Amoz Oz: Een verhaal van liefde en duisternis
Vertaald door Hilde Pach


Dit vond ik een mooi boek met een surplus aan verhalen. Over Joden in het 19e eeuwse Oost-Europa, die verhalen deden aan Isaac B. Singer denken, die ik vroeger bijna allemaal gelezen heb.Maar het gaat ook over getraumatiseerde ouders, die een kind proberen op te voeden.in een voor hen vreemd, en nog steeds geen veilig land, nl het nieuwe Israël. Mensen die vele talen spreken en gewend zijn aan cultuur, en dan ineens in een woestijn terecht komen, zowel letterlijk als figuurlijk. Ze proberen wel de cultuur hoog te houden hebben heel veel boeken in huis maar het steekt toch wel scherp af tegen wat ze gewend zijn in Odessa en Polen. De salons en de diepgaande gesprekken enz.

Ik vond het gedeelte over Oost-Europa fascinerend, over rabbijnen die in modderige dorpen woonden, prinsessen die gek worden, een vrouw die verliefd wordt op een smid en hem na 7 weken vermoordt, de 2 broers die de smid opvolgden wachtten hetzelfde lot. Ik mag dat wel, beetje mythe, beetje magische verhalen.
Ik denk dat de Joden zich daar in Oost-Europa prima op hun plaats voelden. Ze waren Europees met een Joods tintje. Toen stak het nazidom zijn kop op, velen vluchtten naar Amerika, anderen naar Israël, degenen die achter bleven hebben het bijna nooit overleefd. Wat dan volgt is het verhaal van Amos Oz zelf. We lezen hoe hij in het begin, vrij onbekommerd opgroeit in Jeruzalem, ook wel wat eenzaam als enig kind. Al jong veel lezend, een beetje een buitenbeentje, weinig vriendjes. Dan beginnen de gevechten. Er moet geschuild worden, het eten wordt minder, zo ook de behuizing voor velen. Het was ook het verhaal van het land Israël, ik vond dat erg leerzaam. A.O. kiest geen kant, hij vertelt gewoon hoe het was. De Engelsen hadden er niets te zoeken, ik geloof ook wel dat iedereen van zins was het gewoon goed te doen. Arabieren en Joden samen. Iemand vroeg zich af of dit boek geschreven was met de bedoeling meer inzicht te geven in het conflict. Misschien, ik vind wel dat Oz duidelijk aangeeft dat alles 2 kanten heeft, en dat de enige oplossing ligt bij het ophouden met dat zinloze schieten. Ik geloof ergens gelezen te hebben dat hij geprotesteerd heeft tegen de laatste aktie van Israël in Libanon.

Het is ook het verhaal van Amos Oz zijn depressieve moeder. Is het een wonder? Bloedmooi, super inteligent en geen kant op kunnen. Ik denk niet dat ze zich op haar plaats voelde in het naoorlogse Jeruzalem. Zij was liever in de salons gebleven, denk ik, hoewel dat natuurlijk ook onmogelijk was. Ze zat klem. Getrouwd met een man die het net niet gemaakt had, en waarschijnlijk buitenshuis aan het flierefluiten was geslagen. Vreselijke grapjes ook. Doodmoe moet ze geweest zijn toen ze die pillen nam.

Heel verdrietig vond ik het dat de vader en de zoon zo uit elkaar
groeiden na de dood van de moeder. Heb je jarenlang boven op elkaar geleefd, van alles samen gedeeld behalve je gevoelens. Over de moeder wordt niet meer gepraat. Brr. Enfin de 15 jarige Amos vertrekt naar een kibboets en de vader hertrouwt en gaat naar Londen. Misschien moesten ze wel afstand nemen, na alle doorstane ellende.

Mooi boek.


Wat ik juist ook zo knap vind aan dit boek is dat Oz nou juist niet een van beide kanten kiest. Zijn familie was vurig voor de Joodse staat, maar hij kijkt ook over het muurtje van de tuinen waar Islamieten wonen, mede ook door het "ongelukje" in die boom in zijn jeugd. Hij lijkt nieuwsgierig te zijn, hoe leven zij, wat vinden zij nou van deze toestand en zijn de verdreven Islamieten uit het Joodse deel eigenlijk niet net zo als de verdreven Joden uit het Islamitische deel.

Mooi ook hoe hij ergens aan het begin beschrijft hoe de Joden onderling verdeeld zijn. Het houdt me nog steeds bezig: 

"Behalve al deze mensen waren er ook vluchtelingen eb illegale immigranten, overlevenden van de Jodenvervolging in Europa, die we doorgaans met medelijden en enige weerzin bekeken: het waren neerslachtige, treurige mensen, zielenpoten, wiens schuld was het eigenlijk dat ze in al hun wijsheid daar op Hitler hadden zitten wachten in plaats van op tijd hierheen te komen? En waarom hadden ze zich als lammeren naar de slachtbank laten voeren in plaats van zich te organiseren en teug te vechten? En ze moesten ook eens ophouden dat zielige Jiddisj van ze te spreken, en ons vooral niet gaan vertellen wat ze allemaal hadden meegemaakt, want dat was nou niet bepaald iets om
trots op te zijn, noch voor hen, noch voor ons." (blz. 19)

Als ik je mail lees komt er ook nog wat over het hedendaagse conflict, waarin ik zeker niet aan de kant van Israël sta. Ik hoop dat hij me wat meer inzicht kan geven in het hoe en waarom. Vooral in het begin als hij zo het landschap beschrijft en de manier waarop iedereen gewoon naast elkaar leeft in zijn jeugd, dan denk ik; toen kon dat dus wel. Dan zie ik zo'n landschap voor me, maar dan in het heden, met allemaal tanks er in. Erg is die toestand daar toch. Hij kan wel schrijven hoor!!


Wat een mooi boek, met heel veel verschillende lagen, knap hoe Oz zijn persoonlijke geschiedenis en de geschiedenis van Israël en het zionisme door elkaar weeft, onderweg niet aarzelt om ook indringende vragen op te roepen over de gevolgen van dat zionisme (bv. wat er gebeurt met de Palestijnse vluchtelingen) of filosofische beschouwingen in te lassen (bv. een hele mooie over de verhouding tussen schrijver, lezer en boek).

Eigenlijk is het hele boek bovendien een soort eerbetoon aan zijn moeder, een bijzondere fijnzinnige, intellectuele vrouw, die echter niet opgewassen blijkt tegen het leven in Jeruzalem en als de jonge Amos 12 is zelfmoord pleegt. Het hele boek lijkt een poging die daad te begrijpen, er de voorgeschiedenis van te schetsen, als het ware te reiken naar de personen van toen, die ten tonele worden gevoerd alsof het ook toen al voor het kind Amos personages waren in de verhalen die hij koos om zijn leven vorm te  geven.

Echt een heel prachtig boek, mooie taal, ontroerende verhalen, en het riep bij mij bovendien veel begrip op voor de onmogelijke spagaat waarin de volkeren in het Midden Oosten zich bevinden. Ook wel eens goed om zoiets vanuit de literatuur te benaderen en niet alleen maar via krant en televisie.


ja, werkelijk een geweldig, mooi, en vooral knaptalig boek, dat zeer goed vertaald is. Ik kan het iedereen aanraden. Ik ga nu De derde toestand lezen. Veel taal, veel associo. heerlijk.


ik kan Amos Oz ook enkel aanbevelen. Heb eveneens Black box van hem gelezen en heb een eindeloze bewondering voor het feit dat hij je in een 'briefroman' (type liasons dangereuses van De Laclos) zo kan meeslepen! Aangezien dit toch eerder een 'afstandelijke' manier van schrijven is, toch meeslepend!

Uit een Parool recensie:
"Amos Oz (Jeruzalem, 1939) was twaalf toen zijn moeder op 38-jarige leeftijd zelfmoord pleegde, een trauma waar hij nooit over gesproken heeft en waar hij pas in zijn recente autobiografische roman Een verhaal van liefde en duisternis over heeft kunnen schrijven, zij het met de nodige omtrekkende bewegingen. (meer bij het Parool)"




 

 



Amos Oz, geboren als Amos Klausner (Jeruzalem, 4 mei 1939 is een prominent Israëlisch schrijver en publicist. Hij wordt vaak genoemd als een voornaam kanshebber voor een Nobelprijs in de literatuur.
(meer bij Wikipedia)


Een verhaal van liefde en duisternis is een groots en fabelachtig boek over een man, een familie en een natie.
(meer bij de VPRO)

Amos Oz en de oorlog tegen Hezbollah
Slechts twee dagen voor de dood van zijn zoon bracht David Grossman samen met zijn collega-schrijvers Amos Oz en A.B. Jehoshua een statement naar buiten waarin het drietal zich uitspreekt tegen de voortdurende oorlog.
(meer bij joods.nl)

Amos Oz en het geweld in Libanon in 1982
"Ons geleden leed (de Holocaust) heeft ons, als het ware, immuniteit gegeven... Na alles wat die vuile goyim (niet-Joden) ons hebben aangedaan, heeft geen enkel van hun het recht om ons moralistisch toe te spreken. Wijzelf, daarentegen, hebben een carte blanche omdat wij de slachtoffers waren en omdat wij zoveel geleden hebben. Eenmaal een slachtoffer, altijd een slachtoffer, en slachtofferschap geeft haar eigenaar het recht om uitgezonderd te worden van de morele regels."
(meer bij Wikipedia)

Amoz Oz’ verwarrende, ontroerende, duizelingwekkende verhaal is een mengeling van herinnering, overlevering en verbeelding over zijn ouders die vanaf de jaren ’30 het Europa-vol-antisemitisme ontvluchtten en hun toevlucht zochten in het Beloofde Land. Maar de teleurstelling dringt al spoedig de veilig geachte kelderwoning in de nieuwe staat Israël binnen, een ontgoocheling die door het conflict-vol-haat-en-nijd met de Palestijnen extra scherpe trekken krijgt. Het is het verhaal van leven, laten leven en proberen te leven in het zicht van de afgrond.
(Eindhovens Dagblad over dit boek)

Uitgeverij De Bezige Bij
ISBN 90-234-1775-5
Jaar: 2005
 

 

Ook bij de grrls van Amos Oz  besproken: Mijn Michael

Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 08/03/08  Eisjen

Terug naar top pagina