Oorspronkelijke titel: Mysterier
Vertaling Marianne Molenaar
Uitgeverij De Geus (2009)
Deze vroege roman van Hamsun (1859 - 1952) werd gekozen tot juni-maandboek. Enkele grrls lazen mee en schreven erover.
Eerst een korte introductie op deze roman. En nee, we hadden 't niet over Hamsun's latere politieke aberraties, waardoor hij als auteur lang 'not done' bleef. We hadden 't over een van z'n eerste romans.
Ook ter introductie: we lazen een 'oude' roman. Die bleek geschreven in verrassend eenvoudige, directe taal. En wat niemand zal zijn ontgaan: de passages in 'monologue interieur'. Deze nieuwe stijlvorm zou veel navolging krijgen.
De hoofdpersoon is Johan Nilsen Nagel. Tegen de dertig. Op een dag stapt hij in een Noors havenstadje van boot (nee, hij loost z'n bagage en komt terug via land) en neemt z'n intrek in een hotel. Hij draagt een kanariegeel pak + pet. Heeft een vioolkist (met vuile was) bij zich en in z'n vestzakje zit een flesje blauwzuur. Merkwaardig.
Ook de komende weken zal hij zich merkwaardig gedragen. Spreekt mensen aan.Vertelt vreemde (droom)verhalen. Dringt zich op, ook in zijn goedgeefsheid. Veroorzaakt verwarring. Men vraagt zich af: wat is dit voor een man? Wat moet ie hier? Wat wil hij van ons?
En wat vonden de grrls?
Typerend is in elk geval dat we de verwarring van Nagels tijdelijke
stadsgenoten geheel deelden. We kregen eenvoudigweg geen greep op deze man.
Het leest lekker weg, alleen kan ik me moeilijk met de hoofdfiguur identificeren.
Ja, 't is een ongrijpbare kerel, die Nagel. Ook na die lange 'monologue interieur' vanaf pag. 36 zou je als lezer denken - nou heb ik je, man. Mooi niet!
Liet me meeslepen door Nagel, die me iedere keer weer op het verkeerde been zette. Weet nog steeds niet, of ik hem nou leuk vond of een charlatan, of een weldoener....
Ik probeer me wel es te identificeren met deze Nagel, in z'n kop te kruipen. Maar dat lukt niet - word gelijk dizzy'.
Het verhaal zwabbert een beetje alle kanten uit, Nagel is excentriek en gedraagt zich onvoorspelbaar. Hij vertoont een absurdistisch gevoel voor humor. Telkens als ik denk grip te krijgen op de verhaallijn, gebeurt er iets onverwachts.
Nee, hij is geen warhoofd. Maar wat ie wel is? Ja, goeie vraag. Ik heb geen antwoord.
Nagel is een mysterieus persoon, maar ik vond hem niet verschrikkelijk interessant. Het is jammer dat we niet ontdekken hoe het nu eigenlijk met hem zit, dat blijven mysterien.
Natuurlijk probeerden we deze heer Nagel toch wat beter te leren kennen. Zij het vooral in 'zoektermen' .
Een eenling. Een individu t/o typen. Zelfmoord in 't
achterhoofd. Is dat laat-romantiek? Intelligent en belezen. Marx? Mooie praatjes-op-papier. Tolstoy? Slap gepreek van iemand met fortuinen.
Hij wordt gedreven door impulsen en emoties. Het lijkt soms wel of hij totaal gespeend is van enige controle op zijn doen en laten. Hij beredeneert vooraf wel zijn handelen, maar doet vervolgens het tegenovergestelde.
Een denker die zich buiten de maatschappelijke orde plaatste. Pag. 266: 'Ik ben een vreemdeling, een buitenlander in het bestaan ...' En: 'Ik zet mijn tanden op elkaar en blijf erbij omdat ik gelijk heb: ik blijf in mijn eentje pal tegenover de hele wereld staan ....'.
Het net werd dus maar even geraadpleegd. Over de titel bv:
'Het geheim op de bodem van de roman Mysteriën is het inzicht dat ieder mens duizend keer meer is dan zijn of haar maatschappelijke functie. Daarom heet het boek Mysteriën en niet Mysterie.'
Natuurlijk zijn op dat net nog meer analyses te vinden. Die werden kort aangestipt, maar niet meer meegenomen in een grrls-discussie.
Tot slot. Hamsun kreeg in 1920 de Nobel-prijs voor literatuur. Dat hij een zeer geraffineerd schrijver was, herkende een grrl.
In dit boek zie je hoe je een vertelling kunt versnellen
en vertragen door het gebruik van verschillende werkwoordsvormen. En hoe je de lezer mee kunt laten beleven door ineens over te springen naar het heden. Een voorbeeldje van wat ik bedoel en hoe ik dit boek daardoor las:
(Nagel loopt op met een meisje dat hij min of meer stalkt, hoewel zij niet geinteresseerd is.)
'Ze kon gerust zijn, hij zou haar nooit meer lastig vallen! (= berusting) En plotseling wordt hij boos, voelt een blinde, doffe woede op deze vrouw (= nieuwe emotie), die hem misschien toch weer wilde uitdagen zodat hij zich te buiten ging, alleen om het genoegen te kunnen smaken hem daarna te kunnen vernederen. (...). (= overdenking van wat gebeurd is). Ze lopen allebei even
langzaam, de een achter de ander aan, onveranderlijk
op zo'n vijftig passen van elkaar. (= wat feitelijk gebeurt).[i]
Mooi, toch?', schreef ze. Dit citaat verleidde een grrl tot 'misschien toch maar es lezen, dit boek!
Toch domineerde uiteindelijk de verzuchting: 'Kortom, een mysterie blijft het.'
Waarvan akte.
Mart