Het is echt ongelooflijk dat Carroll dit boek voor een
negenjarig kind heeft geschreven. Het is opgedragen aan Gertrude
Chataway, die negen jaar was toen hij haar ontmoette en tien toen het
boek verscheen. Misschien is het ritme en zijn de klanken in het Engels
veel aantrekkelijker voor een kind dan die van de vertaling in het
Nederlands. En misschien ook zijn de woorden makkelijker dan in het
Nederlands. Wat wel te begrijpen is, is dat dit boek verschenen is bij
Atheneum - Polak & Van Gennep ter gelegenheid van de boekenweek van dit
jaar, met als thema 'De lof der Zotheid'.. Ik heb me namelijk kostelijk
geamuseerd. Een enkele keer schoot ik hardop in de lach, maar ik merkte
dat ik bijna constant zat te glimlachen.
Te bedenken dat Carroll dit verhaal, dit geweldige
gedicht, is begonnen met slechts één zin in zijn hoofd en wel de laatste
zin:
'For the Snark was a Boojum, you see',
in het Nederlands vertaald met:
'Want de Slaai was een Poeman geweest'.
Om het plezier van Snark of Slaai in te zien is het wel even nodig te
weten dat Carroll vindt dat een 'perfectly balanced mind', die geest is
die, wanneer hij eigenlijk aan twee woorden denkt, niet voor het één
noch voor het ander kiest, maar voor een combinatie van de twee:
Snark = Snail & Shark / Slaai = Slak & Haai.
Voor
een ontmoeting met de mytische Boojum is de Bakker (één van de tien
jagers op de Snark) gewaarschuwd door zijn oom. Als je die tegenkomt dan
ben je 'zachtjes en plotseling helemaal weg'.
Ik heb bij verschillende strofes een smiley staan, maar ik wil er één
citeren in het Engels waarvan ik denk dat een kind daar echt plezier om
zou kunnen hebben. Dit 'kind' had het in ieder geval :-)
I said it in Hebrew - I said in Dutch -
I said it in German and Greek:
But I wholly forgot (and it vexes me much)
That English is what you speak.
Het excuus dat de Bakker naar voren brengt wanneer men hem verwijt
niet eerder over zijn oom's waarschuwing te hebben verteld. De Bakker
vergeet namelijk alles.
Een was er vermaard om de veelheid van dingen
Die hij op de valreep vergat:
Paraplu, garderobe horloge en ringen,
Alles wat hij zich aangeschaft had.
Dat tweetalige is trouwens heel leuk aan het boek. Ten eerste is het
geweldig om te zien hoe knap de vertaling vaak is. Het loopt ook wel
eens stroef, iets onomkoombaars zou deze leek zeggen voor zulke
fantasierijke taal als die van Carroll, maar het is in ieder geval
altijd een geweldige, inspirerende steun als je je af en toe afvraagt of
je het wel helemaal goed volgt.
Met de waarschuwing van de Oom van de Bakker in hun gedachten gaan de
jagers, aangekomen op het eiland waar de Snark zich moet bevinden, op
pad.
De jagers op een rijtje:
Dat is in de vertaling ook jammer. De namen van alle jagers beginnen
met een B, iets dat onmogelijk te doen is in het Nederlands. Het spel
met letters is één van de dingen waar Carroll befaamd om is. In 'Through
the looking glass' bijvoorbeeld, spellen de eerste letters van elke
regel van het gedicht "A Boat Beneath a Sunny Sky" de naam Alice. Alice
Liddell het kind waarvoor hij 'Alice in Wonderland' schreef.
Van de achterflap:
Geen slak, geen haai, en per slot van rekening
ook geen slaai? Mysterieus, virtuoos, diepzinnig, onzinnig en vooral
van a tot z grappig is het langste en bekendste gedicht van de
verbazingwekkendste schrijver voor kinderen en andere volwassenen:
Lewis Carroll. In zijn befaamde Alice-boeken heeft Lewis Carroll
bewezen dat hij de grootmeester is van de dolgedraaide logica, van
het onmogelijke verhaal dat aan het denken zet en aan het lachen
maakt. Hij doet dat in proza, maar hier en daar ook in dichtvorm;
het typisch Engelse nonsense-gedicht krijgt bij hem een diepere zin,
die aan de humoristische werking niets afdoet. Carolls meesterproef
in het genre is The Hunting of the Snark. een komisch, heroïsch epos
dat, net als de Alice-boeken, voor kinderen bedoeld is, maar door
hun ouders evenzeer of nog meer wordt gewaardeerd. Het verscheen in
1883 als afzonderlijk boek, verlucht door de befaamde
prerafaëlitische schilder Henry Holiday. In acht hoofdstukken, die
Carroll fits noemt, bereikt hij twee dingen: de lezer ligt constant
in lachstuipen, en diezelfde lezer krijgt de onbedwingbare neiging
op zoek te gaan naar dubbele bodems.
Een fantastisch idee om dit boek ter gelegenheid van "De Lof der Zotheid
- boekenweek" uit te brengen. Echt het lezen en het bekijken van al die
mooie illustraties van Holiday waard.
Eisjen
februari 2007
Dank
voor de uitgebreide bespreking, Eisjen. Vooral op de site is hij mooi,
met de illustratie en de naam van de vertaler erbij (;-)!). Dit zou wel
eens mijn boekenweekaankoop kunnen gaan worden.
