Leo Vroman. Voor wie dit leest


Ook ik had voor de woensdag een gedicht van Vroman in mijn gedachten. Weet niet of dat geoorloofd is 2 weken achter elkaar van de zelfde dichter een gedicht.


Voor wie dit leest

Gedrukte letters laat ik U hier kijken,
maar met mijn warme mond kan ik niet spreken,
mijn hete hand uit dit papier niet steken;
wat kan ik doen? Ik kan U niet bereiken.

O, als ik troosten kon, dan kon ik wenen.
Kom, leg Uw hand op dit papier; mijn huid;
verzacht het vreemde door de druk verstenen
van het geschreven woord, of spreek het uit.

Menige verzen heb ik al geschreven,
ben menigen een vreemdeling gebleven
en wien ik griefde weet ik niets te geven:
liefde is het enige.

Liefde is het meestal ook geweest
die mij het potlood in de hand bewoog
tot ik mij slapende voorover boog
over de woorden die Gij wakkerleest.

Ik zou wel onder deze bladzij willen zijn
en door de letters heen van dit gedicht
kijken in Uw lezende gezicht
en hunkeren naar het smelten van Uw pijn.

Doe deze woorden niet vergeefs ontwaken,
zij kunnen zich hun naaktheid niet vergeven;
en laat Uw blik hun innigste niet raken
tenzij Gij door de liefde zijt gedreven.

Lees dit dan als een lang verwachte brief,
en wees gerust, en vrees niet de gedachte
dat U door deze woorden werd gekust:
ik heb je zo lief.


Qua taal een beetje gezwollen en ouderwets aandoend, maar ik vind het een
roerend gedicht. Een beetje uit de tijd misschien.
Romantisch zieltje als ik ben vind ik het zo "Hoffelijk"
geschreven.
 

Joep

 

 

Natuurlijk mag dat. Als het maar niet hetzelfde gedicht is ;-)

 

Dit is natuurlijk een klassieker, die terecht niet mag ontbreken in onze gallerij van grrls-gedichten. Ik vind het een sterk beeldend gedicht. Je ziet bijna het smekende en bestuderende gezicht van de schrijver door het papier heen: de hoop dat je dat erin ziet is zelfs door de dichter verwoord

>Ik zou wel onder deze bladzij willen zijn
>en door de letters heen van dit gedicht
>kijken in Uw lezende gezicht
>en hunkeren naar het smelten van Uw pijn.

Dat vind ik dan wel weer jammer, het gedicht spreekt zoveel uit dat het vormen van een eigen beeld erbij haast niet meer mogelijk is. Had jij daar geen last van?

Even nog iets anders dat me opviel: er worden diverse rijmschema's door elkaar gebruikt, ik gebruik even alleen de letters ab en c, niet alle a's zijn trouwens dezelfde klanken, die verschillen per strofe:
abba
abab
aaab
abba
abba
abab
abca
Betekent dit nog iets? Of is dit niets bijzonders en zie ik er veel te veel in?

Zou ik ook niet weten, vroeger was alles strak en op rijm, het is nu veel vrijer. Zelf denk ik daar niet zo over na, ik kan het wel als het moet, maar
voel meer voor het 'vrije vers' .

Over het rijmschema:

Het geeft mij het gevoel dat de schrijver zich in bochten kronkelt.  Vooral door de onrust van het ontbreken van een vast patroon. Waarmee hij de lezer hoopt te bereiken maar dat is niet aan hem om invloed op te hebben. Maar die bochten is een poging.

en over die laatste strofe, die is als je naar het eindrijm kijkt abca, maar als je 'gerust' erbij neemt, met de pauze van de komma, dan krijg je
a
b
(c) (gedachte, deze rijmt nergens op maar wordt ook zonder pauze doorgelezen naar de volgende regel en doet m.i. niet echt mee)
b
a

en dan wordt niet alleen de laatste strofe keurig abba, maar ook het hele gedicht keurig ab(cc)ba, maar dan voor de rijmschema's:

a (omarmend)
b (om en om)
c aabb
c aabb
b (om en om)
a (omarmend)

Waarmee je met schijnbare onregelmatigheid, die in een keurig patroon uitkomt, wel een knap soort poezie hebt.

Ik heb geen idee of er achter het rijmschema een speciale betekenis moet worden gezocht; denk eigenlijk van niet. Vromans gedicht is geen voorbeeld van een vaste versvorm zoals sonnet of rondeel etc., waarin een bepaald rijmschema is 'voorgeschreven', maar een min of meer metrisch, in strofen van vier regels ingedeeld gedicht waarin eindrijm is gebruikt. Een mengeling van gebonden en vrij vers, zou je kunnen zeggen. Ik vind Rieks analyse van het rijm ingenieus en grappig, maar ook vergezocht. Bovendien klopt de redenering volgens mij niet voor wat de derde strofe betreft..
De verschillende strofen hebben dit rijmschema:

1. omarmend rijm (abba)
2. gekruist rijm (abab)
3. (bijna) slagrijm (aaaa, alleen is het laatste woord halfrijm)
4. omarmend rijm
5. omarmend rijm
6. gekruist rijm
7. abca, of als je zoals Riek doet het binnenrijm in de regels 2 en 4
meerekent, 'verstopt' omarmend rijm

Dat levert in termen van de rijmschema's in de verschillende strofen dus a b c a a b a op, met een hoop goede wil wat strofe 7 betreft. Ik zou er geen conclusies uit durven trekken ;-)..

We zouden het Vroman kunnen voorleggen. Nu kan het nog :-)

Regels 2 en 3, bedoel ik. Een mens zou geheel van slag raken van al die
cijfers en letters ;-)

Ja, je hebt gelijk wat strofe 3 betreft. Ik was er met grote stappen gauw thuis doorheen gegaan. Eigenlijk ging ik alleen maar opschrijven dat het wat mij betreft onrust oplevert, en moeite door de schrijver
lijkt uit te drukken, en toen probeerde ik uit wat er gebeurde als je strofe 7 meer las zoals je het uitspreekt, en toen hád ik me opeens een mooie conclusie. Wel had ik al zo'n gevoel dat ik een strofe miste in het geheel, en hoopte maar dat die het patroon niet te zeer zou doorbreken. Wel dus.

Ik geloof eigenlijk niet dat de betekenis van rijm via schema's werkt, dat je als lezer analyseert met veel a's en b's en dat je dan daaruit  iets gaat ontlenen. Ik denk dat rijm meer binnendoor werkt, en jou als lezer een indruk geeft van bijvoorbeeld harmonie, of bepaalde woorden benadrukt, en dat je, als je je afvraagt hoe dat komt, daarna rijm kunt benoemen als daaraan bijdragende factor.

Een prachtig passend schema voor het hele gedicht daar kom ik dus van terug. Maar ik denk wel dat het gewissel wat blijft betekenen.
 


Leo Vroman werd op 10 april 1915 in Gouda geboren. Hij had joodse ouders en woonde tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog in de Krugerlaan 87 in Gouda. Hij studeerde, na de Rijks-HBS in Gouda, van 1932 tot 1940 biologie in Utrecht. Tijdens zijn studie in Utrecht leerde hij o.a. A. Alberts, Kees Stip en Anton Koolhaas kennen. De HBS waar hij in zijn jeugd op zat heet nu de 'Goudse Scholengemeenschap Leo Vroman'. Ook is hij benoemd tot ere burger van Gouda.



Dichter is hij alleen in Nederland, in Amerika is hij altijd louter fysioloog geweest. Leo Vroman debuteerde in 1946 met de bundel 'Gedichten'. Hiervoor had hij al in diverse tijdschriften gedichten gepubliceerd. Samen met zijn vriend Ton (Anton) Koolhaas maakte hij vóór de Tweede Wereldoorlog al strips voor kranten. Veel van zijn werk is door hem zelf geïllustreerd.
 

leo vroman - zelfportret...

Zelfportret van Leo Vrooman van de webpagina moorsmagazine waar ook twee Psalmen en een beschouwing van Nico van Lieshout staan.

 

Index Woensdag Gedichtdag

Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 23/06/06  Eisjen

Terug naar top pagina