A.S. Byatt
The Children's Book (2009)
Nederlandse titel: Het boek van de kinderen (2010)
Vertaling Gerda Baardman en Marian Lameris
Uitgeverij Bezige Bij



Drie grrls lazen The Children's Book van de Engelse schrijfster A.S Byatt. Ze waren onder de indruk van de hoeveelheid personages en literaire wetenswaardigheden die de schrijfster  door het verhaal weet te weven. Een geweldig boek was hun oordeel, al had het wel wat minder zwaar gemogen.

Sprookjesachtig met donkere kanten
Zwaar boek, zowel de inhoud als de eigenlijke grootte. Het begint vlak na de dood van Koningin Victoria en eindigt met het einde van WO1.De plaats, het Zuiden van Engeland, in die tijd vol van kunstenaars, de Art & Craft movement, de vrouwen voor kiesrecht, Fabian Society, etc. Allemaal héél erg Engels, denk ik wel. Het begint met een enorm feest, waar de personages uit dit boek, een grote familie, een uitvoering van Midsummer Night's dream hebben georganiseerd. Iedereen is intelligent, kunstzinnig, en er is voldoende geld aanwezig.De kinderen lopen op blote voeten in de bossen, en hebben de volledige vrijheid. Alles en iedereen loopt in en uit, het bestaan is licht.
Mijn eerste reactie: dit wil ik ook, wat een tijd!!!  De moeder schrijft verhalen voor haar kinderen, voor ieder kind één verhaal. Sprookjesachtige verhalen, maar dan begint het, dit is A.S. Byatt
De verhalen hebben donkere kanten. Er komen barstjes in de sprookjesachtige toestanden. Al die Kunst, de vrijheid blijheid, het is allemaal schijn, de werkelijkheid is helemaal niet licht.
De kinderen blijken geheimen voor hun ouders te hebben, en de ouders nog veel ergere geheimen voor hun kinderen. Verderop woont de Pottenbakker, die dan wel een genie is, maar zijn dochters misbruikt, terwijl zijn vrouw gedrogeerd rondloopt. De ouderen zijn zo bezig met hun Kunstzinnige bestaan, dat ze hun kinderen uit het oog verliezen. Kortom, de andere kant van de schijnwereld, is Duister! De kinderen groeien op, en stevenen regelrecht op WO1 aan.

Zwaar, moeilijk, maar toch...
Het is een zwaar boek, ook de hoeveelheid personages doet bijna denken aan een Russische roman. Het leest ook nog eens moeilijk. In het Engels dan. En toch..ik kon er niet mee ophouden.
Na 50 bladzijden dacht ik dan wel pfff, en pakte ik mijn audio boek, van John Irving, Bidden wij voor Owen Meaney. Dat ging wat soepeler, maar Byatt was tien keer beter.
Ik denk dat je een affiniteit moet hebben met Engeland. Dat je iets moet weten van al die Kunst, de Vrouwen Beweging, Fabians, de ideeen achter dit alles. Omdat je anders misschien wat verveeld raakt. Niet voor iedereen dus, maar voor mij was het een geweldige Leeservaring. Ondanks het feit dat de personages niet al te sympathiek waren, kun je voelen dat Byatt een zekere compassie heeft met al die getroubleerde figuren.

Literaire wetenswaardigheden
Byatt is een literatuurwetenschapper en gewend om college te geven. Dat valt goed te merken in The Children's Book. Gelijk een docent stopt ze allerlei literaire wetenswaardigheden in haar verhalen.
Bijvoorbeeld over de kracht van sprookjes, waarbij ze teruggrijpt naar de gebroeders Grimm. Of over het begrip Ekfrasis, waarbij het object (zoals een urn of een vaas) ons een gedetailleerd verhaal kan vertellen aan de hand van de afgebeelde figuren. Ze is sterk in het verwijzen naar andere schrijvers uit de literatuurgeschiedenis. Zo toont ze ons de wereld van E.T.A. Hoffmann ("Der Sandmann") en van Heinrich von Kleist's verhandeling "Über das Marionettentheater"; beiden zijn vertegenwoordigers van de Duitse romantiek. En ze vertelt verhalen in verhalen, 'mise en abyme' genoemd of het zgn Droste-effect. Verder kun je voor Herbert Methley de figuur van D.H. Lawrence invullen, als een schrijver die bijzonder interesse koestert voor seksuele experimenten en vrije expressie. Het is knap van Byatt dat ze vele personages opvoert, wel meer dan twintig, en dat het de lezer toch niet duizelt. De ontwikkelingen naar de zelfmoord van een van de kinderen,  Tom, weet ze overtuigend neer te zetten. Byatt heeft daar zelf ervaring mee, ze heeft een zoon die op jeugdige leeftijd is verongelukt.

Ernstig
Dus ja alles bij elkaar opgeteld een geweldig boek, ik heb slechts een enkele verzuchting: het is allemaal zo ernstig. Byatt heeft weinig gevoel voor humor. Ik werd niet echt gegrepen door de belevenissen van haar personages. Olive, Tom, Dorothy, het was interessant om hun wegen te volgen maar er bleef een afstand bestaan. Het is knap gedaan en een enorme krachtsinspanning van Byatt, gelijk een tapijtweefsel met vele draden. Dat weer wel.

Heel erg bedankt voor de aanvulling van mijn verhaal. En ja met zoveel personages kan je niet met iedereen mee voelen. En echt close kwam ik ook bij niemand. Byatt en humor, nee het gaat niet samen, maar ze neemt je mee in een wereld vol met interessante personages en omgevingen. Dat deed ze met haar Kwartet ook (The Frederica Quartet, red), het blijft boeien.

Razend knap en erg mooi
Wow, wat een boek! Zo vol, zo mooi, maar ook wel een beetje weerbarstig. Het duurde 100 pagina's voor ik besloot dat ik toch echt verder wilde lezen, wetend dat me dat wel een paar weken zou gaan kosten. De laatste jaren ben ik wat zuiniger met mijn tijd dan vroeger en een boek moet echt de moeite waard zijn wil ik er langer dan een maand mee bezig willen zijn. Dit boek is razend knap en erg mooi. Lekker relaxed lezen is er niet bij, je moet de kop er echt bij houden: veel personages die allemaal bevriend of familie van elkaar zijn en heel veel straatrumoer: sufragettes, de wereldtentoonstelling in Parijs, de bankencrisis, de Arts & Craftsmovement, de Fabians, alle ins en outs van pottenbakken en poppentheater en nog veel en veel meer. Voor mensen die in Engeland en in het begin van de vorige eeuw geïnteresseerd zijn is het een goudmijn, voor anderen zullen al die weetjes en historische feiten de verhaallijnen wellicht te veel ophouden, hoewel alles wel heel kunstig door het verhaal geweven zit.

Meer willen weten
Ik heb ervan genoten. Eigenlijk had ik nog veel meer tussentijds willen opzoeken over alles wat Byatt aanstipt en waar ik veel meer over zou willen weten, maar ja, je ligt in bed of je zit in de trein en je wil ook gewoon door met het verhaal, dus dat kwam er niet zo van. Ik lees in een van de mails dat Methley gemodelleerd is naar D.H. Lawrence. Verder begreep ik dat Olive losjes op de schrijfster Nesbit is gebaseerd. Daarnaast maken nog veel andere beroemdheden uit die tijd hun opwachting, want de personages verkeren in de hoogste kringen van het culturele leven. En alles, werkelijk alles wat zich toen afspeelde wordt uitgebreid beschreven. Een paar stukken (vooral de politieke) heb ik wat diagonaler gelezen, maar meestal was het toch te interessant om over te slaan. Mooi, mooi, mooi dus en zeker een aanrader. Misschien ook leuk om samen te lezen en te kijken wat we er allemaal uit kunnen halen.

Byatt, oh wat is dat raar, om je eigen  verhaaltje weer te lezen. Ik was ook zo onder de indruk, dat er van een gedegen verslag niet veel terecht kwam.... Zag gisteren een clipje voorbij komen, van de Guardian geloof ik. God is dood, zei Byatt, mijn god is Wallace Stevens. Blijkt een Amerikaanse dichter geweest te zijn. Had ik meteen opgezocht natuurlijk. Man is zijn hele leven degelijke jurist geweest, en schreef daarnaast hele mooie poëzie. Tja zo kom je nog eens ergens.... Hoewel B. zelf beweert in hetzelfde clipje, dat internet, facebook en twitter, helemaal fout zijn. Nou ja, je hoeft het natuurlijk niet helemaal met haar eens te zijn. Fijn dat je het ook zo'n goed boek vond.

Het was ook te veel om er een gedegen verslag van te maken. Ik heb het ook maar bij wat indrukken gelaten. Zag het clipje dankzij eenandere boekgrrl ook (en dankzij het door Byatt verguisde Twitter).

Janneke


Official homepage A.S.Byatt

Recensie uit The Guardian Books

Recensie The Telegraph

Korte omschrijving boek

Over de auteur (Nederlands)

Over de auteur (Engels)


photo: Jane Bown

Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 31/10/10  yvonnep