Het was er wel weer voor de afgelopen week: de regen kwam met bakken uit
de lucht, maar met dit boek van Bart van Loo Parijs retour liet
ik me geregeld naar zuidelijke sferen vervoeren, mmmm, met de trein naar
Zuid Frankrijk!!
Al gauw deed het aanhoudend sjirpen van cicaden dat door de
portieren binnendrong, dat sjirpen dat de stem van de warme aarde
lijkt, het vrolijke lied van de Provence, ons in het gezicht, in
hart en ziel het zuiden voelen, de verbrande grond proeven, het
stenige en lichte vaderland van de gekromde olijfboom met zijn
grijsgroene blad
Uit:'De gezusters Rondoli'
Guy de Maupassant, 1884. Of dit:
Ik zit hier zo fijn in mijn molen! Het is zo helemaal het hoekje
dat ik zocht, een klein geurig en warm plekje op duizend mijl
afstand van de kranten, de huurkoetsjes en de mist.
Dit schrijft
Alphonse Daudet vanuit zijn geliefde molen in Fontvieille in één van
zijn molenbrieven.
Lezen is reizen in je hoofd, zegt Bart van Loo in zijn inleiding.
Hijzelf laat het daar echter niet bij, hij ging op stap en hij trad in
de voetsporen van zijn geliefde 19e eeuwse prozaschrijvers. Naast
Alphonse Daudet en Guy de Maupassant passeren
Victor Hugo,
Alexandre Dumas père,
George Sand,
Honoré de Balzac,
Emile
Zola en
Gustave Flaubert de revue.
Van Loo zocht de plekken op waar ze leefden en werkten, en volgt de
wegen van hun romanhelden en reist daardoor door heel Frankrijk. Hij
heeft van zijn 'literaire strooptochten' zoals hij ze zelf noemt een
adembenemende literaire reisgids gemaakt. In hoog tempo en met een
aanstekelijk enthousiasme neemt hij je mee naar soms nog niet
platgetreden paden, naar musea en dichtershuizen, naar standbeelden en
pleinen en wijst je op naambordjes en geeft soms unieke tips.
Victor Hugo volgt hij naar de kanaaleilanden
Jersey en
Guernsey.
Hij komt natuurlijk in het
Aix-en Provence van Emile Zola.
Het is een genoegen te verdwalen in de doolhof van steegjes,
doorgangen, pleintjes en parkjes, met Zola als gids in de achterzak.
Aix verkennen is een beetje Zola leren kennen.
Van Loo leest natuurlijk Tartarin van
Tarascon
van Alphonse Daudet in Tarascon,
Op plaatsen waar grote mannen hebben geleefd, iets van henzelf
door de lucht dwaalt en zweeft tot het einde der dagen.
En hij leest lArlésienne van dezelfde schrijver in Arles. Hier loopt
van Loo de wandeling die Daudet geregeld met de dichter
Frédéric Mistral gelopen moet hebben. We bezoeken George Sand in de
Berry en Guy de Maupassant in
Normandië en de
Franse Riviera.
Alle schrijvers komen geregeld naar
Parijs
terug en het is leuk om te zien hoe vaak je Parijs door verschillende
ogen kunt bekijken (het boek is uitgevoerd met een kaarten en
wandelroutes rond de verschillende auteurs).
Gepassioneerd brengt van Loo de levensbeschrijvingen van zijn favoriete
schrijvers, doorspekt ze met vele van hun uitspraken, citaten en
anekdotes. Het boek zit boordevol wetenswaardigheden over hun liefdes (zo
had George Sand meestal slechts bekend door haar relatie met Chopin die
ze Chip Chip, Chopinet of Chopinsky noemde - een one-night stand met
Prosper Mérimé en een heftige relatie met de verslaafde dichter
Alfred de Musset); over hun ziektes en afwijkingen (bijv, Daudet had
een vergevorderde vorm van bijziendheid) en over hun dood ( Victor Hugo
slaapt vredig in op gezegende leeftijd als een klaproos die ongemerkt
haar blaadjes verliest in de wind. Aan de kant van de gruwelijke doden
overtreft Guy de Maupassant de ellende van Daudet -beiden stierven aan
syfilis-
die na een dik jaar van
schizofrene aanvallen en
epileptische crises het loodje legt). Natuurlijk bezoekt van Loo hun
begraafplaatsen.
Opvallend vond ik het hoofdstuk waarin Bart van Loo brieven schrijft aan
Flaubert. Beste Gustave. Hij legt het waarom hiervan uit in een
inleidende en verklarende brief :
Het leek er lang op dat het niets zou
worden tussen ons. Ten langen leste veegde ik het stof van je boeken
en zette mij wantrouwig aan het lezen. En tot mijn verbazing voltrok
zich een klein wonder. Ik begon met je brieven. Ze bleken voor mij
de sleutel tot je werken en jezelf.
Het maakte me wel weer nieuwsgierig, toch maar weer
Madame Bovary op de stapel 'te herlezen', samen met de
correspondentie van Flaubert die in verschillende delen in privé-domein
te krijgen zijn, lees ik in de selectieve bibliografie.
Van Loo heeft heel veel gelezen, alleen dat al is een enorme prestatie,
zeker als je leest hoeveel de 19e eeuwse groten bij elkaar geschreven
hebben:
Alexandre Dumas schreef 646 titels, met 4056 hoofdpersonen, 8872
secundaire personages, 24.339 figuranten, alles bij elkaar bevolkt zijn
oeuvre een stad van 37267 helden.
George Sand schrijft 75 romans, meer dan 20.000 brieven en 25
toneelstukken.
In de Rue Raynouard 47 in Parijs schreef Balzac altijd gekleed in een
witte monnikspij', op het bureau een koffiepot met zijn initialen in
1841 dertigduizend regels, veertigduizend in 1842.
Nadat de koffie in mijn maag beland is, begin ik mij op te winden.
Mijn ideeën schudden en trillen als een bataljon van het Grande
Armee. De veldslag begint. Herinneringen komen in stevige draf
aanlopen, de lichte cavalerie van vergelijkingen ontwikkelt zich in
een prachtige galop, de artellerie van de logica rukt aan met haar
kruitlading en gevatte opmerkingen verschijnen als infanteristen
Zo schrijft hij in een soort trance en werkt dan tot de volgende
avond door in zijn cuisine literaire. "Gisteren heb ik 19 uur geschreven,
nu moeten het er 20 of 22 worden", schrijft Balzac op 30 oktober 1846.
Parijs retour is een ideaal boek om mee op reis te nemen naar Frankrijk,
duizenden bladzijden franse literatuur van de bovenste plank in dit 414
paginas tellend boek. Dat past makkelijk in een rugzakje. Ik heb genoten
van dit boek en zal er zeker nog vaak naar grijpen als ik Zola, Daudet
of één van de anderen (her)lees. Het is dus niet zomaar een boek voor op
reis, maar een boek om te lezen en te herlezen, misschien wel juist in
de luie stoel thuis.
Op de achterflap lees ik dat van Loo eerder het boek
Als kok in Frankrijk geschreven heeft, een boek vol literaire
recepten.
Mmm dat smaakt naar meer!!
