Bernard Schlink: De Voorlezer

Ik ben nu halverwege in De Voorlezer. Het verhaal over zijn jeugd is net verteld. Nu mag het wel een keer beginnen. Ik krijg een staart van alle vooruitverwijzingen. Blijkbaar krijg ik over een kwartiertje, zittend in de bus, te horen wat Hanna's verleden is. Mooi uitgegeven boekje! Ik trof de harde kaft van Ambo met schutblad. 

Ik ben dus nog niet lyrisch, maar het leest prettig.

Mij valt zijn enorme observatievermogen op. Alles wordt zo ongelooflijk minitieus beschreven.

"Moeten wij alleen maar vol ontzetting, schaamte en schuld tot zwijgen vervallen? Met welk doel? [...] dat slechts een enkeling werd veroordeeld en bestraft en dat wij, de volgende generatie, vol ontzetting, schaamte en schuld er het zwijgen toe deden - was dat alles?"

De crux van 'De Voorlezer', op pagina 85.

Dit was weer echt zo'n boek dat ik nooit gelezen zou hebben als het niet op de lijst was verschenen. Leve de grrls.

Dit is een boek dat ik dankzij de grrls NIET ga lezen. Bij Aanraders/Afkrakers op de boekgrrls-site staat een uitgebreid verslag van dit boek, dat lang niet allemaal negatief is, maar waardoor ik sterk de indruk heb gekregen dat het niet echt iets wat voor mij is. Zou het kunnen liggen aan het feit dat het een Duits boek is? Ik denk dat ik daar wat tegen heb; de stijl vind ik totaal niet aansprekend, net als Het Parfum van Patrick Suskind. Vreselijk boek. Ongeinteresseerd is het eerste woord dat mij voor de stijl te binnen schiet. Boll en Mann staan nog wel op mijn lijstje "ooit nog te lezen", maar ik stel het maar weer even uit! Ik had het boekje overigens al gekocht, maar toen ik de achterkant en de eerste pagina las (die mij qua stijl dus direct aan Het Parfum deed denken) herinnerde ik mij het verslag op de site, zodat ik het snel heb teruggebracht en De tweede man van Doeschka Meijsing meegenomen ;-)

Leve de grrls... en de grrls-website :-)))))

Ook De Voorlezer ooit heeft gelezen via grrl aanbevelingen, en daar blij om is - ondanks gemengde gevoelens over het boek is het toch een die veel stof tot nadenken geeft - en het is heel kort, dus je kunt het alsnog snel tussendoor lezen als je wilt...:-)

Dit boek zou ik, evenals het andere maandboek, zonder deze lijst niet hebben gelezen. In tegenstelling tot het boek van Steenbeek vind ik De voorlezer van Schlink van begin tot eind buitengewoon boeiend en aangrijpend. Geen letter te veel. Prachtige ingehouden stijl. Ieder deel van het boek behandelt een fase in het leven van de na-oorlogse generatie met het nazi-verleden van de ouders.

Citaat:

" Was het afzetten tegen de ouders alleen maar retoriek, gedruis, lawaai, om te overschreeuwen dat de liefde voor de ouders onherroepelijk de verstrikking in hun schuld met zich meebracht? "

Mooi hoe Schlink in Hanna het nazi-verleden vorm geeft, prachtig hoe hij haar analfabetisme gebruikt. Dit boek geeft nog veel om over na te denken.

Wat een prachtig boek! Het heeft me ontzettend geboeid. Het greep me en ik kon het niet loslaten. Dat werd bij het einde van deel twee zo erg dat ik er toen menige traan om heb gelaten. Eigenlijk vond ik dat het na deel twee al afgelopen had mogen zijn. Ik had dat ook een prachtig einde gevonden. Maar het is nu heel netjes afgemaakt door de schrijver.

Ik kan niet zo heel goed vertellen waarom ik het zo goed vond, daar ben ik niet zo goed in. (Nog niet zo veel in geoefend :-) De thema's waar het boek om draait zijn vrij zwaar, en ook WOII speelt een belangrijke rol. Niet mis, maar Schlink weet het ontzettend menselijk te brengen vind ik. Na deel twee voelde ik een drang om meer te lezen over WOII, zelfs om plaatsen te bezoeken die met WOII te maken hebben, wat ik tot nu toe niet veel gehad heb.

v

e

r

k

l

a

p

p

e

r

dat Hanna analfabete is, wist ik al vrij snel. Maar toen het op blz 106 eindelijk bekend werd, heb ik me niet geergerd omdat het zo lang duurde.

Het werd precies op zijn tijd verteld, net zoals allerlei andere feiten en gebeurtenissen. Alles valt precies op het juiste moment in elkaar en dat vind ik erg knap gedaan. De schrijfstijl vind ik erg prettig.

Hij is absoluut doorgedrongen op het plankje "beste boeken". En wat me ook opviel, toen ik het boek met mijn Man wilde bespreken: het leent zich er uitstekend voor om voor te lezen. Ik hou van voorlezen en ga dat dus ook doen met dit boek. De hoofdstukjes zijn kort en netjes afgemaakt en het boek is niet te dik. Volgens mij is dat geen toeval.

"(...)Als ik probeerde haar te begrijpen, had ik het gevoel haar niet meer zo te veroordelen als ze eigenlijk moest worden veroordeeld. Als ik haar zo veroordeelde als ze moest worden veroordeeld, bleef er geen ruimte over om haar te begrijpen. (...)"

Op de plot van deze roman hoef 'k hier niet meer in te gaan. Er is in de loop der grrls-tijd al veel over dit boek geschreven, zie m.n de aanraders/afkrakers. Toch kwam 't weer op de leeslijst terecht en ik vond dat prima. Want ik zit een beetje met dat boek te hannesen. In m'n irl-leesgroep vond iedereen 't indrukwekkend behalve ik en ik was 'de juf'. Pijnlijk. In de pers werd er lovend over gesproken. Ik herinner me een column in de Volkskrant van Nelleke Noordervliet, waarin In Ongenade (Coetzee) en De Voorlezer in een adem werden genoemd. In die zin, en nou roep 'k uit herinnering, dat de wereld a better place zou worden als we....nou ja...als we beter begrepen waar zij 't over hadden. Zoiets. En daar snapte ik nou weer geen moer van. Ik zie natuurlijk wel de overeenkomst: individuele lotgevallen die exemplarisch zijn voor een achterliggende gedachte. Het verhaal over schuld en schaamte en begrip. Maar In Ongenade vond ik een adembenemend prachtig boek. Zo simpel verteld, zo natuurlijk z'n gang gaand, zo ontroerend. En De Voorlezer vond ik nauwelijks pruimbaar. Waarom? Gewoon, ik geloofde de hoofdfiguren/ 't verhaal niet. Hanna, die alsmaar haar jonge vriendje ("jochie") in 't bad doet. Hou op zeg. Op de omslag van mijn editie staat een repro van Badende Vrouw, Bonnard, 1939. Symbolisch?

Het feit dat Hanna analfabeet bleek, lijkt me een constructietruc. Zonder dat gegeven was het hele relaas niet mogelijk geweest. En is het mogelijk - maar daar heb ik geen verstand van - dat iemand die niet heeft geleerd te lezen / schrijven geniet van ouwekoek-literatuur? En zich 't handwerk leert aan de hand van de Odyssee? Nou, kortom, ik kan er nog steeds niet van genieten. Belangrijke gedachtes, zekers. Een ongeloofwaardige plot. En een houterig, afstandelijk taalgebruik. Hai grrls! Moet 'k 't verhaal nou nog es voor de derde keer lezen?

Het afstandelijke gaf een hele aparte sfeer in het verhaal. Ik denk dat het afstandelijke ook wel goed bij de hoofdpersoon paste. En ach, het verhaal ongeloofwaardig: misschien had Schlink dit verhaal wel nodig om te zeggen wat hij wilde en als dat geslaagd is, maakt het toch minder uit dat het verhaal niet geloofwaardig overkomt.

nou jA zeg! maar dat kan niet! Coetzee is duidelijk een 10 keer betere schrijver dan Schlink. Wat niet wil zeggen dat ik niet veel over De Voorlezen na heb moeten denken toen ik het las, maar literatuur is het zeker niet. Het is een beetje houterig boekje dat je aan het denken zet door bepaalde thema's 'op te schrijven' op een heel toegankelijke manier. Meer niet, maar zeker ook niet minder. Een aardig tussendoortje.

Een aardig tussendoortje? mmmm meer een baksteen of een ferme kiezel en zwaar op de maag.

Ik vond het einde niet best, maar was wel opgelucht dat 'jochie' niet koos om Hanna vrij te pleiten. Hij had natuurlijk best wel door dat zIJ heel goed wist dat wat ze deed niet koosjer was (zie ook de opmerkingen van Hanna aan het eind dat de doden rekenschap van haar zijn komen eisen). Hij beschrijft het alsof hij te laf was om te vertellen dat ze niet degene was die de bevelen opgeschreven had, voor mijn gevoel is hIJ zich echter wel bewust van het feit dat ze zeker wel schuldig was en kiest hij ervoor om haar toch boete te laten doen.

eh... het is lang geleden dat ik het gelezen heb, maarre, is het niet zo dat hij expres niet vertelt dat zij dat bevel niet had kunnen schrijven omdat hij weet dat zij zich voor schaamt dat ze onalfabeet was. Hij weet dat zij liever boete doet voor iets dat ze niet had kunnen doen dan dat ze toegeeft dat ze toen niet kon schrijven. Het is toch een kwestie van haar trots en zijn respect voor haar trots?

Hij gaat wel met die rechter praten... nou goed, ik zal het betreffende stukje nog eens kritisch doorlezen, wie weet wat ik nog vind...

Hij gaat wel met de rechter praten, maar het gesprek verloopt heel anders en hij vertelt het niet.

Het boek draait om schuld en boete, en vooral die van de ik-persoon zelf. Hij laat zich verloochenen door Hanna (in de tram) en neemt alle schuld op zich; hij verloochent haar op zijn beurt (in het zwembad) , en weer is het zijn schuld dat Hanna uit zijn leven verdwijnt. Op dat moment beinvloedt de schuld en schaamte nog niet zijn persoonlijke leven, hij leidt een gelukkig studentenleventje, maar dan komen de processen. Weer voelt hij schuld, welk recht heeft de na-oorlogse generatie om de oologsmisdadigers te veroordelen, stelt hij, want zij zwijgen..

Hij zwijgt over Hanna's analfabetisme, (goede keuzen, tenslotte is zij een volwassene, die goed weet wat zij doet) maar neemt wel weer de schuld op zich als zij dan veroordeeld wordt: want hij doet boete: zijn huwelijk mislukt, zijn carière stelt niets voor, en hij spreekt bandje na bandje vol.. dan komt ze vrij, hij neemt de nazorg met tegenzin op zich en voelt dus weer de schuld als zij zelfmoord pleegt...want hij zag bij een ontmoeting niet de vertrouwde Hanna, maar een oude vrouw...

Prachtig boek, ik heb het onmiddellijk nog een keer gelezen. De psychologische en filosofische thema's zijn net genoeg aangestipt om de lezer zelf te laten nadenken, en de stijl is heerlijk.

Ja! Dit was waar ik naar zocht. Nu kan ik ook meer met het einde. Maar, zijn eigen boetedoening is vooral opgelegd. Voor mijn gevoel brak hij daarmee toen hij (volgens mij bewust) niet koos om haar van de gevangenis te 'redden'. Nou goed, ik ben er nog steeds niet helemaal uit. Je kunt het ook lezen alsof Michael zwijgt omdat: - hij laf is - hij vindt dat ze zichzelf redden moet - hij vindt dat ze boete moet doen - hij begrijpt dat ze van zichzelf boete moet doen. Kortom, een boek om eindeloos over na te blijven denken

 


Samenvatting
Eisjen
maart '03

Nog meer over dit boek....: 

Relevante links:

Vorige discussie n.a.v een aanbeveling op de lijst.

schrijver: 

boektitel: 

De voorlezer

isbn: 

9789086960705

genre: 

leeslijst: 

maand: