen tot hele verschillende scenario's leiden al naar gelang de gemoedsgesteldheid van de achterblijvers. Ik vind dat Dunant heel goed geslaagd is om de onzekerheid, de angst van dierbaren van een vermist persoon weer te geven via die twee denkbare verhalen."
"Wat betreft de verschillende verhaallijnen geloof ik (...) niet meer zozeer dat het de angstfantasieën van Paul en Stella zijn. Het is natuurlijk wel toevallig dat het er twee zijn. Maar al lezende kun je niet met zekerheid zeggen welke van wie is. Sowieso moeten de verhalen dan achteraf zijn verzonnen omdat ze dezelfde elementen bevatten, die ze niet eerder konden weten. Maar tijdens het lezen vond ik het niet waarschijnlijk dat het de gedachten van de een, of van de ander betrof. Het lijkt me sowieso dat je je van alles in het hoofd haalt en Stella 'zien' we ook verschillende dingen denken (...) Het zijn fantasieën van de schrijfster. Ofwel van de lezer. Er kunnen in zo'n geval vele versies worden verzonnen, maar het is voldoende om er twee weer te geven. Maar één zou het 'de waarheid' maken, drie of meer zou te complex worden en veel meer een truc dan het nu is. En juist de keuze voor twee maakt dat je ook nog eens nadenkt over de vraag of het misschien de gedachten van Stella en Paul zijn. Ik geloof dan ook dat geen van de twee verhaallijnen de ware is."
Ook over een aantal details werd levendig gediscussieerd:
(moeder op reis zonder kind)
"Minpunt, en weinig geloofwaardig, vond ik het feit dat een moeder zomaar haar kleine dochtertje achterlaat om een uitstapje te maken naar Italië. Ik vraag me af welke moeder daartoe in staat is."
"Dat laatste is ook mijn grote verbazing. Mijn zonen zijn 6 en 7 jaar. Regelmatig houdt de gedachte dat je gewoon weg kunt lopen me op de been :-)), maar dat doe je heus niet."
Dat ze een tijdje weggaat vind ik nog tot daaraantoe: tenslotte weet ze dat haar kind in goede handen is. Maar dat ze niet zorgt dat ze bereikbaar is, dat vond ik raar."
Over die bereikbaarheid:
Ze heeft geen gsm bij zich (ietsje merkwaardig, want twee jaar geledenvtoch al heel gebruikelijk en een gsm van iemand anders speelt in het verhaal een doorslaggevende rol)."
"Echt, heus, er zijn zelfs *nu* nog mensen zonder gsm of met gsm zonder internationaal bereik!"
"Jaaah... maar een succesvol journaliste, geld zat, die thuis een verafgood kind heeft zitten, zonder gsm? Kweenie."
Is Anna ongeloofwaardig naief?)
"Ik vond het verhaal over de man die haar kidnapt niet erg geloofwaardig. Anna trapt er wel erg makkelijk in."
"Zo zie je maar. Ik heb jaren over de halve wereld gelift en beschouw mezelf op dat gebied als redelijk 'streetwise'. Ik denk dat een deel van mijn huivering bij dit verhaal was dat ik me realiseerde: 'Hier zou ik ingestonken zijn. Wat meer is: hier bén ik een aantal keren ingestonken.Wel met een ongemakkelijk gevoel, maar beleefheid zou me gestopt hebben op tijd iets te doen. Gelukkig met iets minder drastische gevolgen, maar dat lag niet aan mij."
"Precies hetzelfde ging er door mijn hoofd heen. "Wat heb ik ondoordachte dingen gedaan vroeger". Dat had anders en dramatischer kunnen aflopen."
"Daar draaide het bij Anna toch ook om: beleefdheid? Omdat ze zich voornam nu eens niet zo wantrouwend en afstandelijk te zijn tegen iemand die haar vriendelijk bejegende, ging ze met Andreas mee. Ze was dus niet onnozel, maar liet voor even haar schild vallen. Dat maakte het voor mij ook zo huiveringwekkend, vanwege de invoelbaarheid."
Al met al kan je als samenvatter vaststellen dat Sarah Dunant met 'Spoorloos in Italië' voor een boek heeft gezorgd waarover verschillend kan worden gedacht, maar dat in elk geval de vingers op de toetsenborden flink aan het dansen heeft gebracht :-)
