Ana Blandiana: Fragment uit Het Open Raam



"De maatschappij waarvan we proberen los te komen, was daarentegen een verregaand subjectieve maatschappij, waarin een ideologie - of gewoon de wil van één iemand - het absolute, totalitaire criterium werd, dat zelfs zover ging dat het pretendeerde de wetten van de erfelijkheidsleer of de taalkunde buiten werking te stellen. Het verschil tussen de twee systemen komt er uiteindelijk op neer dat terwijl het ene wordt gedomineerd door woorden, het ander wordt gestuurd door getallen. Is dat beter? Is dat slechter? Daar valt eerlijk gezegd moeilijk een antwoord op te geven, en als de utopie waarvan we juist proberen los te komen niet zo misdadig was gebleken, zouden er misschien nog dromers bestaan die een oplossing zien in een mengvorm van beide mogelijkheden. Maar wat houdt die mengvorm dan in en wie is wijs genoeg om de doses te kunnen vaststellen? Schelpen met klauwen en vleugels, harnassen met snavels, hoeden met benen, billen met ogen, geslachtsdelen met een neus, eieren met handen, vruchten met voelsprieten - dat alles is ontsproten aan de verbeelding van Jeroen Bosch, die daarmee niet een oordeel velde over de zondige mensheid, maar over het principe van de schepping zelf, die als onvolkomen werd aangemerkt en werd vervangen door nieuwe, riskante combinaties. Het resultaat dat dit oplevert, is echter niet iets heilzaams, maar iets monsterlijks: De tuin der lusten komt op ons niet over als een sprookjeswereld, maar als een nachtmerrie. Er staat ons dus niets anders te doen dan in alle bescheidenheid het experiment op te geven en te proberen een wijze keuze te maken, ons daarbij de vragen stellend: Wat is beter? Wat is slechter? Is dat vooruitgang? Een pessimist als de filosoof Emil Cioran - die uit het ontbreken van hoop zo'n schitterend kleed weet te weven - beweert dat vooruitgang niets anders is dan een streven naar het slechtere ('Le progrès n'est rien d'autre qu'un élan vers le pire'), maar wat een logische conclusie lijkt bij het verlaten van een bibliotheek verliest zijn zin bij het verlaten van een gevangenis. En omdat wij ervan overtuigd zijn dat we het slechtere tot in zijn kleinste details hebben leren kennen, gaan we ervan uit dat we, wanneer we ons in de tegenovergestelde richting begeven, alleen maar het betere kunnen bereiken, zelfs wanneer we ons slechts bij benadering een voorstelling kunnen maken van hoe dat eruit zal komen te zien. Vele jaren geleden, toen ik niet geloofde dat we nog ergens op mochten hopen en de enige redding op vernederende wijze leek af te hangen van de begrenzingen van de biologie, heb ik over dit thema een gedicht geschreven:


Het betere en het slechtere bestaan niet,
Het zijn slechts waanbeelden,
Mateloze dromen
Van het goede en het slechte,
Beloften
Bestemd om uitstel te krijgen
Van het angstaanjagende ogenblik
Waarop we zouden kunnen ontdekken
Dat het betere en het slechtere
Beide niet bestaan,
Maar slechts waanbeelden zijn,
Mateloze dromen
Van nog onbeduidender
En nog dubbelzinniger
Bijwoorden.



Alles wat ik me nog kan wensen, is dat de conclusies ervan - vandaag de dag - niet meer geldig zijn buiten de logica van de poëzie. Daarvoor zou ik echter antwoord moeten geven op de vraag wat in feite het betere is en, vooral, voor wie dit geldt."

Vertaling: Jan Willem Bos

Gedicht ingezonden door Zoe.

dit gedicht leest als een besluit. Besluiten dat wij niet (kunnen) weten wat goed en wat slecht is. Lezen jullie dat ook zo? Het voorwoord van Blandiana is onmisbaar bij dit gedicht, Kun je nog wat meer haar vertellen Zoe?

 
> Het voorwoord van Blandiana is onmisbaar bij dit gedicht,<
Dat is wel jammer, en als ik bij elk gedicht zo'n 'uitleg' zou krijgen, neem ik vaak de moeite niet eens om zo'n gedicht te lezen.

Ik zag en hoorde Ana Blandiana enkele jaren geleden tijdens Literair Paspoort, een variant op Dichter aan huis waarin dichters en toehoorders te gast zijn bij ambassades of ambassadeurswoningen. Ze las heel zacht en bijna toonloos. Haar vertaler, die zijn vertalingen voordroeg, deed het juist heel levendig. Omdat ik geen woord verstond van de oorspronkelijke gedichten, kon ik alleen de klankrijkdom waarnemen. Die klankrijkdom, die er in het oorspronkelijke gedicht zeker zal zijn, gaat noodzakelijkerwijs verloren in de vertaling. Van rijkdom aan beelden moet dit gedicht het niet hebben, zodat er in het Nederlands niet veel anders overblijft dan een statement dat met een gedicht alleen de vorm gemeen heeft. Maar nogmaals: er zal in de vertaling ongetwijfeld het een en ander verloren zijn gegaan. Edith


 

 


Ana Blandiana – Dichteres, schrijfster en politicus tegen wil en dank
Ana Blandiana (in het gewone leven Otilia Valeria Coman, gehuwd met Romulus Rusan), werd in 1942 geboren in Timisoara, uit een familie die  afspronkelijk afkomstig is uit het dorp Blandiana in het district Alba in  Transsylvanië. Sinds ze in 1964 debuteerde met Persoana întâi plural (Eerste  persoon meervoud), heeft ze een groot aantal dichtbundels en  prozawerken doen verschijnen, en haar werk is vertaald in vele Europese  en niet-Europese talen. (Meer bij Go-Bos Press)

Index Woensdag Gedichtdag

 

 
Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 14/10/05  Eisjen

Terug naar top pagina