Ruim vijfhonderd bladzijden beslaat dit brievenboek tussen Gerard Reve
en zijn uitgever, Bert de Groot, en zijn vrouw Netty.
'Moedig Voorwaarts, Niet Versagen', met deze zinsnede beëindigde Reve
zijn telefoongesprekken en een enkele brief aan De Groot. De
briefwisseling loopt van 1974 tot 1997, en
is uitgebreid van waardevolle aantekeningen voorzien door Nop Maas. Hij
beschikte ook over de brieven van De Groot, zodat we kunnen lezen hoe de
correspondentie verliep.
Mèt foto's van de hoofdpersonen (Joop Schafthuizen in 1976, langharig,
jong&knap, Reve, met ontbloot bovenlijf stoer achter een kruiwagen) &boekomslagen&andere
belangwekkende zaken, zoals Reve's oude beer. 'Zeer geachte Heer de
Groot,'begint Reve in '74, als hij bij Elsevier gaat uitgeven. En het
eindigt met 'Lieve Netty en Bert'. De uitgever en zijn gezin zijn door
de jaren heen bevriend geworden met Reve. Ze logeren bij elkaar en
zakken samen door. De briefwisseling begint vrij formeel over de uitgave
van een nieuw boek, royalties, voorschotten, het uiterlijk van het boek,
enzovoort. Gelukkig voor de lezer worden de brieven behalve zakelijk al
snel persoonlijk. We krijgen weer de Reve die we zo graag zagen: grappig,
droogkomisch, somber, scherp, hard werkend, en ook heel hartelijk. Het
is bekend dat Reve vaak ruzie kreeg met vrienden&bekenden, maar met Bert
de Groot lukt hem dat niet.
'Ik heb het altijd een beetje moeilijk met mijn uitgever(s) gehad.
Ik heb iemand nodig, een mens bedoel ik, naast een goed contract en
goede verkoopcijfers.'
Met Van Oorschot, Johan Polak en De Bezige Bij (Lubberhuizen) waren er
veel conflicten. Ik wist niet meer dat zowel Van Oorschot, Atheneum en
de Bezige Bij èn Elsevier, later Veen, tegelijkertijd boeken uitgaven
van Reve. Atheneum gaf dan bijvoorbeeld de gebonden uitgave uit van een
nieuw boek, en Elsevier de pocket. De indruk van Reve's laatste
afschuwelijke levensjaren wordt door dit boek weer opzij geschoven. Als
vanouds kunnen we genieten van onze volksschrijver. Hoe is het mogelijk
dat hij alles waarover hij schrijft, of het nu het 'weder', de
boodschappen of zijn gemoedsgesteldheid is, zo trefzeker, zeg maar
gerust geniaal, onder woorden brengt. Het is dan ook onbegonnen werk om
citaten uit te zoeken, ik blader maar wat
door het boek.
29 april 1977
'Na het elektrische licht is nu ook de verrespreker uitgevallen, die bij
het opnemen van de hoorn slechts marxistische kirgeluidjes laat horen.'
30 december 1978
'In de aloude probleemstelling van vorm en inhoud zie ik zowaar enig
licht. Mijn droom was, jaren lang, vooraf een sluitende conceptie te
kunnen maken. De idee en het konflikt; van die tweeheid weder nadere
indelingen en verbanden uitwerken; aksie en refleksie, etc. etc. Daarna
zoude het schrijven slechts het invullen van een raamwerk zijn, zoiets
als het op een muur invullen van een op ruitjespapier ontworpen mozaïek.
Maar het is een illusie: vorm en inhoud zijn weliswaar in abstracto twee
verschillende begrippen, maar ze vormen tegelijkertijd toch, in concreto,
eenzelfde onlosmakelijke eenheid als God en Mens in de persoon van
Christus. De vorm ontstaat mèt de inhoud. Een vorm zonder inhoud is in
de kunst niet mogelijk. Ja, als men het begrip vorm beperkt tot
bijvoorbeeld de afmetingen van het schilderij, of de conventsie van
techniek waarin men wenst te werken, dan kan inderdaad de vorm vooraf
ontworpen en bepaald worden. Aldus heb ik besloten om maar gewoon een
eind weg te lullen.'
4 mei 1980
'Een boek doet het goed, als het lekker is om te lezen, en als men de
titel kan onthouden.'
8 juli 1985
'Nu ja, het weder kan nooit slecht zijn, want het komt van God en is
trouwens gratis.'
29 juni 1986
'Ik moet nog één pagina in het net afschrijven, maar mijn poot is nog
iets te beverig, door de wijn, en door de ondervonden emoties. Vannacht
werd ik wakker, deed het licht aan en zag een klein zwart handje aan een
dun zwart armpje langzaam het geopende raam binnenkomen en aan het
overgordijn morrelen. Ik werd bijna gek van angst, maar had toch nog
samenhangende
gedachten. Ik dacht dat komt ervan als je alsmaar Poe leest. Toen ging
ik schreeuwen en riep: Retro Satanas! Dat is Latijn en betekent: Vooruit!
Achteruit! Handje en arm verdwenen, en toen ik naar het raam ging, bleek
in de vensterbank de zwarte kater van weduwe Hortail te zitten. Ik bood
natuurlijk mijn excuses aan.'
17 april 1978
'Algemeen: ik zal zeer vereerd zijn met het mij plechtig aan te bieden
eksemplaar*. Zoude men het een band kunnen geven van griffioenleder, of
van zeemeerminnenhuid?'
* Oud En Eenzaam
30 april 1987
'Volgens de katholieke leer beheerst Maria op volmaakte wijze alle zeven
schone kunsten. (...) Maar Zij is een door en door degelijke,
vooroorlogse vrouw, Die bij alles en nog wat ook nog mij weet op te
beuren. Ze wast nog zonder machine, gewoon in een lauwwarm sopje zetten
en de volgende dag uitspoelen. Ze zegt het is het behoud van je goed, en
dat is ook zo. Ze is niet tegen zwarten of suikerzieken en helemaal niet
tegen homoos, maar Ze zegt iedereen die moet zijn plaats weten en het
gezin dat is heilig en een pijler van onze samenleving. Dat er maar op
los leven, is dat soms gezond?'
9 maart 1995
'Ik ben taai, en sterf met de pen in de hand, let op wat ik zeg.'
Trude
juli 2007
