januari 2009
Pas zag ik The Hours (mooie film!) nog eens op de buis. En dat vond 'k nou es een goede aanleiding om de bron te voorschijn te halen. Was vooral nieuwsgierig in hoeverre ik de diverse lagen (personages evt.) zou terugvinden in de roman.
Dus ik las Mrs. Dalloway, in een eenvoudige Wordsworth ed. Incl. de inleiding en de meeste nootjes. Jawel! Wist niet dat 't zo'n beroemd en driftig becommentarieerd werkje was. Nou wel dus.
Ik deed er overigens wel even over. Best wat lastig engels, om te beginnen. Bovendien is 't geen 'spannend' verhaal, er gebeurt eigenlijk vrij weinig. In een vrijwel doorlopende interne monoloog passeren een aantal personages de revue. Met als centrale figuur mrs. D, natuurlijk. Dat 'doorlopen' en 'passeren' kunnen we overigens best letterlijk nemen. Op een fraaie junidag wandelen wat mensen door Londen (je zou er een plattegrondje bij kunnen gebruiken!) Soms voor een boodschap - mrs D gaat bloemen kopen – doorgaans voor een kuiertje. Hun pad kruist elkaar. En zo schuift Woolf van de ene gedachtestroom in de andere en bouwt op die manier een geraffineerd netwerkje. De tijd wordt bewaakt door het slaan van de Big Ben. Mooi.
De plot is eigenlijk simpel: mrs D geeft een party en bereidt zich daarop voor. Denkt aan de vrienden van vroeger die ze weer zal ontmoeten. Aan die ene oude liefde en aan die hele speciale vriendin. (Die vrienden kuieren dus rond en denken aan ....) Naast mrs D figureert als neven-personage Septimus Smith, een zwaar getraumatiseerde oorlogsveteraan die zich uit het raam zal gooien. Ook hij sleept zich door Londen, geteisterd door zelfmoordgedachten. En ook hij wordt door sommige wandelaars opgemerkt, maar men kent hem niet. Op de party komen beide lijnen samen, als de 'behandelende' psychiater - sardonisch neergezet - vertelt over het 'ongeval'. Mrs. D toont zich geschokt.
Nee, ik ga hier niet die inleiding zitten napraten over de diverse theorieen etc. over deze roman. Ik las 'm gewoon. En die film? In 't bovenstaande kwamen al een aantal overeenkomsten aan bod, lijkt me. En we zitten hier niet bij de loekies!
dat Mrs D geschokt was over het ongeval , is imo eigenlijk een beetje vreemd voor een volwassen belezen (?) engelse vrouw uit de middenklasse? zeven jaar na die vreselijke oorlog?
Nou - mrs D is niet belezen (volgens vriend) en for sure upperclass, hoor. Bovendien weet ze niets over het verleden van 't slachtoffer. (Ik 'verklapte' die sprong uit 't raam overigens bewust - herkenningspunt film.)
nee, maar er liepen in die jaren heel veel van die shellshocked jongens rond ik geloof niet dat ik me iets herinner van een bewustzijn bij mrs D daarover zou dat indirecte maatschappijkritiek van woolf zijn? vind ik wel een goede gedachte
die sprong uit 't raam herinner ik me nog levendig uit de roman van woolf en ook uit de verfilming van de roman van woolf
Uit de inleiding begreep ik dat Septimus opgezet is als mrs. D's zieke, door zelfmoordgedachten gekwelde 'double'. Zie ook wat Elly schreef:: niet mrs D zal sterven, maar 'the poet'. In de roman herken ik die 'double' overigens niet. Ik zag in mrs D absoluut geen tormenteerde dame. ( Heb 'k ergens overheen gelezen? Kan best.) Of was 't meer een 'tegenpool'? Wel snap ik natuurlijk best, dat Woolf, door Sept. als nevenfiguur neer te zetten, de gelegenheid kreeg iets te melden over depressies en de manier waarop de medische stand daarmee placht om te gaan. En nou heb ik verdorie toch iets gedaan met die inleiding!
[Ach ja - die inleiding - kom ik daar nou niet onderuit? Bovendien zijn er, lijkt het, wel erg veel inleidingen! Weet je wat? Ik laat ze voor wat ze zijn.
Mij is in elk geval duidelijk geworden dat Woolf erg geworsteld heeft met het personage mrs D. Door de jaren heen veranderde haar functie. Van een arrogante en elitaire dame tot een vrouw die gedoemd was tot zelfdoding tot een meer passieve mevrouw-van-stand. En dat het bedenken van Septimus voor haar een escape was. De mogelijkheid om vanaf een afstandje een depressieve persoonlijkheid te beschrijven, plus de destijds gebruikelijke therapie: rust nemen. Daar zal ze alles van geweten hebben.
Maar dat alles (en nog veel meer!) neemt niet weg, dat ik graag het boek houd voor wat het is en zoals ik het las. Over een dag in Londen. De Big Ben die de tijd aangeeft. Een mevrouw die een feest gaat geven. Haar vrienden. En een tragische tegenfiguur. Dat alles in een specifieke verteltrant. Ik las geboeid, maar was zelden ontroerd. Het werd een typisch literaire exercitie.
Hoi dames, zelf ook Dalloway gelezen.Plus film gezien. En ook een uitstekende biografie van Virginia.Ik meen me te herinneren, dat de hele Bloomsbury Group waar ze bij hoorde, erg aan geslagen was door het omkomen in de oorlog van een zoon van vrienden ( Bell ?).
Ik denk dat ze in dit boek de ontzetting van die oorlog een stem wilde geven. Niet alleen dat er veel mannen omkwamen, als ze dan terugkwamen waren ze inderdaad vaak "shellshocked ", en daar bovenop, werden ze terug gestuurd, met de mededeling dat ze niet zo hysterisch moesten doen....V.W. vond dit vreselijk, ze trok het zich erg aan. Ze belandde door de dood van Bell, weer in een depressie.
Dus Septimus, verwoordt haar depressie, en tegelijkertijd de waan van de oorlog.
Uhh dat denk ik dan hè?.
Ik modder maar wat aan hoor.
'John Lehmann die de schrijver is van een monografie van Virginia's wereld vertelt dat Virginia Woolf met Mrs. Dalloway verbazend knap werk heeft geleverd door haar 'stream of conscioussness'-techniek. Virginia deed er twee jaar, van 1922 tot 1924, over om Mrs. Dalloway te schrijven.
Het probleem rond de structuur lost ze effectief op door de actie tot één plaats terug te brengen, op één dag, de dag van Clarissa Dalloway's feest. De tijd laat ze door de slagen van de Big Ben (de roman heette oorspronkelijk The Hours).
Alle belangrijkste personen uit het boek worden zowel van binnenuit aan de hand van zijn of haar gedachten beschreven, als vanuit de gedachten die anderen hebben.Gedachten, oordeelsvormingen, zowel in het verleden als in het heden, zodat de lezer op het einde van het boek de personages goed kent.
Het ontwerp, het weefpatroon van het boek, is de samenvoeging van twee totaal verschillende draden van het verhaal: Clarissa's feest en de voorbereidingen en de uiteindelijk zelfmoord van Septimus Warren-Smith.
De machtswellust die Bradshaw op zo'n misselijk makende wijze aan de dag legt, is in feite een van de belangrijkste thema's van het boek',
Ik heb het boek gelezen en vond het erg moeilijk vooral omdat ik de Engelse versie had. Kort geleden heb ik ook de film weer gezien. Ik had hem al een paar keer gezien en zal hem nog wel een keer gaan bekijken omdat ik hem op mijn plank heb staan.
De Nederlandse versie van Mrs. Dalloway is een stuk makkelijker te lezen. Omdat de lezer graag naar een plot leest is het handig om een andere leeshouding aan te nemen bij deze techniek van schrijven.
ik heb de biografie van Quentin Bell van de plank gehaald en niezend afgestoft. daarin vind ik dat Virginia al in 1909 met Clive Bell in brieven over Mrs Dalloway schrijft. kennelijk heeft ze het vele malen herschreven want het kwam inderdaad pas in 1925 uit.
Over de machtswellust die Bradshaw op zo'n misselijk makende wijze aan de dag legt; toen ik googlede op dalloway en bradshaw viel ik met mijn neus in de boter. hier een on-line versie van een deel van het boek, met zoekmogelijkheden: en ik zocht ook nog naar een definitie van upper class, want ik vraag me nog steeds af waar ik mrs D zelf zou plaatsen
ik denk eigenlijk meer upper-middle class? professionals? wat doet mr D.eigenlijk? hebben ze een landgoed? oud geld? waar komt hun geld eigenlijk vandaan, of vertelt het verhaal dat niet?
ik weet best dat dit niet de manier is om een stream-of-consciousness roman te lezen, maar ja, ik doe dat nou eenmaal soms.
[X] net als jij ben ik ook na het zien van de film het boek Mrs.D weer gaan lezen. nog niet ver gevorderd, maar door jouw mail vallen er al wat stukjes op hun plaats. Ik heb het boek van cunningham waar de film weer op gebaseerd is niet gelezen en Virg. Woolf vertelt is in de film bezig het boek Mrs.D te schrijven. daar maakt ze steeds opmerkingen over (I won't let the heroin die, the poet must die) dat is dus de oorlogsveteraan uiteindelijk. En het feestje waarvoor Mrs. D. bloemen koopt gaat dus in het boek wel door...
snel verder lezen dus ;-)) (Ik heb een mooie nederlandse vertaling gelukkig..)
Dat 'weer' gaan lezen kwam anders over dan ik bedoelde. heb ik, beter gezegd, verkeerd geformuleerd ;-) ik ben nl een tijd geleden (een hele tijd geleden) al eens in het boek begonnen maar heb nooit verder gelezen. Dat wilde ik nu wel gaan doen, want dat boek schrijft Virginia in de film the hours ( en in het boek the hours natuurlijk), hardop overwegingen makend over wie er moet doodgaan. daarom frappeerde het me dat in het boek 'Mrs.D.' blijkbaar een ander personage doodgaat dan in de film the hours.
Andere dingen vond ik ook verwarrend, vandaar dat ik dacht : nu moet ik het écht gaan lezen ;-)
Mij wordt weer e.e.a. duidelijk over het boek Mrs.D.
Die drie verschillende geaardheden denk ik terug te zien in the hours : de arrogante elitaire dame is dan volgens mij de hedendaagse mrs.D (Meryl Streep als Clarissa in de film), de passieve dame van stand de vrouw uit de 50-er jaren (Julianne Moore als Laura Brown) en de tot zelfdoding gedoemde is Virginia Woolf zelf natuurlijk.
Of is dit te veel hineininterpretiert?
Even voor de duidelijkheid. Ik schreef dat 'door de jaren heen' het personage van mrs D veranderde in Woolfs gehannes met deze mogelijke romanfiguur. Die info haalde ik uit 'mijn' inleiding. In 1915 schreef Woolf The Voyage Out. Daarin blijkt ene mrs D een elitaire, klassebewuste dame. Getrouwd met de vroegere MP Richard D. In tweede instantie zou mrs D zelfmoord plegen, tot ze Septimus 'uitvond'.
Dus het lijkt me niet handig om teveel te 'hinein te interpretieren' richting de film The Hours (overigens een titel die W eerst had bedacht). Ik herkende subtiele verwijzingen. Jij vast ook.
elitair wel, alleen al door de omstandigheden waarin ze leefde. maar arrogant zie ik niet?
Meryl Streep als Clarissa in de film, die vind ik ook niet arrogant; wel een doener, een regelaar.
De passieve dame van stand de vrouw uit de 50-er jaren (Julianne Moore als Laura Brown), die vind ik dan weer niet 'van stand', wel welvarend, meer dan genoeg geld, maar typisch zo'n vereenzaamde naar de keuken verbannen na-oorlogse huisvrouw. te slim en te goed opgeleid voor dat bestaan ze woonde in een gigantische nieuwbouwwijk vol met zulke vrouwen (iemand in dat verband hier ooit de docu 'Rosie the Riveter' gezien? en de tot zelfdoding gedoemde is Virginia Woolf zelf natuurlijk.
en ook (maar dit is een verklapper)
v
e
r
k
l
a
p
p
e
r
eigenlijk ook de tot zelfdoding gedoemde mrs Brown uit de vijftiger jaren.
(al doet ze het niet, niemand vindt het gek als ze het wel gedaan zou hebben toch? ze zal de enige niet geweest zijn in die jaren, de tweede fem golf kwam niet voor niets enkele jaren later)
Mrs. Dalloway staat geheel op het net
Februari 1999
Voor februari 1999 stond Mrs. Dalloway van Virginia Woolf op onze klassieke leeslijst. Hoe ze daar kwam?
>>Mijn suggestie voor de leeslijst (klassiek/verantwoord zou ik zeggen) is Mrs. Dalloway van Virginia Woolf, *natuurlijk* naar aanleiding van de prachtige gelijknamige bioscoopfilm met Vanessa Redgrave in de hoofdrol (tja, ik ben een echte "loekgrrl" en lees heel vaak boeken naar aanleiding van wat ik gezien heb.>>
Dus gingen we van start.
>>De eerste zijn van het boekje, ah, dat is een sterke. Je moet maar durven een boek zo te beginnen. daarom alleen al verdient woolf het dat haar mevr. Dalloway uitgelezen wordt (ondanks gepiep of geknars van scharnieren)>>
De eerste zin, plus een paar regels extra:
"Mrs. Dalloway zei dat zelf de bloemen zou kopen. Want Lucy had haar handen vol. De deuren zouden uit hun hengsels gelicht worden; de mannen van Rumpelmayer kwamen. En bovendien, dacht Clarissa Dalloway, wat een morgen-puur alsof hij aan kinderen op een strand was geschonken."
Er was een extra startsein nodig
>> Trouwens - ik hoor nog niemand over Mrs Dalloway…>>
De eerste reacties kwamen binnen.
>>Ben op blz. 58, na ongeveer een week lezen. Lees meestal 's avonds in bed tot ik in slaap val, gebeurt bij Mrs. D. vrij snel. Bovendien lees ik in het Engels en dat gaat me toch moeilijk af. Ik houd er niet van om met een woordenboek ernaast te lezen, maar ik merk dat mijn Engelse woordenschat me soms toch in de steek laat. Dat maakt het tot een moeizame klus. Toch wil ik het boek niet weg leggen, want Mrs. D. intrigeert me wel. Het leven lijkt haar te overkomen en aan de andere kant heeft ze een paar duidelijke keuzes gemaakt. Wie is ze? Moet nog blijken verder in het boek denk ik. Ik zet dus nog even door.
Virginia Woolf's zinnen zijn ook een obstakel voor me, mooi maar lang. Als er weer zo’n zin van 10 regels langs komt, moet ik weer even terug naar het begin om zeker te weten of ik het allemaal nog begrijp. Gelukkig is Mrs. D. niet zo lang, 172 blz. ik schiet dus best wel op.>>
>>Ik ben op bladzijde 50; ik lees het in het Nederlands, want ik ben al eens gestikt in Orlando (maar toen was ik vele jaren jonger). Tot dusver... het pakt me als ik aan het lezen ben (maar wat heeft ze een andere stijl dan Peper en Murdoch - dit is een open deur, weet ik, maar de overgang is zoooo groot), als ik het boek heb neergelegd, dan ligt het daar. Dan vergeet ik het weer zo. En die zin, die lange, is al geïnfecteerd door de stijl van Woolf. Er zitten wel heel knappe dingen in. Ze beschrijft Clarissa van uit zichzelf, hoe zij tegen haar eigen uiterlijk aan kijkt en vlak daarop beschrijft ze Clarissa zoals iemand anders haar al zien. Ik lees wel door....>>
>>Ik ben vanmorgen begonnen, in het Nederlands en heb samen met Clarissa bloemen gekocht in Mulberry, verder probeer ik me mee te laten gaan in haar gedachten en volg haar voetstappen door Londen.>>
En via Mulberry kwamen we verder in Mrs. Dalloway
>>Mrs Dalloway - een dag uit het leven van Clarissa. Vol stemmingen en emoties en we volgen ze allemaal. Vanaf het begin in Bondstreet waar mrs Dalloway jubelt (What a lark! What a plunge! - het meest geciteerde en misbruikte zinnetje?) tot het zwaarmoedige gevoel dat zij krijgt bij het bericht van de zelfmoord door Septimus Warren Smith. Woolf rijgt de personen uit het boek aan elkaar met de draden van stemmingen en gedachten zoals ze zich voordoen op een moment in de tijd. Op filmische wijze golf je zo van de een naar de ander, van scène naar persoon waarbij Woolf vooral gebruik maakt van de 'innerlijke monoloog'. De 'stream of consciousness' die Virginia Woolf zo zij die niet heeft ontwikkeld, dan toch bekend heeft gemaakt. Haar taal is voorzichtig en licht als chinees porselein. Soms lijken haar woorden meer op poëzie, zeker in de kracht waarmee Woolf stemmingen en gewaarwordingen oproept.
Het is, kortom, allemaal prachtig en er valt vast nog veel meer van en over te zeggen. Toch kon Woolf's Mrs Dalloway me alleen maar boeien als ik me tot lezen had aangezet. Dan nam ik een tijdje haar woorden gretig tot me en verlustigde ik me in haar vloeiende en welgekozen taal. Na pakweg 25 bladzijde begon ik wat ongedurig te worden en na 30 bladzijden legde ik het boek steevast weg. Want, uiteindelijk gaat het nergens over, gaat het nergens naar toe. Er is geen verhaallijn, er is geen plot. Woolf stond er om bekend dat zij zichzelf hiertoe niet wilde beperken. Ze wilde in romans alle literaire middelen gebruiken die er waren en ook proza verruilen voor poëzie. En ik? Ik ben een mens van verhalen, mooie, rijke, onnozele, fantastische, waargebeurde, kleine, grote verhalen. Dat miste ik erg in Mrs Dalloway. Het boek werd voor mij daarom nogal onbeweeglijk. Wat ik bovenal miste in Mrs Dalloway was 'human interest' - er sprak uit alle bladzijden zo'n koelte, een bestudeerde koelte, want bezig met de vorm. Maar, weet wel, een volgend boek op de lijst van Woolf lees ik wéér! Met een warm boek vol gepassioneerde verhalen er naast!>>
Die zinnen van Woolf, ze hielden ons bezig.
>>Voor de tweede maal in een half jaar tijd las ik daarnet de slotzin van Mrs. Dalloway, tegelijkertijd voor mij ook de mooiste zin van het boek: "For there she was".
Dat is ook het mooie van het herlezen: nu pas treft het me dat Peter Walsh diezelfde woorden eerder gebruikt, als hij Sally en Clarissa met elkaar vergelijkt. "But it was Clarissa one remembered. Not that she was striking; not beautiful at all; there was nothing picturesque about her; she never said anything specially clever; there she was, however; there she was." (p.66) >>
>>Deze zin overtuigde me: ik moet het boek gaan lezen en wel in het Engels, Prachtig! Helpt me misschien over mijn Woolf-plankenkoorts. >>
>>Ik heb een zwak voor Virginia Woolf, altijd gehad, ook toen ik als twintigjarige haar boeken las en zowat verdronk in die zinnen van haar, waar ik vaak niets van begreep, maar die me toch op een of andere manier boeiden. Misschien was het juist wel dat
" [...] after thirty years, trying to explain her." (p.67) Nee, dan Mrs.D. zelf! She would not say of any one in the world now that they were this or were that". (Die herhaling van 'were'! Ik smelt weer onverklaarbaar weg!) Niet alleen voor Virginia Woolf heb ik een zwak, ook nog voor Marleen Gorris. Én voor Vanessa Redgrave! Kunnen jullie nagaan hoezeer het de avond van mijn leven was toen ik die voice-over in de film hoorde zeggen: What a lark! What a plunge! En: voorts Vanessa Redgrave door Bond Street zag schrijden, ..A touch of the bird about her, of the jay, blue-green, light, vivacious... Oh, er zit zo ontzaglijk veel moois in dat boek. Volgens Marleen Gorris is de sleutelzin (daar waar de levens van Clarissa Dalloway en Septimus Warren-Smith elkaar raken) deze: "Those ruffians, the Gods, shan't have it all there own way- her notion being that the Gods, who never lost a chance of hurting, thwarting and spoiling human lives, were seriously put out if, all the same, you behaved like a lady." (p.68) En daarom "kiest ze voor veiligheid, en niet alleen vanwege de waanzin die op de loer ligt. [..] Mrs.Dalloway is een heel bange vrouw". (interview in Vrij Nederland, 7-3-'98). Geweldig goed gezien, vind ik dat, het licht voor mij in ieder geval weer een tipje van de sluier die Woolf heet op. Maar er blijft gelukkig ook nog genoeg onbegrijpelijks over, om steeds te herlezen!>>
Niet iedereen werd verliefd om Mrs. Dalloway of Virginia Woolf.
>>Velen vinden het misschien een schande maar ik had nog nooit iets van Virginia Woolf gelezen en ik zal het maar vast verklappen : het zal hierna waarschijnlijk ook nooit meer gebeuren.>>
>>schande? nee hoor, wel jammer...>>
>>Vooral het poëtische in haar stijl vormt voor mij de blokkade. Het creëert een grote afstand tussen het verhaal en mij en dat is op zich niet erg als ik van de stijl en vorm kan genieten maar dat ik doe ik dus niet.
>>Grappig, voor mij is het verhaal in dit boek ondergeschikt aan de prachtige zinnen. Ik ben ook steeds bereid even terug te gaan als ik de draad kwijt ben, wat ik lang niet bij ieder boek op kan brengen, dan wil ik lekker het verhaal volgen. Ik ben hier doen, en eigenlijk vind ik dat heerlijk, heb vaak het gevoel dat ik helemaal mee ga in de golf van een zin, soms kopje onderga en dan weer boven kom, zonder het gevoel dat ik te weinig lucht had, maar met het gevoel dat ik prachtigs meegemaakt heb.>>
>>Bij mij zijn het vaak de louter verhalende stukken. wat die mensen voelen, beleven, overkomt, wat moet ik er mee. Herkenning? Op herhaling gaan vind ik het. Dus blijft over hoe het is bedoeld, be- en geschreven.>>
De naam Mrs. Dalloway kwam ook nog ter spraken.
>> de naam van mevrouw, dalloway, ook leuk bedacht. dolce far niente, zich amuserend met niemandal, zoiets?)>>
>>Zo had ik het nog niet bekeken, leuk, vind het vaak wel iets extra's geven zulke details.>>
>>ik snap er niets van - heb vaker ernaar gekeken, maar het gaat bij mij nog steeds niet in. Wat bedOEl je hiermee? Mis ik (alweer) iets? Dolce is toch zoet, en niente niks, maar waar komt de connectie met Dalloway?>>
>>en far is doen, maar wat je mist is het vraagteken achter zoiets, denk ik.>>
>>Dalliance; dartelen, stoeien, minnekozen, beuzelen, talmen. TO DALLY AWAY (one's time) = zijn tijd verbeuzelen, zich met iets bezig houden zonder er ernst mee te maken.>>
>>mwah, hier zit er wat meer logica achter, dank je, maar alsnog - ik geloof voorgeen ogenblik dat woolf hieraan gedacht heeft.>>
En voor wie meer wilde, we werden geattendeerd op een nummer van de Surplus dat in het teken stond van de Bloomsburry schrijfers. Verder trakteerde iemand ons op de recensie van een nieuw boek van Michael Cunningham, waarvan gezegd werd dat het een variatie op plot en stijl is van Virginia Woolf.
De grrls lezen verder.
Katja.
april '99