Na het lezen van dit geweldige boek rest me eigenlijk maar één vraag: waarom heeft niemand dit boek gelezen? Ik heb er geen mails over gezien, er staat niets over op de site, en er is zodanig weinig over te vinden op (Nederlandstalig) internet, dat ik aanvankelijk dacht dat het misschien niet vertaald was. Maar dat is het wel, volgens deze mooie site: Dus ik begrijp het niet.
Dit is nu eens werkelijk een boek dat de naam 'literaire thriller' dubbel en dwars waarmaakt. Hoewel het, in grote tegenstelling tot vrijwel alle andere boeken die als zodanig worden aangeprezen, veel meer literair (maar niet: onbegrijpelijk elitair) is, dan 'thrillend'. Aan het eind komt het verhaal wel - zoals het een thriller betaamt - in een stroomversnelling, maar het grootste deel van het boek heb ik heerlijk rustig genietend van het verhaal en de manier waarop het werd verteld, en het tussendoor steeds wegleggend om het leesplezier te rekken, gelezen. Daarbij lag het natuurlijk voor de hand in tussendoor Dante's Inferno te gaan lezen. Daarvan heb ik gelukkig in de bieb ook een fantastische, zeer leesbare vertaling ontdekt, dus dat was ook nog zeer de moeite waard, maar daarover misschien later.
Het boek speelt zich af in Boston en Cambrigde (Massachusetts), in het najaar van 1865, dat wil zeggen: enkele maanden nadat de Amerikaanse Burgeroorlog, waarin de afschaffing van de slavernij de inzet was, is geëindigd. De oorlog en de inzet van de strijd spelen dan ook een belangrijke rol in het boek. De Dante club is een groepje van vijf middelbare heren, allen wetenschapper, en de meesten ook dichter. Zij helpen één van hen, de gevierde H.W. Longfellow, bij het maken van de eerste Amerikaanse vertaling van Dante's Divina Commedia. De delen Purgatorio (Louteringsberg) en Paradiso (Paradijs) zijn al af, maar het eerste van de drie delen, Inferno (Hel), nog niet. De club komt dus elke woensdagavond bijeen om het tekstvoorstel van Longfellow voor een canto (gezang) van het Inferno te becommentariëren en bij te schaven. Het thrillergedeelte bestaat eruit dat in dezelfde tijd in Boston een paar gruwelijke moorden worden gepleegd, die door de Dante club worden herkend: de wijzen waarop de slachtoffers worden vermoord komen exact overeen met enkele van de gruwelijke straffen die zondaars volgens Dante in de hel moeten ondergaan. In eerste instantie pleit één van de clubleden, Oliver Wendell Holmes, ervoor deze herkenning geheim te houden: de vertaling van Dante's meesterstuk staat al genoeg onder druk, omdat de Harvard universiteit, waar Holmes en clublid James Russell Lowell doceren, van de katholieke Dante een verderfelijke invloed vreest op de heersende Unitaristische moraal. Door de moorden zou Dante in een nóg slechter daglicht komen te staan, en zou dus de uitgave van de vertaling in gevaar komen. Maar gelukkig speelt het geweten van de heren op: deze gruwelijke moorden moeten worden opgelost, en omdat zij Dante-autoriteiten zijn, moeten zij daaraan een bijdrage leveren, zonder zichzelf als club te 'verraden'. De daadkrachtige Lowell geeft hiertoe de aanzet, door een gedicht van Tennyson te citeren:
Old age had yet his honour and his toil;
Death closes all: but something ere the end,
Some work of noble note, may yet be done,
Not unbecoming men that strove with Gods.
De clubleden voelen zich aangesproken, en Longfellow vult Lowell aan:
Come, my friends,
'Tis not too late to seek a newer world.
Hij geeft de beurt door aan Fields, de uitgever van de club:
Though much is taken, much abides; and though
We are not now that strength which in the old days
Moved earth and heaven; that which we are, we are,
One equal-temper of heroic hearts,
Made weak by time and fate, but strong in will
- he paused -
To strive, to seek, to find, and not to yield.
Dit prachtige gedicht, waar tussendoor de gedachten en twijfels van de clubleden worden weergegeven, is dus het begin van het 'detecteren' door de leden van de Dante club, en ze bezwijken inderdaad niet. Het lukt ze, uiteindelijk in samenwerking met Nicholas Rey, de eerste gekleurde politieman van Boston, de moorden op te lossen. Meer of minder en passant wordt daarbij verhaald over Dante en zijn levenswerk, over de burgeroorlog, over de positie van kleurlingen, over de stand van de medische wetenschap, en over wat al niet meer. Hoewel ik moet toegeven dat de afwikkeling van de plot niet de sterkste kant is van het boek (het vertelperspectief verandert en komt los te staan van de leden van de Dante club, waarmee je inmiddels helemaal vertrouwd bent geraakt) vond ik het boek spannend, interessant, vermakelijk en mooi geschreven. Wat wil een mens nog meer? Een absolute aanrader!
Het boek sleepte me zó mee, dat ik, net als de Dante club, het héél belangrijk ging vinden dat er eindelijk eens een Amerikaanse vertaling van Dante zou komen. Er werd min of meer gesuggereerd dat anders geen Amerikaan de Divina Commedia zou kunnen lezen. Achteraf bleek: er bestonden allang wél Engelse vertalingen :) * Niet alleen Longfellow, die in mijn boek "English and American literature" wordt vermeld en geciteerd, heeft echt bestaan: ook de andere leden van de Dante club zijn historische personages.
In het boek gaat ook aandacht uit (een beetje als een los eindje) naar de relatie tussen Oliver Wendell Holmes, medicus en schrijver en lid van de Dante club, en zijn zoon, die ook Oliver Wendell heet en veteraan is van de burgeroorlog. Het botert niet goed tussen die twee, en vader denkt dat zoon, door zijn oorlogservaringen, in ieder geval geen dichterlijke ader meer heeft. De zoon heeft wel rechten gestudeerd, maar daar wordt z'n vader niet vrolijk van: "I tried my hand at the law once, but found it was much like eating sawdust without butter." En wie of wat schetste mijn verbazing, toen ik O.W. Holmes jr. ineens (bij toeval nu, of bestaat toeval niet?) in m'n juridische vakliteratuur tegenkwam! Ook hij is een historische figuur, (na 1865) een bekende hoge rechter, die iets gepubliceerd heeft wat in 2005 nog wordt aangehaald! (waarschijnlijk alleen interessant voor juristen). Op de voorkant van mijn boek staat een aanprijzing van Dan Brown, schrijver van The Da Vinci code. Laat je daardoor niet afschrikken, met dat boek heeft The Dante club helemaal níets te maken!
Een citaat dat me de laatste tijd lijkt te achtervolgen, als ik het goed heb o.a. gezegd door Toots Tielemans tegen Jamie Cullum, tijdens het afgelopen North Sea Jazz, maar volgens dit boek afkomstig van Dante: "the greatest sorrow (volgens Tielemans: als je oud bent) is remembering past happiness".
monalisa
Wil je weten wat ik lees? Kijk op mijn weblog