Woensdag Gedichtdag: 17  augustus 2005 

Ingrid Jonker: Ladybird



De Zuid-Afrikaanse dichteres Ingrid Jonker (1933/1965) was tijdens haar korte, tragische leven al een gewaardeerd schrijfster onder alle taal- en bevolkingsgroepen in haar verscheurde vaderland, wat vrij uniek is in de Afrikaanse letteren.
Ze liet een "klein maar wonderschoon oeuvre" na. Haar gedichten onderscheiden zich door een grote helderheid, beeldenrijkdom en muzikaliteit. Ze werd ook wel de dichteres van het 'kaalvoetvers' genoemd.
Toen Nelson Mandela bij zijn ambtsaanvaarding in 1994 het gedicht 'Die kind' van haar voorlas, kwam zij opnieuw in de belangstelling te staan. In ons land werd zij vooral bekend door het boek 'Ik herhaal je', wat ik onmiddellijk gekocht heb, bestaand uit een biografie door Henk van Woerden en met de vertaling van haar gedichten door Gerrit Komrij.

(Aan deze tweetalige gedichtenbundel werd de uitvoerige biografische levensloop van Ingrid Jonker toegevoegd door Henk van Woerden. Hierin verhaalt hij over haar bijzondere levensloop. Vanaf haar prille jeugd aan de Kaapse Kust, het verlies van haar moeder, haar stormachtige dichterscarričre, de publieke afwijzing door haar vader, tot aan haar tragische zelfmoord. Waarop ik weer geďnspireerd raakte en een gedicht over haar leven maakte met titel "Onaanraakbaar")

De bekroonde VPRO-documentaire 'Korreltje niks is my dood' over Jonkers leven, gemaakt door Saskia van Schaik. Rijk aan glasheldere dramatiek en gefilmd in mooie beelden.
Verschillende malen nu herhaald op de TV bij ons.

Ik leerde haar 'kennen' bij toeval, omdat ik in een krant op woensdag 24 oktober 2001 een interview las met daarin een van haar vele prachtige ontroerende gedichten. Zij heeft mij nooit meer losgelaten.

Ik prefereer haar gedichten 'hardop' te lezen in het Zuid Afrikaans, dat zoveel klankrijker is en om de aparte woordkeuze!


Ladybird
('n Herinnering aan my moeder)

Glans oker
en 'n lig breek
uit die see.

In die agterplaas
ęrens tussen die wasgoed
en 'n boom vol granate
jou lag en die oggend
skielik en klein
soos 'n liewenheersbesie
geval op my hand

Ingrid Jonker (1933/1965)

Vertaling van Gerrit Komrij

Ladybird
Als herinnering aan mijn moeder

Okergloed
en een licht breekt
uit de zee.

Op het achtererf
ergens tussen het wasgoed
en een boom vol granaatappels
jouw lach en de ochtend
schielijk en klein
als een lieveheersbeestje
dat valt op mijn hand

Rim

Dank je wel voor dit prachtige gedicht. Ik heb het inderdaad hardop gelezen en "hoorde" gelijk weer de gedichten uit de documentaire, die ik ook op aanraden van een van de grrrls (jij?) laatst gezien heb op de TV. Een mooi begin van wat een mooie dag beloofd te worden


Mooi gedicht heb je voor ons uitgekozen, Rim! Ik vroeg me alleen wel af waarom de beginregels:

Glans oker
en 'n lig breek
uit die zee

niet zijn vertaald. Is het Afrikaanse 'oker' hetzelfde als het Nederlandse woord? Als dat zo is, dan heb ik het idee dat ze een zonsopgang beschrijft ('Een okeren glans en een licht breekt uit zee'). Die zonsopgang en vervolgens de lach van de moeder: een mooi begin van de dag. Ik heb het gevoel dat Jonker hier een gelukkige jeugd beschrijft, waar ze met weemoed aan terugdenkt.
Ze geeft dit Afrikaanse gedicht een Engelse titel: Ladybird. Waarom niet gewoon 'liewenheersbesie'? Er bestaat een Engels kinderliedje: Ladybird, ladybird. Ik denk dat moeder en dochter dat hebben gezongen.

Daar had moeten staan: een van de weinige gelukkige momenten in haar jeugd. Ik heb namelijk zojuist op internet gelezen wat een ongelukkig kind (en later: volwassene) ze was. Zo dichtte ze:

Die kind in my het stil gesterf
verwaarloos, blind en onbederf

in een klein poel stadig weggesink
en iewers in die duisternis verdrink

Haar ouders scheidden toen ze heel jong was. Haar vader interesseerde zich totaal niet voor zijn dochter en Ingrid groeide op bij haar geesteszieke moeder. Nee, dan heb je geen gelukkige jeugd. Vandaar mijn correctie op wat ik eerder schreef.

Dank je wel Rim voor dit gedicht. Ik heb die gedichtbundel zelf ook, maar lees er weinig in. Inderdaad, je moet Jonker erbij horen. Ik de tijd van luisterboeken komt het er misschien nog van?

Prachtig mooi gedicht Rim! Ik heb al eerder met Ingrid Jonker kennis gemaakt via de boekgrrls, maar destijds niet veel aandacht voor gehad. Ga ik nu goedmaken!

Mooi, gevoelig gedicht heb je gekozen. De toevoeging over de "ladybird" kwam goed van pas; ik vroeg me hetzelfde af.
Ik heb na zitten denken over de zo ongelukkige jeugd die zij had, blijkens een paar opmerkingen, want ik wist dat niet. Het gedicht lezende met dit in mijn achterhoofd, had ik het gevoel dat het ook mogelijk is dat de lach een "lelijke" lach is, die van een gewonde mens, een geesteszieke. Dit zou overeenkomen met de ochtend die zo mooi begint met okergloed, maar dan in elkaar lijkt te schrompelen, schielijk en klein wordt. En het lieveheersbeestje dat zomaar uit de lucht valt, op een (kinder)hand. Zou het kunnen? Waarschijnlijk is deze gedachte onjuist. Maar ergens heb ik het gevoel dat het er toe doet, omdat het een ander gedicht wordt. Wel net zo mooi.


 


 
Boekwurm - Ingrid Jonker

Ingrid Jonker

Biografie

Woensdag Gedichtdag Index

WoensdagGedichtdag

Laatste keer bijgewerkt: 30/08/05  Eisjen

Terug naar top pagina