Heerlijk boek. De sfeer, de beelden die opgeroepen worden, de
intrigerende personages, echt geweldig. Ik was helemaal weg. Weg in de
wereld van Anna, Claire en Coop. In de natuur van California en van Zuid-Frankrijk en in de kunstmatige wereld van de gokhuizen
van Nevada.
Als hun wereld op de boerderij in California is ingestort proberen ze
ieder voor zich te overleven. Anna met woorden. Ze was altijd al met
boeken en de Franse taal bezig. Ze heeft zich gestort op het leven van
de dichter Lucien Segura. Ze is er voor naar Frankrijk (Dému, Gers)
gegaan en heeft er onderdak in een groot oud huis gevonden, waar ze in
het kleinste kamertje overnacht en haar woorden in de tuin opschrijft.
Haar zigeuner-minnaar, Rafael, komt met de kruiden van het veld in zijn
zak haar lunch bereiden.
Claire, als kind door polio getroffen, waagt zich als een centaur te
paard op de meest onherbergzame paden van de Californische wildernis,
maar lijkt ver te blijven van intieme relaties. Door de week een
nijverig onderzoekster bij een advocatenkantoor in het weekend één met
haar paard, één met de natuur.
Coop weg van alles wat natuur is en onderkoning aan
de goktafels in Nevada. Met een pokerface zijn
pijn verbergend. En als hij zich dan toch weer eens verslingerd aan een vrouw,
opnieuw bijna tenonder gaat wordt hij opnieuw door dezelfde persoon gered.
Ieder op zich, nog vaak in gedachten bij de ander, terugkijkend en
voortbordurend op de weg die ze eens samen betraden, maar die is
versplinterd in drie verschillende, moeilijk begaanbare paden met ergens
vaag de hoop dat die paden elkaar nog eens zullen kruisen.
Ik denk dat het boek zich het mooist laat 'beleven' door het volgende
stuk. Het geeft voor mij volledig de sfeer weer.
Rafael en ik volgen de rivier die onder een chaos van rolstenen
verdwijnt en een paar honder meter verder in het bos weer
tevoorschijn komt. We lopen er zwijgend langs. Ten slotte komen we
bij een doorwaadbare plaats waar onze rivier een weg kruist en
eroverheen stroomt of, van een ander perspectief uit gezien, waar de
weg bij de rivier is gekomen en onder het oppervlak ervan is
gezonken, als van een geleefd leven naar een verbeeld leven. We
hebben de rivier gevolgd, dus nu moeten we de weg als een vreemde
beschouwen. De diepte van het water is ongeveer vijfendertig
centimeter, dieper nog wanneer de lentebuien laag over de velden
razen en in de bomen springen zodat nesten kapseizen en er een
gekraak van oude takken komt en dan een stilte voordat ze pijlsnel
omlaag schieten in hun val. Het bos, zeg Rafael, altijd zo vol van
wederopleving en vaarwel.
Ze smelten samen, de rivier en de weg, als twee levens, een
achterwaarts verteld verhaal en een voor het eerst verteld verhaal.
We zien een vergezicht van landerijen en lopen door het heldere
water dat over het grindpad stroomt, laten met iedere stap de
achtergrond van het bos achter ons.
Geleefde levens, verbeelde levens. Levens die samensmelten.
Achterwaarts verteld of voor het eerst verteld. Dat gebeurt allemaal in
het verhaal. Het leven van Segura, dat Anna bestudeert, en waarin Rafael
ook een rol speelt, wordt achterwaarts verteld. Hij is dood en Anna
leeft in het huis waar hij aan het einde van zijn leven zich heeft
teruggetrokken. Eigenlijk het enige leven in het boek dat in het tweede
deel volledig verteld wordt. Wat me achteraf heftig bezighoudt. Ik had
meer willen weten. Waarom hield Ondaatje ineens op en werd het leven van
Segura het verhaal. Maar misschien is dat wel het poëtische aan het boek,
want op deze manier valt er zelf het nodige in te vullen. Net als met
een gedicht kun je er alle kanten mee uit. Maar het irriteert me wel.
Het leven van Segura en dat van de drie uit California heeft
overeenkomsten en misschien kan zijn leven op die manier ook antwoord geven.
Nog even de achterflap:
Divisadero begint in het noorden van Californië, dicht bij de
plek die voorheen Gold Rush Country was, in de jaren zeventig van de
twintigste eeuw. Op een boerderij woont een vader met zijn eigen
dochter Anna, zijn geadopteerde dochter Claire en de mysterieuze
jongeman Coop. Op een dag wordt het geïmproviseerde gezin onverwacht
verscheurd door een traumatische ervaring die hen voor het leven
tekent. De drie jonge mensen gaan ieder hun eigen weg. Coop komt
terecht in de rauwe casinowereld van Nevada, Claire vestigt zich in
San Francisco, en Anna’s zwerftocht voert haar naar een afgelegen
landhuis in Zuid-Frankrijk. Daar duikt ze in het verleden van een
schrijver, een verleden dat erg veel lijkt op dat van haarzelf en
Coop, een verleden dat hen alle drie zal inhalen en hun levens
misschien voorgoed zal veranderen.
In het Parool zegt Dirk Jan Arensman dat het eerste deel, het verhaal
van het Californische trio het beste is en dat Ondaatje daarna compleet
de mist in gaat, met karakters die niet gaan leven. Marcella Valda in
The San Francisco Chronicle meent dat de vrouwen in het leven van
Segura, in het tweede deel, sterker zijn dan Anna en Claire die zich
alleen maar zouden laten leiden door hun mannen. Met het Parool ben ik
het beslist niet eens. Segura's leven komt net zo tot leven als dat van de
anderen, in een heel andere tijd rondom WO I, in nog moeilijker
omstandigheden. Beide delen van het boek zijn even spannend en
intrigerend, maar voor het één blijft meer zelf in te vullen dan voor
het ander.
Een aanrader, een boek dat ik weer zou willen lezen en daarom beveel ik
het dan ook aan voor de onze
leeslijst.
Eisjen