Een verassing is het misschien niet dat de boekgrrls in januari 2000, de Uren van Michael Cunningham gingen lezen. We werden al op dit boek geattendeerd in februari 1999, toen we bezig waren in Virginia Woolfs Mrs. Dalloway. Er werd toen gezegd dat de Uren een variatie op plot en stijl van Virginia Woolf is. De Boekies gingen op onderzoek uit, ook andere leesgroepen …

>In onze straat hebben we een leesgroep, waarvoor het op het programma heeft gestaan.

Opmerkelijk was, dat de meningen zeer verdeeld waren. Sommigen vonden het te langdradig of ergerden  zich aan de vele bespiegelingen, anderen (w.o. ik dus) waren  erdoor gefascineerd. Het is juist geschreven vanuit de "stream of consciousness" methode zoals Virginia Woolf, die Cunningham inspireerde, deed in haar "Mrs. Dalloway".

Over stream of consciousness een kleine uitleg uit de Lexicon van literaire termen door H. van Gorp:

"Stream of consciousness (Eng.Bewustzijnsstroom). Term uit de romantheorie verwijzend naar de op het eerste gezicht vaak onsamenhangende 'stroom' van gedachten, gevoelens, stemmingen, verlangens … waarmee schrijvers hun personage van binnen uit trachten te tekenen. Men maakt hiervoor niet zelden gebruik van de erlebte Rede of de monoloque intérieur, terwijl ook stilistische eigenaardigheden zoals elliptische zinnen, associatief taalgebruik, cinematografische procédés en beeldspraak de bewustzijnsstroom karakteriseren. De term stamt uit de psychologie, waar hij werd geïntroduceerd door William James (The Principles of Psychology, 1890), broer van de Amerikaanse/Engelse romancier Henry James, die overigens met zijn introspectief psychologisch realisme aanzienlijk bijdroeg tot de ontwikkeling van de techniek. In de literaire kritiek zou de term voor het eerst zijn gebruikt in 1918, door May Sinclair in een recensie van Dorothy Richardson, die met haar experimenten James Joyce en Virginia Woolf duidelijk voorafging."

Het ging verder over raakvlakken en verschillen tussen De Uren en Mrs. Dalloway.

> Maar dus, De Uren heb ik uit. En ik vond het een heel mooi boek. Mooier dan Mrs Dalloway zelf eigenlijk. Vooral heb ik erg veel bewondering voor hoe het boek in elkaar zit. Niet dat dat het enige is, maar dat is wel een door mij hooggewaardeerd extraatje. Tijdens het lezen, met name in het begin, merkte ik dat ik meer terugdacht aan de film Mrs Dalloway dan aan het boek. Gaandeweg ging De Uren steeds meer op eigen benen staan en raakten beide op een klankvolle achtergrond.

Hier kwam nog een aanvulling op.

> In mijn vorige mail schreef ik dat ik De Uren beter vond dan Mrs.Dalloway van Virginia Woolf. De stijl is natuurlijk toegankelijker, maar dat is het niet alleen. Ik heb het gevoel nu twee boeken te lezen. En ik ben dol op al die spiegelingen en omkeringen zowel tussen De Uren (DU) en Mrs. Dalloway (MD), als binnen De Uren zelf. Want juist hoe het allemaal in elkaar zit vind ik mooi. In MD staan de verhalen over Clarissa en Septimus nogal naast elkaar. Ze beïnvloeden elkaar alleen in sfeer.

De Uren in het kort.

> Het boek gaat over een dag uit het leven van drie vrouwen:
Virginia Woolf (in de jaren twintig),
Laura Brown (eind jaren veertig) en
Clarissa ..., die door haar vriend Richard Mrs Dalloway wordt genoemd (in de jaren negentig).

Maar er valt meer te zeggen over de personages.

> Mrs. Dalloway: Clarissa Vaugham, 52 jaar oud, eind 20e eeuw in New York. De passages uit deze hoofdstukken komen nog het meest overeen met de originele MD. Bloemen kopen, een feest organiseren, in gedachten terug naar het verleden. Alleen woont Clarissa nu samen met Sally en is ze niet met Richard getrouwd. Het feest is nu niet zo maar een sociaal akkefietje, maar heeft een reden: de toekenning van de Carrouthers Prize aan jeugdvriend Richard.

Mrs. Woolf: speelt in Londen (Richmond eigenlijk) 1923. Prachtig hoe Cunningham in deze hoofdstukken MD laat ontstaan. Indrukwekkende beschrijving van hoofdpijnen ook.

Mrs. Brown (Laura): speelt in 1949 in Los Angeles op de verjaardag van echtgenoot Dan. Ze bakt een taart voor hem, twee zelfs, probeert uit alle macht een goede echtgenote en moeder te zijn, maar zit/ligt het liefst te lezen, in MD natuurlijk. Heel mooi hoe ze de auto pakt om zo¹n 2 uur ergens in een hotel ongestoord te kunnen lezen.

De verhalen over deze drie vrouwen hebben verschillende raakvlakken.

> Gele roosjes op een taart, gele rozen voor een feest, gele rozen als  doodsbed voor een vogel (dat dat dan ook nog op een hoed moet lijken  vond ik wat te ver doorgevoerd om Septimus/Rezia uit MD met DU te verbinden).

In alle 3 de verhalen speelt een zoen een belangrijke rol. Vooral ook eigenlijk de belofte die Zo'n zoen inhoudt. Dat vond ik erg mooi.

In alle 3 is het woord 'genoeg' belangrijk:

*Het is genoeg, houdt ze zichzelf voor. Ze probeert het tegen te geloven. Het is genoeg in dit huis te zijn, bevrijd van de oorlog, met een avondje lezen in het verschiet, daarna slapen en dan 's ochtends weer aan het werk. Het is genoeg dat de straatlantaarns gele schaduwen tussen de bomen werpen.* (158) *
Ze zijn er, op dit moment, en het is ze op een of andere manier gelukt om achttien jaar lang van elkaar te blijven houden. Dat is genoeg. Op dit moment is het genoeg.* (180) *
Stel dat dat moment tijdens het eten - dat evenwicht, die kleine volmaaktheid - genoeg zou zijn? Stel dat je besloot dat je niet meer nodig had?* (204)"

En hoewel genoeg hier steeds positief wordt verwoord, ontkom je niet aan het gevoel dat het juist niet genoeg is, dat er alleen maar geprobeerd wordt om het genoeg te laten zijn.

Over de drie verhaallijnen in De Uren werd het volgende nog opgemerkt.

> Het heen en weer springen tussen de drie hoofdpersonen gaat het hele boek zo door, soms zou je wel eens een poosje achter elkaar  één van hen willen volgen. Maar dat is mijn enige -kleine-   kritiekpunt.

Over de afloop.

> Tot slot hangen de verhalen ook inhoudelijk aan elkaar. Het boek MD komt tot stand in de Woolf-hoofdstukken en wordt in de Brown-hoofdstukken gelezen. Spil is Mrs. Dalloway, die haar naam ontvangt van Richard. En in het laatste hoofdstuk (voor mij was dat een grote verrassing) …

En die grote verrassing verklap ik hier niet, ga daarvoor vooral De Uren van Michael Cunningham lezen.

Van deze auteur kwam nog kort een ander boek ter sprake.

> Ik heb van Cunningham een paar jaar geleden "Bloedverwanten" gelezen, over een familie met drie kinderen, die door de jaren heen gevolgd werden. Vond ik een prettig boek om te lezen, ook wel een beetje bizar, voor zover ik me kan herinneren, maar heel anders dan De uren. Bloedverwanten was toegankelijker, las makkelijker weg. Van De Uren vond ik de overgangen tussen de verschillende hoofdstukken (afwisselend over de drie genoemde vrouwen) mooi, en de spiegelingen die er in zaten.

Wie weet, daarover een andere keer meer.

Katja.

Er werd ook al eerder over Cunningham gesproken