Het verhaal
Novecento - voluit Danny Boodmann T.D. Lemon Novecento - is op een
oceaanstomer te vondeling gelegd. Daar is hij gevonden door de matroos
Danny Boodmann die hem zijn naam heeft gegeven en T.D. Lemon naar de
doos waarin hij lag. Omdat er een grootse finale aan de naam ontbreekt
en het kind gevonden worden in het eerste jaar van de nieuwe eeuw, wordt
er 'Novecento' aan toegevoegd (wat niet 1900 betekent zoals op de
bijsluiter van de cd staat vermeld, maar wat 20e eeuw betekent).
Novecento ontwikkelt zich tot een wonderbaarlijk pianist die onbestaande
muziek speelt. Maar nooit zet hij een voet aan vaste wal, zijn klanken
zijn alleen op de oceaan te horen. Het is een simpele, maar wondermooie
vertelling. Novecento´s verhaal wordt verteld door trompettist Tim
Tooney die jaren met Novecento samenspeelde.
Het valt me moeilijk om over het hoorspel iets op te schrijven. Ik had
het zo graag positief willen doen, maar het lukt me niet. De eerste twee
keer dat ik de cd beluisterde, heb ik er de originele (Italiaanse) tekst
naast gelegd. Dat had ik waarschijnlijk niet moeten doen. Want dat
levert alleen maar meer lagen op: eerst de vertaling en dan het
waarschijnlijk van de vertaling gemaakte hoorspel. Het viel me in ieder
geval op dat de nodige passages werden overgeslagen. Dat was niet altijd
storend, maar soms wel. Ook de pauzes werden anders gelegd dan in de
originele regieaanwijzingen. Dat waren meestal wel goed gekozen momenten.
Mijn eerste ergernis aan de tekst was helemaal aan het begin al waar
Amerika vrouwelijk wordt gemaakt: 'Er was er altijd wel eentje, eentje
die als eerste haar zag' en even later: 'met een gezicht alsof ie d'r
zelf gemaakt had, Amerika'. Even later wordt ook de zee vrouwelijk
gemaakt: 'en dan doet de zee verder wat ze met je wil.' Het lijkt erop
dat het vrouwelijk maken van woordgeslachten tegenwoordig als verzorgd
taalgebruik geldt, maar ik vind het niet klinken.
Een voorbeeld van een storende weglating: als de baby gevonden wordt,
wordt er gezegd: 'Hij vond hem in een kartonnen doos (muziekje), hij was
hooguit 10 dagen oud, hij huilde niet eens, hij lag daar gewoon,
stilletjes, in die doos.' In het origineel wordt daaraan toegevoegd 'met
open ogen'. Ik snap niet waarom dat wordt weggelaten. Die ogen spelen
een
belangrijke rol: Novecento ziet er de wereld mee, hij leest de wereld af
aan de mensen op het schip, niet alleen hun verleden, zelfs hun toekomst.
Als hij piano speelt lijkt hij altijd strak voor zich uit te kijken,
maar nee dat is niet zo, hij reist, hij bezoekt de plaatsen die de
passagiers bezocht hebben of gaan bezoeken.
Een algemeen bezwaar tegen de vertelstem is dat die overbeschaafd is.
Dat voelt fout aan voor een verhaal dat zich op zee afspeelt. Het haalt
ook alle humor weg die in de geschreven tekst wel degelijk aanwezig is.
Verder is de stem over het algemeen ingehouden, zelfs als er in de
regieaanwijzingen 'schreeuwen' of 'roepen' staat en de tekst in
kapitalen wordt geschreven. Een echte fout is er bij de stemgeving van
Danny Boodmann. Hij is een neger van enorme afmetingen en wanneer hij
met zware stem de vondeling begroet (Hello Lemom) klopt dat ook. Maar
als iemand later een reclamefoto laat zien waarop een latino de
citroenen van Tano Damato aanprijst, heeft hij opeens een zuinig
stemmetje 'wat, wat is dat voor 'n mietje?' Om even verderop weer met
zijn authentieke stem in het Amerikaans de namen uit een paardenrace
hardop voor te lezen.
De muziek en andere geluiden zijn wel mooi gekozen. Zo is de muziek
achter de stem bij het sterven van Danny Boodman is prachtig. Novecento
leest Danny op zijn sterfbed de uitslagen van de paardenrennen voor.
Danny sterft bij de zesde koers. Weggelaten is: 'feit is dat hij er niet
in slaagde om niet te lachen om die namen, en lachend legt hij het
loodje.' Omdat deze zin niet zo goed bij die treurmarsmuziek past kan ik
er vrede mee
hebben.
Het hoorspel wordt pas levendig als Novecento het pianoduel aangaat met
Jerry Roll Morton, de uitvinder van de jazz. Mooi opzwepend, spannend
verteld. Dat geldt ook voor de dans van de piano met de oceaan tijdens
een storm. En voor de vallende schilderijen: de stem zegt pats, heel
kort, en tegelijkertijd hoor je dan een trompetstoot.
Onbegrijpelijk vind ik dan weer de volgende passage: Novecento wil
eindelijk van boord omdat hij de zee wil zien. Dat heeft hij van een
boer gehoord. De originele tekst beschrijft een stukje van het harde
leven van deze boer. De hoorspeltekst herhaalt alleen belachelijk vaak 'een
boer? een boer? een boer?' met een stem vol ongeloof.
Al met al denk ik dat een hoorspel of een andere bewerking van een boek
dat me dierbaar is aan mij niet echt besteed is. De beelden en geluiden
die ik me tijdens het lezen voorstel, zullen altijd mooier zijn. Wat een
onbevangen toehoorder van deze cd zal vinden, kan ik natuurlijk niet
meer beoordelen.
En het hoesje van de cd? Tja, er staat een schip op. En een eenzame man
die in zee lijkt te staan. Weinig fantasievol.
Grappig toeval: terwijl ik zat aan te hikken tegen deze bespreking,
verscheen er in de NRC een bespreking van een nieuwe uitgave van het
werk van Jelly Roll Morton. Hoe Baricco deze 'uitvinder van de jazz'
neerzet in Novecento komt helemaal overeen met het beeld dat opgeroepen
wordt in deze krantenbespreking.
Paula
|
Beluister een fragment van het boek bij
Luistereenboek.nl
Alessandro Baricco is schrijver, musicoloog, saxofonist en
gelegenheidsacteur. Vooral dat laatste vind ik mooi, want wat is de
gelegenheid? Gaat het er om dat Baricco de gelegenheid heeft of krijgt?
En op het podium of in het leven? Signor Baricco neemt de gelegenheid
altijd en vertelt ons bij gelegenheid de werkelijkheid. Met fluweel.
Niet de werkelijkheid zoals wij die kennen en niet willen zien. Baricco
neemt ons mee naar een andere dimensie.
(Meer bij Boekgrrl Yvonne)
Alessandro Baricco (Turijn, 1958) is de laatste jaren uitgegroeid tot
een internationale bestsellerauteur. Zijn werk is wereldwijd vertaald en
bekroond met vele prijzen: Oceaan van een zee won de 'Premio Viareggio',
Land van glas werd bekroond met de 'Prix Médicis étranger' en Zijde werd
in 1998 uitgeroepen tot het 'Booksellers International Book of the
Year'. Zijn werk wordt ook verfilmd: momenteel worden de opnames van
Zijde gedraaid, eerder bewerkte Giuseppe Tornatore de toneelmonoloog
Novecento voor het doek onder de titel The Legend of 1900.
(Meer bij
In Italics; Literatuur uit de Laars)
Andere luisterboeken bij de grrls
besproken
|
