Op de terugweg gebeurde het
De paus is voor de zevende keer op bezoek in Polen. Marlena, haar zus
Irina, haar moeder, buurvrouw Pola en buurman Wieslaw zijn naar
Warschau geweest om hem toe te juichen. Op de terugweg gebeurde het.
Daar zag ze hem, in een restaurant waar ze Amerikaanse burgers
serveerden. Ze kon haar ogen niet van hem afhouden en ook hij liet haar
met zijn ogen niet meer los. Hij weet een briefje met zijn
telefoonnummer in haar hand te frommelen.
Hij heet Natan Feldman en is een Amerikaanse journalist op zoek naar
zijn roots. Zijn grootouders waren joodse vluchtelingen uit Tykocin,
Polen. Marlena belt hem en ze ontmoeten elkaar en weten dit is het! Ze
vertelt haar ouders niets van haar relatie met Natan. Ze weet dat haar
moeder er fél op tegen zal zijn.
Om dichter bij elkaar te kunnen zijn verhuist Marlena met een smoes
naar Warschau en vindt werk in het hotel-restaurant van Szymon en zijn
nicht Basia. Het is het etablissement waar ze Natan ontmoet heeft.
Szymon, is een Joodse Pool en neef van Natans vader. Marlena slaapt in
een kamer boven de keuken. Er was een bed, een tafel, een stoel en een
kast, meer had ze ook niet nodig. Ze was gelukkig met Natan, hij is de
liefde van haar leven, met hem zal ze oud worden. Helaas pakt alles
heel anders uit. Natan moet terug naar Amerika, om thuis alles te
regelen, zij zal hem later volgen. Maar als Marlena zwanger blijkt te
zijn, is Natan onvindbaar.
Een boer zocht een vrouw
Bij haar ouders wil en kan ze niet wonen. Marlena's moeder is erg
dominant, haar wil is wet. Ze wil maatregelen nemen waarmee Marlena
zich niet kan verenigen. Marlena wil naar Amerika, naar Natan, maar
belandt zwanger en wel via een huwelijksbureau in Nederland, bij
Andries, een boer die een vrouw zocht. De stugge Andries die weinig
gevoelens toont, aanbidt Marlena's zoon Boris en behandelt hem alsof
het zijn eigen kind is. Gelukkig is Marlena niet in haar huwelijk met
Andries maar zij accepteert haar leven zoals het is, totdat ze samen
met Boris naar Polen reist omdat haar moeder stervende is. Ze beseft
daar dat ze niet meer terug wil...
'Polen was terug in mijn ziel
gekropen. Ik kon me niet meer verstoppen voor de enorme heimwee die ik
jarenlang geprobeerd had te begraven. Nu ik terug in Polen was, had ik
het gevoel dat ik mijn hele leven in Nederland in schutkleur had
gelopen.'
Het verhaal van Andries.
'Je kunt me verwijten dat ik
geen enkele belangrijke beslissing in
mijn leven zelf heb genomen.
Toen mijn vader nog leefde, was hij
degene die mijn leven
bepaalde. Daarna was het mijn zus Riet. Tien
minuten nadat mijn vader zijn
laatste adem had uitgeblazen, had zij de scepter overgenomen. Alsof ik een land was
of een stad die je kon bezetten
en besturen.'
Andries laat ook alles gebeuren, wetende dat hij toch niet tegen die
twee op kan. Het huwelijk met Marlena was door zijn zus geregeld.
Later, toen Marlena niet meer terugkwam stuurde zij ook aan op een
scheiding. Andries lijkt een sukkeltje, die alles maar goedvindt, waar
mensen overheen lopen. Hij wordt nauwelijks opgemerkt. Maar Boris
heeft iets in Andries wakker gemaakt, hij wil de jongen niet kwijt.
Voor het eerst van zijn leven neemt hij zelf een beslissing...
Laatste deel
En dan schakelt het verhaal over op deel 3. Tot mijn verrassing is het
niet het verhaal van Natan maar van Szymon. De oude man waar Marlena
weer bij is gaan wonen en werken. Nicht Basia is inmiddels overleden.
We lezen het verhaal van Szymon, de man die rechten gestudeerd heeft in
Nederland, die de taal nog steeds spreekt. We lezen over zijn ouders.
We lezen over het gemis aan warmte. We lezen over zijn gevoelens voor
Boris, die toch zijn familie is. Szymon wil dat Marlena en haar zoon
bij hem blijven zodat hij toch een soort gezin heeft. Bovendien heeft
Szymon nog iets goed te maken...
Maar Boris wil terug naar zijn vader Andries, en maakt dat op een
extreme manier duidelijk...
Hoe zal het verder gaan? Wat gaat Andries doen? Welke kant kiest
Marlena? Blijft Boris bij zijn moeder of gaat hij terug naar Andries?
Marlena, Andries, Szymon, drie mensen die zich hebben laten leiden door
andere mensen. Die zich lieten beďnvloeden en hun leven lieten bepalen
door hen maar toch, uiteindelijk , ook alle drie zelf hun keuzes
maakten. Ze zijn gegroeid in de loop der jaren en weten nu wat ze wél
willen, zoals bijvoorbeeld Andries zeker weet dat hij wil gaan voor
Boris. Hij gaat zelfs tegen Riet in!
Indringend en subtiel
Lot Vekemans heeft op een heldere manier het verhaal over deze drie
mensen geschreven. Er staat geen woord teveel, niets is overdreven
sentimenteel of uitgebreid belicht en dat maakt het juist zo bijzonder.
Geen kunstig geconstrueerde zinnen, geen gezwollen taal maar wel een
prachtig indringend, subtiel, soms ontroerend verhaal over drie mensen
die alleen maar een klein beetje geluk willen in hun leven. Het boek
mag van mij zo op de nominatielijst voor de Academica literatuurprijs
voor debutanten.
Cover
Het boek zelf ziet er mooi verzorgd uit en ook de cover verdient een
prijs. Die is als het verhaal zelf. Schijnbaar eenvoudig, een hand die
vier eieren vasthoud tegen een prachtige denimblauwe achtergrond. Maar
kijk je goed dan zie je dat die eieren en hand ook een verhaal
vertellen. Het is de hand van een werker, de nagels en nagelriemen
zijn vuil. De eieren zijn net geraapt, er zit nog een beetje modder en
veren aan. De manchetten van de spijkerblouse zijn omgeslagen, er
zitten kleine modderspatjes op. Mooi!
Dettie
|
Lot Vekemans
foto René den Engelsman
leesfragment
interview
bij de VPRO De Avonden
|
