Jonathan Franzen: De correcties

Ik om net terug van de avond in de Bostonse bibliotheek met Jonathan Franzen. De centrale bieb hier heeft in de kelder een auditorium waar zo'n slordige vijfhonded mensen in kunnen. En dan is er boven nog een groot video screen voor de laatkomers die niet meer in het auditorium passen. Ik was er al vroeg, zodat ik een heel mooi plaatsje op de derde rij recht voor Jonathan Franzen's knappe neus. Op jullie vraag of het een stuk is kan ik dus volmondig antwoorden "Ja, het is een reuze stuk." Hij gedraagt zich enigszinds onzeker en kon in het begin niet helemaal uit zijn woorden komen. Ook maakt hij voortdurend grapjes tenkoste van zichzelf. Dat maakte hem nog charmanter.

 Hij begon met te zeggen dat de mensen die hem naar Boston gestuurd hadden (de uitgever van de paperback editie van "The Corrections" en de uitgever van de hardcover van zijn nieuwe boek met essays "How to be alone") hem de opdracht hadden gegeven uit die boeken voor te lezen. "How to be alone" is een bundel van essays over wat het betekent om een individu te zijn en toch ergens bij te horen. Hij begon met een humoristies essay uit "How to be alone" dat "Books in bed" heette. "Let's get the most embarrassing part over with first". Het ging over de verborgen sexuele normen die we hebben. Zo wordt volgens Franzen elke heterosexuele man geacht gek te zijn op suggestieve lingerie en hij maakt zich ernstig zorgen dat dit bij hem niet het geval is. Is hij wel normaal? Hij noemde nog een paar voorbeelden waar hij in zijn denken over seks van de norm afwijkt (als ik in bed lig denk ik vaker over het boek dat ik lees dan over seks) en toen zei hij: "now I am not going to read any further; it's getting too embarrassing." 

Na enig teleurgesteld geroep uit de zaal las hij een stuk voor uit "The Corrections": de discussie tijdens de lunch in Chip's huis tussen voornamelijk Enid en Denise. Ook ditmaal kwamen er normen aan te pas (het thema van de avond) moeder Enid was erg onder de indruk van een hoog dessert op een feestje, terwijl grootte van een dessert dochter Denise (een kokkin) niets kon schelen. Daarna las hij een stuk waarin Gary probeert uit te maken of hij ook klinisch depressief is (wat is de norm voor klinisch depressief?). Hierna volgde een tweede essay dat : Inauguration Day, January 2001. Het ging over de avonturen van een kleine groep ultra linkse demonstranten die met een gehuurde antieke schoolbus zonder toilet 8 uur van New York City naar Washington D.C. rijden om in de buurt van het Superior Court tegen Bush's presidentschap betogen. "We know was democracy is Bush knows what hypocrisy is." Alweer een zeer grappig verhaal. Toen kwamen de vragen. 

Er wordt trouwens een film van de Corrections gemaakt. Wanneer die film uitkomt is nog niet duidelijk. Franzen vindt het allemaal maar "embarrassing". Op de vraag hoe autobiografisch "The Corrections" is antwoordde Franzen: "Onder een biografie versta ik het neerschrijven van wat er precies in een leven gebeurd is. Dit is een roman en de vijf hoofdpersonen en de gebeurtenissen zijn verzonnen, dus is het geen autobiografie. Natuurlijk heb ik wel dingen in mijn eigen leven gebruikt, zoals het feit dat mijn vader Alheimer's had. 

Vraag: Hoe voel je je als je iemand ziet die je boek aan het lezen is? Franzen: "I raak in acute paniek. Ik ben heel bang dat ze het niet mooi zullen vinden. De eerste keer dat het me overkwam was op een vliegveld. De vrouw die het aan het lezen was, had pas drie pagina's gelezen. Ik stapte op haar af en wist toen niet meer wat ik zeggen moest. Zij dacht dat ik iets met haar wou. Ik schaam me nog steeds als ik daar aan denk. Gelukkig moest ik gauw naar mijn vliegtuig. 
Vraag: "Is "The Corrections" en satire. Franzen: " Ik schrijf met ironie over dingen die ik als sociale misstanden zie." 
Vraag: "Was je verrast door de reactie van de critici en de lezers op je "Corrections"?" Ik was verrast dat zoveel mensen het waardeerden. Ik had weliswaar geprobeerd om een boek te schrijven dat ik zelf graag zou willen lezen, maar dat betekent nog niet dat zoveel andere mensen het ook graag lezen. 
Vraag: "What do you think is the coolest thing?' Franzen: I think wisdom is cool. Like someone who has lived to a ripe old age and has learned something about life. That's cool. 
Vraag: "The corrections in nogal complex van compositie". Probeer je je werk toegankelijk te maken?" Franzen:" Ik schrijf wat ik zelf zou willen lezen. Ik houd van toegankelijke boeken. Aan de andere kant zal ik niets veranderen omdat ik bang ben lezers te verliezen." 
Vraag: "Wat vind je nu achteraf van je "Oprah" besluit? (Luid gelach in de zaal) Franzen: Het was geen besluit; meer een faux pas. In een interview had ik gezegd dat ik aan de ene kant wel en andere kant niet in Oprah's bookclub wilde. Dit kwam in de pers als dat ik niet wilde. Oprah was niet helemaal onterecht kwaad en ik werd de show uitgeschopt. Als ik meer ervaring gehad had in interviews dan zou het niet gebeurd zijn. Embarrassing!"

Daarna signeerde hij boeken. Toen het mijn beurt was vroeg hij meteen of ik Nederlandse was. Ik vertelde hem ook over de boekgrrls en dat we het over zijn boek hadden. Hij hoopte dat wij positief over hem zouden zijn. Ik heb de "Corrections" nog niet helemaal uit; daar zal ik later over schrijven. 

Groetjes uit Boston 

Ik heb van het weekend ook het boek gekocht en toen ik wilde afrekenen werd het meisje dat achter de kassa stond helemaal lyrisch. Zij vond het het beste boek dat ze dit jaar had gelezen; een tragisch verhaal dat bij tijden met veel humor wordt beschreven. Ik ben erg benieuwd! (Ik vind het altijd leuk als mensen die in een boekhandel werken lezers blijken te zijn en heel enthousiast over een boek kunnen vertellen. Het is een goede verkooptechniek (bij mij werkt-ie in elk geval), omdat het zo'n spontane is en het waarschijnlijk niet als tactiek is bedoeld :-))

Ik heb "The Corrections" van Jonathan Franzen uit. UIt allerlei kritieken maak ik op dat Franzen een heel nieuw soort boek wilde schrijven om de Amerikaanse literatuur te laten opleven. Qua vorm, onderwerp en plot vind ik het niet echt nieuw. Hoewel het verhaal altijd in de derde persoon enkelvoud geschreven is, zit je toch telkens in een andere hoofdpersoon. Er zijn vijf hoofdpersonen Alfred, Enid, Gary, Denise en Chip die allemaal om de beurt gevolgd worden op verschillende tijdstippen. Iets dergelijks doet bijvoorbeeld Hella Haasse ook graag. Het wisselen van hoofdpersoon en de lange flashbacks kunnen voor de onervaren lezer zeer verwarrend werken, maar het klopt allemaal. Dit soort compositie houdt de spanning er zeker in. Het onderwerp, de ondergang van een familie. is ook al eerder vertoond. 

Een van de kritisci noemde het boek "een tragi-komische satire". Nou ben ik het niet een met het woord satire dat volgens mij "bijtende spot" betekent. Ik vind de humor in de boek helemaal niet bijtend. Ik geloof dat Franzen van zijn hoofdpersonen houdt en ze alleen een beetje plaagt met hun tekortkomingen. Tijdens de lezing zei Franzen dat ook. Later voegde hij daaraan toe dat Enid en Gary zijn favorieten waren. Ik heb het meer op Chip en Denise. Bij Chip vond ik de escapade naar Lithouwen wat ver gezocht, maar wel komisch. 

Ik had wat moeite met het begin van het boek. Het was een beetje een saaie beschrijving en dat gedoe met die alarmbel die niemand kon horen behalve Enid en Alfred vond ik een beetje cliche. Na een paar bladzijden komt er wat meer vaart in en worden de beschrijvingen komischer. Daarna leest het boek vlot weg, hoewel ik soms even een paar pagina's terug moest slaan om de draad niet kwijt te raken. Ik vond het zelfs spannend worden naamate je dichter bij het langverwachte Kerstfeest komt. De ontknoping vod ik heel reëel. 

Alle financiele wriemelarijen waren mij grotendeels duister, maar geld en cijfers zijn nou eenmaal moeilijk voor me. Franzen heeft aan Harvard Business School gestudeerd dus die hoort die hoort heel veel van dit soort dingen afteweten. Ik denk dat de uiteindelijke boodschap van dit onderdeel van het boek is: Uit de manier waarop verschillede mensen met geld omgaan kun je zien wat voor soort mens het is. Er zit een boel symboliek in al dat geharrewar over geld volgens Franzen. Al met al vond ik een goed boek en ik wil het zeker aanbevelen.

Ben inmiddels over de helft en wat een prachtig rotboek is dat: rotboek omdat het verhaal zO deprimerend is dat ik er wakker van heb gelegen (gEEn goed idee op vakantie), prachtig omdat het enorm goed geschreven is. Dus rillend genieten!!

Een complexe roman, die eigenlijk alleen maar gaat over hoe een traditioneel huwelijk in het slop raakt als een van de twee een slopende ziekte krijgt. Alles eindigt dan met het door Enid vurig verlangde gezamenlijke kerstfeest. Jammer dat er nog een hoofdstuk na komt.. 

Een aantal verhaallijnen hoe aardig ze soms ook zijn, zoals het verhaal van Melissa, maar ook soms saai, zoals die van de Litouwse politiek, vind ik overbodig. Het is een continue afrekening met clichés: geldwoede, drugs, buitenechtelijke verhoudingen (al of niet lesbisch, of met studenten), waarvan ik de traditionele man-vrouwverhouding binnen het conservatieve huwelijk het aardigst en het meest to-the-point vind. Het keurslijf waarin Alfred en Enid zitten gaat steeds meer barsten vertonen door zijn ziekte, en dat vind ik prachtig beschreven! Tragisch, maar tegelijk ook komisch is de cruise, die eindigt in een gemiste kans voor Alfred. 

Ik heb me steeds af zitten vragen waar de titel nu op sloeg, ook het laatste hoofdstuk gaf niet direct uitsluitsel: is het wraak? Door een weerloze Alfred nu eindelijk konstant op zijn fouten te wijzen neemt Enid wraak? De conclusie is dan terecht dat alle correcties voor niets zijn geweest: Alfred, blijft hoe ziek hij ook is toch eigenwijs. 

Het is geen chronologisch vertelt verhaal, maar het springen van de ene persoon naar de andere en van het ene tijdstip naar het andere is goed te volgen. alleen was ik wel eens in de war met Enid en Denise. Zeker teveel dezelfde letters in hun naam.

Ik heb me ook af zitten vragen wat er precies met de titel bedoeld wordt. Het woord komt regelmatig in het boek voor. Maar volgens mij wordt het niet altijd gebruikt in de zin van verbetering. Of is een correctie niet altijd voor iedereen een verbetering.

Bij correcties denk ik aan verbeteringen door docent, baas, reacteur etc. Dit kunnen aanpassingen zijn, suggesties ter verbetering of echt het corrigeren van fouten. Of dat positief of negatief is hangt er maar vanaf hoe je dat beleeft ;-) maar ook aan de kwaliteit of terechtheid van de correcties. Overigens heb ik meer een negatief gevoel bij het werkwoord 'corrigeren' ;-) Helpt dit? 

Voor mij was het meer een gevoel, niet zo zeer dat mensen, dingen of situaties gecorrigeerd werden, maar meer dat iedereen door het leven wijzer werd en daardoor ideeën, meningen, zienswijzen bijstelde (corrigeerde?). 

Hier herken ik iets in wat ik na enkele dagen dacht, toen het boek wat "gezonken" was. Ik dacht toen dat bepaalde gebeurtenissen mensen ertoe aanzetten om dingen bij te stellen of te veranderen zodat het weer gecorrigeerd werd.

Voor mij is die titel ongelooflijk duidelijk: Iedereen is bezig met corrigeren. Van andere mensen, verwachtingen, relaties, het verleden, etc, etc. Correcktall is natuurlijk het toppunt: een medicijn waarmee je de hersenen kunt corrigeren.....

 

ik las in de VK van afgelopen zaterdag dat maar liefst 40 % van de patienten met Parkinson last heeft van depressies (mooie foto van Claus erboven). Dus dat Alfred depressief was, klopt wel. Weet een van jullie trouwens of Parkinson erfelijk is? Dat zou ook Gary's depressie verklaren (beginnende Parkinson??)

k heb het artikel ook gelezen, maar volgens mij was het verband tussen een depressie en Parkinson nog maar pas gelegd. Dus die kennis kon Franzen nog helemaal niet hebben toen hij dat boek schreef. Wel kan het natuurlijk zijn dat hij op zijn eigen manier research heeft gedaan naar Parkinson patienten en toen al zijn eigen ontwetenschappelijke conclusie heeft getrokken dat Parkinson + depressie vaak samen voorkomen.

Even betweterig van een oude 'zustergrrl' met een vader die aan Parkinsons disease lijdt. De link Parkinson/depressie is al jaren bekend. Depressie bij een Parkinsonpatient ontwikkelt zich later in de ziekte. Nog niet duidelijk is of dit komt door de ziekte, of door het gevoel van vast te zitten in een aftakelend lijf. De ziekte kan ook weer in een later stadium, een ongeremdheid van emoties geven, bv hevige huilbuien waarbij antidepressieva gegeven kunnen worden. Het gebruik van antidepressieva gaat vaak jammergenoeg de werking van de Belangrijkste Parkinson medicijnen tegen en moeten deze arme mensen kiesen tussen twee kwaaden en blijven zo veel patienten depressief. Depressie is dus niet een voorloper van Parkinson. Toen Claus de depressies 'achter zich had gelaten', kreeg hij Parkinson nog eens cadeau. Wel kan je Parkinson-achtige symtomen krijgen (stijfheid/scheeflopen) door medicijnen tegen hele zware depressie. Vandaar dat er neurologen zijn die altijd betwijfelt hebben of Claus wel/niet echt aan de ziekte van Parkinson leed. Parkinson kan erfelijk zijn binnen een familie. Het is voor de patient En de familie heel zwaar, vandaar mijn (liefdevol) gepuf.

Tja, misschien is het met Parkinson wel zo dat je allerlei varianten hebt, want bij mijn moeder weet ik dat ze eerst heel erg depressief is geweest. Ze had daarbij ook al lichamelijke klachten, kon in korte tijd ineens heel veel niet meer, het liep min of meer parallel in mijn herinnering. Doordat ze ineens niet of nauwelijks meer kon fietsen en lopen, ze geen auto hebben en ze ca. 4km. buiten het dorp woonden voelde zich ze in een sociaal isolement belanden. De huisarts gaf haar ook weinig support, mevrouw u wordt ouder, het hoort er allemaal bij. En wij (mijn vader en kids) moet ik in alle eerlijkheid in eerste instantie namen haar huilbuien en frustraties ook niet echt serieus. Dat heeft haar op de één of andere manier toch wel zo geprikkeld dat ze zichzelf aan de haren omhoog getrokken heeft en uit die depressie raakte, en haar poot stijf hield bij de huisarts om aanvullend onderzoek. Helaas bracht dat deze uitslag, terwijl ze de hoop had dat er met het onderzoek iets uit zou komen dat met medicijnen op te lossen zou zijn en ze na ca. een half jaar weer zo fit als een kievit zou lopen. Nu moet ze elke dag weer leven met het gegeven dat het alleen maar slechter kan worden....

 

Het was voor mij niet een boek om achter elkaar uit te lezen. Daarvoor is het te complex, er gebeurt gewoon teveel.Ik heb er gedoseerd van genoten. Het Engels is behoorlijk moeilijk maar het was mij voor mij niet hinderlijk dat ik zo nu en dan niet precies wist wat een woord betekent. Hetzelfde geldt voor al dat gedoe met stocks enzo. Ik weet niets van de aandelenhandel terwijl dat in dit boek wel een grote rol speelt. Toch was dat geen struikelblok, ik las gewoon door. Het was meer zoiets van: dat is voor deze personen erg belangrijk, ik wil meer over deze mensen weten, dus lees ik door. 

Ik wijk behoorlijk af van wat ik tot nu toe aan berichtjes gelezen heb, iedereen lijkt het mooi gevonden te hebben... Voor mij waren de eerste 400 pagina's, tja, hoe zal ik het zeggen? Zuchten, kreunen, steunen en niet omdat ik het zo mooi vond. Voor mij gebruikte Franzen veel, maar dan ook veel te veel woorden, en ook nog moeilijke woorden (gerontocratic?, gubernatorial, senescence, ik had er nog nooit van gehoord!). Ik gebruik Engels niet in m'n daily life, maar wordt er zo gesproken in America? Ik had het gevoel van niet. En ik vond het dan ook niet lekker lezen. Niet eens omdat ik het niet begreep (daar heb je woordenboeken voor als je het al niet uit het zinsverband kunt halen, of mensen die de Nederlandse vertaling er even voor je op naslaan), maar omdat ik niet van die hoogdravende taal houd. Het gevoel van hij moet zo nodig. Ik wilde het uit lezen, maar vond het een worstelpartij! 

Tot... het hoofdstuk The generator begon, over Denise. Ineens veranderde er iets, of lag dat aan mij? Ik ben zelfs terug gegaan naar het begin om te kijken of ik nog wel in hetzelfde boek bezig was. Ineens klikte het en vond ik het wel mooi. En bleef het ook mooi vinden tot het eind. En geen moeilijke taal meer, echt geen één woord! Dus ik ben blij dat ik het helemaal gelezen heb, geen kater, maar een tevreden gevoel. Maar of ik het zou aanraden? Ik denk het niet.

(...) het Denise hoofdstuk was echt de omslag, voor mij ook. Tot dat moment vond ik het één grote worstelpartij, maar dat hoofdstuk was ineens totaal en helemaal anders en las zo fijn! En daarna was het allemaal de moeite waard.

Normaal heb ik boek in hoogstens drie dagen uit, maar ik doe er nu al twee weken over en ben toch nog maar ergens op bladzijde 250 of zo. Het onnozele gedoe van Chip komt me zo ongeloofwaardig onvolwassen voor, en hij lijkt ook niks te leren uit zijn ervaringen (iets wat ik bij de hoofdpersonen van door mannen geschreven boeken wel vaker bespeur). Dan Gary, die ik weet niet wat moet bewijzen aan zijn ouders - nogal overdreven. 

Kortom erg hyper allemaal, maar misschien is dat toch wel authentiek amerikaans - ik hoop het niet . Ik heb al vaker de vergelijking met Tom Wolfe's "Bonfire of the vanity's" langs zien komen - en daarbij had ik inderdaad ook steeds het gevoel dat de maatschappij die daarin geschetst werd toch wel wat al te dolgedraaid leek, en wellicht meer de beleving van de schrijver en zijn overspannen milieu weergaf dan de werkelijkheid. Maar als dit toch een getrouwe afspiegeling van de amerikaanse werkelijkheid geeft, dan wordt ik daar wel een beetje treurig van: iedereen lijkt te opgezweepd te worden door de angst: "o jee als maar niemand merkt dat ik eigenlijk niets voorstel." Wat een armoede... 

Ik denk dat ik het voor gezien houd.

 

Ik geloof dat ik er maar mee stop. Mijn bezwaar geldt, denk ik, dat ik de roman te uitgesponnen en veel te gedetailleerd vind en dat ik daardoor al lezend mijn interesse ben verloren. Ik snap de treurige boodschap en ben niet nieuwsgierig genoeg naar de wederwaardigheden van de diverse personages. Ik hou van wat meer pregnant en suggestief vertellen. Ik denk nu opeens aan de wat mij betreft hartverscheurende (kleine!) roman van Penelope Lively: Het Voorbijgaan - Passing On/By(?) -. Hetzelfde thema. Die verrekte invloed van ouders op kinderen. Maar hoe beschreven: beknopt, suggestief en je hart breekt. 

Dat vond ik indertijd ook, het had misschien de helft minder gekund. Toch jammer dat je het opgeeft, het einde is zo schrijnend. 

V

E

R

K

L

A

P

P

E

R

Het einde vond ik heel erg mooi, toen werd mij ook duidelijk waarom deze titel gekozen is. Uiteindelijk heeft bijna iedereen zich gecorrigeerd Afred doet wat hij allang had willen (en misschien ook moeten) doen, namelijk zelfmoord pelegen. Enid kruipt onder de wrok jegens haar man vandaan. Denise gaat weer werken en verder een rustig leven leiden, zonder haar obsessie om in een huwelijk te stoken. Chip veranderd nog het meest, hij wordt huisvader en beziet het leven rationeler. Eind goed, al goed, vind ik. Vooral hoe de dementie van Alfred omschreven wordt, hoe hij denkt, dat vind ik erg knap en deed me denken aan Hersenschimmen van Bernlef.

 

Eisjen

Nog meer over dit boek....: 

schrijver: 

boektitel: 

De correcties

isbn: 

9789044616637

genre: 

leeslijst: 

maand: