Van de achterflap:
Het meten van de wereld, een filosofische avonturenroman
over het leven van twee genieën, is een geraffineerd spel met feit
en fictie, en veel humor.
In Het meten van de wereld pakken twee mannen, tegen het
einde van de achttiende eeuw, onafhankelijk van elkaar, het absurde
plan op om de wereld op te meten. De ene, Alexander von Humboldt,
baant zich een weg door jungle en woestijn, vaart over de Orinoco,
test gif uit op zichzelf, kruipt in de diepste spelonken, beklimt
vulkanen en ontmoet kannibalen. De andere, de wiskundige en
astronoom Carl Friedrich Gauß, die niet zonder vrouwen kan leven
maar zelfs in zijn huwelijksnacht uit bed springt om een formule te
noteren, verkrijgt dezelfde meetresultaten, al verlaat hij zelden
zijn geboorteplaats.
Oud, beroemd en ook een beetje zonderling geworden, ontmoeten ze
elkaar in 1828 op een conferentie in Berlijn. Gauß is nog amper uit
zijn koets gestegen, of het bekvechten neemt een aanvang.
Michaël Zeeman voegt er dan op die zelfde flap nog eens aan toe:
"Het is een even vrolijk als leerzaam boek.Leerzaam, omdat er
twee van de grootste geleerden uit de wereldgeschiedenis aan het
woord komen. Dat zijn hier figuren van vlees en bloed. En het is een
vrolijk boek omdat het zo aanstekelijk geschreven is, met een
lichtvoetigheid en plezier die je zelden tegenkomt.
Als je zelf dan behoorlijk wat om die wereld heen hebt gezworven dan
begin je met zo'n boek van: Eens kijken wat er aan ten grondslag lag.
Wat aan de basis ligt van kaarten en navigatiesystemen die het ons
mogelijk maken om zo 'lichtvoetig' over deze wereld te zwerven in
tegenstelling tot de ontberingen van de mensen die het allemaal moesten
ontdekken.
Ik ben eerst eens begonnen met uit te zoeken wie de heren Alexander
Humboldt, zijn reisgezel Aimé Bonpland en de wiskundige Carl Friedrich
Gauss waren, want ik moet bekennen ik had nooit van ze gehoord. Bij
Humboldt en Gauss gaat het dus om de belangrijkste Duitse wetenschappers.
Ook is het goed om te weten dat de heren hun onderzoek doen in de tijd
van Pruisische Koningen, Hannover nog een aparte staat is en iedereen te
maken heeft met een aanvallende Napoleon. Een tijd van wantrouwen over
en weer, waarin reizen van Duitsland naar Spanje (van waaruit Humboldt
naar Zuid Amerika vertrekt) al de nodige problemen met zich meebracht.
Het boek is dus als geestig, of amusant bedoeld. Bij het lezen van alle
ontdekkingen op allerlei gebied van moet ik zeggen dat ik lichtelijk
geďrriteerd raakte vanwege de naar mijn gevoel enigszins belachelijk
makende toon. Telkens vroeg ik me af waarom het op deze manier moest. De
enige reden die ik heb kunnen bedenken is dat de schrijver de toon heeft
aangeslagen van het gevoel van de gewone mens die tegen Humboldt
aan keek als een elitaire, humorloze, sociaal volkomen onbekwame man die
ze voor gek verklaarden. Een man die elke berg beklimt tot op hoogten
waar verder niemand zich waagt enkel en alleen om te weten hoe hoog hij
is. Die zich 24 uur aan de mast van een schip laat vast binden om de
hoogte van golven te meten die niet op de kust breken. Die zich in de
dieptste grotten waagt om te kijken hoe warm het daar wordt en wat er
nog leeft. Men verklaart hem niet alleen voor gek, maar is ook
bang van hem. De man heeft zichzelf namelijk al van jongst af aan
getraind om nergens bang voor hoeven te zijn. Om onder de meeste
krankzinnige omstandigheden kalm te blijven.
|

Friedrich Heinrich Alexander Freiherr von Humboldt (Berlijn, 14
september 1769 - Berlijn, 6 mei 1859) was een Duits natuurvorser en
ontdekkingsreiziger. Hij onderzocht Midden- en Zuid-Amerika en gaf een
uitvoerige beschrijving van het fysieke heelal.
(meer bij
Wikipedia)

Carl Friedrich Gauss (Brunswijk, 30 april 1777 – Göttingen,
23 februari 1855), bijgenaamd "de vorst der wiskunde", was een Duits
wiskundige en natuurkundige.
(meer bij
Wikipedia)
Aimé Jacques Alexandre Bonpland (August 22, 1773 - May 4, 1858)
was a French explorer and botanist. After serving as a surgeon in the
French army and studying under J.N. Corvisart at Paris, he accompanied
Alexander von Humboldt during five years of travel in Mexico, Colombia
and the districts bordering on the Orinoco and Amazon.
(meer bij
Wikipedia)
De Napoleontische tijd in Duitsland ten tijde van Humboldt en
Gauss. Een uitgebreid artikele over Duitsland dat toen nog Pruissen
heette bij
Wikipedia.
|
In
het interview dat 8WEEKLY met Kehlmann had, vertelde de schrijver
dat hij voor deze roman een schrijftstijl had bedacht waardoor het zou
lijken dat een geschifte historicus het boek geschreven had. Nou, zo
kwam het dus niet op mij over. Ik had meer het gevoel dat er respectloos
omgegaan werd met mensen die veel betekent hebben. OK, ze waren
duidelijk sociaal onbekwaam, egocentrisch en het dagelijkse leven ging
totaal aan ze voorbij, maar hebben ze dit dan verdiend? Want het is toch
wel geweldig wat ze allemaal gedaan hebben. Ik heb het boek ook bijna in
één adem uitgelezen. Het leest (ondanks de toon) gemakkelijk en vlot en
het is spannend. Als Humboldt en Bonpland het natuurlijke kanaal tussen
de Orinoco en de Amazone verkennen voel je de massa's muskieten die hun
gezichten en handen kapot bijten bijna zelf. Ben je vreselijk onder de
indruk van hun doorzettingsvermogen, dat dan vervolgens even met de
volgende regels wordt geridiculiseerd als Humboldt ondekt dat hij
vlooien in de huid tussen zijn tenen heeft:
"Hij had, zei Humboldt, veel over de regels van de roem nagedacht.
Een man van wie bekend werd dat onder zijn teennagels vlooien
geleefd hadden werd door niemand meer serieus genomen. Ongeacht wat
hij verder gepresteerd had."
|
A peculiarity of the Orinoco river system is the Casiquiare canal,
which starts as an arm of the Orinoco, and finds its way to the Rio Negro, a
tributary of the Amazon, thus forming a 'natural canal' between Orinoco and
Amazon.
(meer bij
Wikipedia) |
Gauss is een man die het liefst niet reist en zich constant ergert
aan het langzame denken van mensen tijdens gesprekken. Als hij dan moet
'wachten' op een antwoord dan gebruikt hij die tijd om bijvoorbeeld
priemgetallen te bedenken. Gauss komt ook uit een heel andere
achtergrond dan Humboldt. Hij is een kind van arme ouders dat door zijn
leraren, die hij in sneltempo voorbij streeft, verder geholpen wordt in
de wereld om te eindigen als de "vorst der wiskunde". Hij wordt
beschreven als een onmogelijke lomperik die zijn kinderen als dom en
lelijk beschouwd en al mopperend en klagend door de wereld gaat.
Het is, zoals ik al zei, toch een interessant en bij vlagen spannend
boek, maar de sfeer is niet de mijne. Voor mensen die naar Zuid Amerika
gaan denk ik zeker een aanrader.
Eisjen
|
Een priemgetal is een natuurlijk getal groter dan 1 dat slechts
deelbaar is door 1 en door zichzelf. Priemgetallen vormen een
belangrijk onderwerp in de tak van de wiskunde die getaltheorie genoemd
wordt. Een van de redenen hiervan is dat priemgetallen met zeer veel
cijfers worden toegepast bij het beveiligen van digitale informatie, de
cryptografie.
(meer bij
Wikipedia)
Uitgeverij Querido
289 bladzijden
ISBN 9021470306
|