De Amerikaanse president Bush is eind maart
vertrokken voor een Europese tournee langs Kiev (Oekraïne), Boekarest (Roemenië),
Kroatië en Rusland. In Boekarest nam hij voor de zesde en laatste keer
deel aan de NAVO-top en aan de NAVO- Rusland Raad. In een gesprek met de
Russische president Vladimir Poetin – het laatste officiële gesprek waar
beide presidenten in functie zijn- verklaarde hij dat de Koude Oorlog
definitief voorbij is. Niet iedereen denkt hier zo over. Neem de
duizenden Oekraïners die tegen het bezoek van Bush betoogden. Ze
verbrandden een beeltenis van de Amerikaanse president en zijn mordicus
tegen de toetreding van Oekraïne bij de NAVO. En iets langer geleden -
begin maart 2008 - waren er presidentsverkiezingen in Rusland en werd
Dmitri Medvedev gekozen als nieuwe president met Poetin als premier aan
zijn zijde. Kritiek uit het buitenland op deze verkiezingen, die niet
eerlijk verlopen zouden zijn, verwierp hij. De volgende uitspraak laat
tevens de machokant van Poetin zien:
’Laat ze liever hun vrouwen vertellen hoe ze
soep moeten maken’.
En nu is er Edward Lucas met zijn spraakmakende en
veel geroemde boek De nieuwe koude oorlog, hoe het Kremlin Rusland en
de wereld bedreigt.
Met termen zoals moord, cyberterrorisme- denk aan
de cyberaanval op Estland in 2007-, nucleaire chantage en desinformatie
kondigt de belangrijke Britse Rusland-kenner de nieuwe Koude Oorlog aan.
De betrokkenheid van Lucas bij Oost-Europa gaat terug tot zijn
kinderjaren, toen zijn vader, de Oxford-filosoof John Lucas, al veel
contact had met dissidenten in de Sovjet-Unie en haar satellietstaten.
Zijn analyse is helder: na de chaos van de Jeltsin-jaren heeft de FSB,
de opvolger van de KGB die anders dan de eenpartijstaat en de
planeconomie nooit is verdwenen, de macht overgenomen. Niet als
organisatie, maar door mensen op allerlei sleutelposities in de politiek
en het zakenleven te zetten. Onder Poetin is de politieke vrijheid met
80 % beperkt, is de media onder volledige controle gebracht en zijn
ouder stalinistische technieken, zoals het gebruik van psychiatrie om
politieke tegenstanders uit te sluiten, weer in ere hersteld. Volgens
Lucas heeft deze autocratische leider van Rusland door de moord op Anna
Politkovskaja en Alexandr Litvinenko vele criticasters van zijn regime
tot zwijgen gebracht.
‘In de nieuwe Koude Oorlog zijn het niet de
tanks waar we bang voor moeten zijn, maar de banks. Nieuwe
EU-lidstaten, landen in de Kaukasus, hebben nog niet genoeg tijd
gehad om betrouwbare instituties op te bouwen. Dat betekent dat
politici en hele politieke partijen te koop zijn. En de Russen
hebben, dankzij de olieprijs, heel veel geld. En al die landen zijn
voor hun energiebehoefte totaal afhankelijk van Rusland’, aldus
Lucas.
Zijn adviezen zijn vergaand: Zet de Russen uit de
Raad van Europa en zorg dat Europa niet afhankelijk wordt van Gazprom,
de energie uit Rusland.
Met zijn verontrustende boek laat Lucas op
overtuigende wijze, aan de hand van talloze voorbeelden, zien hoe de
agressieve houding van het Kremlin een bedreiging kan vormen voor
Rusland zelf, voor Europa, voor Amerika en voor de rest van de wereld.
Mijn advies is: volg de ontwikkelingen in Rusland
en scherp je mening!
Lennie Haarsma
April 2008
