De Wertheims - Silvia Tennenbaum

In dit boek volgen we de familie Wertheim van vóór de Eerste Wereldoorlog tot even na de Tweede Wereldoorlog.
Het verhaal begint bij het bezoek van “oom” Edu aan zijn pasgeboren nichtje Lene.  Deze twee personen zijn zowat de spilfiguren in dit boek.  Zij zijn het die het meest aan bod komen in het verhaal, en zijn het uitvoerigst beschreven. De moeder van de schrijfster stond model voor de figuur van Lene.
 
De Wertheims zijn rijke joden uit Frankfurt, het gaat hen voor de wind, en ze kunnen zich grote huizen, heel wat personeel, verre vakanties en dure hobby’s veroorloven. Niets lijkt hen in de weg te staan, tenzij enkele minder geslaagde huwelijken.  Maar al enkele jaren na WO I beginnen ze te voelen dat rondom hen stilaan een aversie ontstaat tegenover de joodse gemeenschap. Ze menen dat niemand hen persoonlijk iets kan maken, maar uiteindelijk besluiten de meeste familieleden om te verhuizen : naar Zwitserland, Italië, Parijs, Amsterdam, Palestina en Amerika.  De meesten overleven op de één of andere manier, maar enkelen ontsnappen niet aan de concentratiekampen of de gaskamers.
 
Doorheen het hele boek heerst een sfeer van onbezorgdheid, vrolijkheid en nonchalance.  Al worden negatieve zaken verteld, toch krijgt de lezer nooit het gevoel dat het iets in-triest is.  Behalve naar het einde toe als het relaas komt van wat reddingswerkers te zien kregen bij het opruimen van concentratiekampen : daar grijpt de gruwel wel naar de keel van de lezer.
 
Het boek is onderverdeeld in grote tijds-eenheden.  In elke tijdsperiode kabbelt het verhaal voort, in een bonte afwisseling van zaken die de personages meemaken ; een bepaald iemand wordt gevolgd totdat die iemand anders ontmoet, en die op zijn beurt weer gevolgd wordt. De alwetende auteur kan dus een heleboel feiten vertellen die betrekking hebben op heel veel personages. Het is even wennen aan dit procédé, maar het heeft als grote voordeel dat er ongelooflijk veel vaart in het boek zit. Het gaat nergens vervelen, en door de vlotte afwisseling raak je niet uitgekeken op een bepaald personage.  Ook wil je verder lezen om een afgebroken stukje verhaal weer op te pakken.
 
Dit lijvige boek laat zich lezen als een trein.  Het geeft een goed idee over het leven van een rijke joodse familie in de eerste helft van de 20ste eeuw, gekaderd in de heersende tijdsgeest en de geschiedenis van de eerste helft van de twintigste eeuw.  Toch zal de lezer wel beseffen dat het geen boek is over een doorsnee joodse familie en, hoewel gebaseerd op feiten, het toch fictie blijft.
 
De Wertheims werd in Amerika oorspronkelijk al uitgegeven in 1981, maar werd pas in 2012 vertaald naar het Duits, en in 2013 naar het Nederlands. De vertalers zijn er in geslaagd om het ook in het Nederlands tot een vlot en makkelijk leesbaar boek te maken, dat zelfs heel veel jaren na de eerste publicatie door de lezers van de eenentwintigste eeuw kan gesmaakt worden. Door de lichtvoetigheid die er vanaf straalt, en door de aparte kijk op de werkelijkheid, is dit zeker een geslaagde aanvulling en afwisseling op de rits boeken over de Holocaust.

Simone

boekcover: 

schrijver: 

boektitel: 

De Wertheims

isbn: 

9789046814338

genre: 

oorspronkelijke titel: 

Yesterday’s Streets

uitgever: 

jaar van uitgave: 

2013

vertaler: