Aliefka Bijlsma: Gezandstraald


Janera de Vries is al zo vaak in haar leven verhuisd dat ze niet goed weet
waar ze thuis hoort. Omdat haar vader werknemer was bij een grote
oliemaatschappij, woonde hij in Curaçao, in Venezuela, Oman, Borneo,
Engeland, Nigeria, Amerika, en zijn vrouw volgde. De kinderen, Janera en
Hugo, hadden niets in te brengen.
Nu ze advocaat geworden is heeft ze besloten om naar Curaçao te gaan, het
land waar ze geboren is. Tot haar achtste heeft ze daar gewoond. Ze is
behoorlijk onzeker als ze in haar eentje aankomt op het eiland dat ze
eigenlijk helemaal niet kent. Ze is een Curaçaose, maar spreekt geen
Papiaments. In de ogen van de Antillianen is ze geen inlandse en dat wordt
haar ingewreven.
Ze probeert zich toch een plaats te verwerven, omdat ze vindt dat ze daar
recht op heeft en doet dat behalve privé ook in haar werk. Als advocate
krijgt ze een zaak toegewezen, waarbij ze tegenover een echte Curaçaoënaar
komt te staan. Ook een blanke, die duidelijk zijn minachting over haar
pogingen tot inburgeren laat blijken. Ze wil kost wat kost het proces
winnen, zichzelf bewijzen, aan hem maar ook aan zichzelf.

Aliefka Bijlsma is zelf op Curaçao geboren, was net als haar hoofdpersoon
dochter van een ex-pat. Ze heeft haar hoofdpersoon evenwel ouders meegegeven die in tegenstelling tot haar eigen ouders, niet echt aandacht hadden voor hun kinderen. Dat gevoel van niet-thuis-horen komt heel goed over. De pogingen van Janera om er bij te horen zijn wanhopig. Ze blijft echter aan de buitenkant. Bijlsma beschrijft de uiterlijke schijn naast de onderliggende problemen. Hoe men de inmenging van Nederland heeft verwelkomd en verworpen. Over de invloed die het klimaat op de mensen heeft, de invloed van de oliemaatschappij. Over de machocultuur die er heerst. Er zit dus genoeg in om de lezer te boeien en toch mis ik iets. Niet alleen Janera blijft aan de buitenkant, ik heb dat gevoel als lezer ook. Kan natuurlijk ook de bedoeling zijn, maar het mist voor mij overtuiging.

"Jij bent toch een Curaçaose vrouw?"
Ze tekende krullen in het zand met haar vinger.
"Als het feit dat ik hier geboren ben betekent dat ik een Curaçaose ben?"
Als iemand het mocht weten was hij het wel, deze oude wijze Antilliaan.
"je bent wat je voelt dat je bent en niet hoe de ander je definieert", zei Torsten."

"Zou jij ooit tevreden zijn met kruipen als je hebt kunnen vliegen?"

 

Marjo


 

Vond jij het niet onbegrijpelijk dat iemand die in haar leven zo
veel heeft gereisd als de hoofdpersoon denkt dat ze, alleen omdat ze op
Curaçao is geboren, vindt dat men haar moet accepteren? Dat ze verbijsterd
is dat ze papieren nodig heeft om het land in te komen?
Ze verstaat nauwelijks een woord van de lokale taal en gaat er toch van uit
dat het 'haar' land is.
Ik was verbijsterd en heb het boek niet uit kunnen lezen. Zo veel cultuur
naïviteit na zo veel jaren rondreizen. Het enige wat ik kon bedenken was
"dat krijg je dus als je in een Shell-kamp woont, maar men alleen maar 'goed
doet' voor de lokale bevolking". Ik vond het typisch irritant Nederlands
gedrag waar men vaak vind overal recht op te hebben en nooit schijnt te
weten hoe goed we het hebben.

Ik neem een boek nooit zo letterlijk..
Dat de hoofdpersoon dit dacht was wel naïef, en ze bleek dus ook steeds weer tegen die muren op te lopen. Misschien was dat wel wat de schrijfster bedoelde te vertellen? Dat je niet automatisch ergens thuishoort, dat je daar moeite voor moet doen?
Het is geen autobiografisch boek, Bijlsma heeft alleen elementen uit haar
eigen leven gebruikt. En zo heb ik het ook gelezen: als een roman.

het zit een beetje anders: op Curaçao wordt niemand maar dan ook
niemand geaccepteerd - al is men geboren op het eiland - als echt eigen landskind wanneer men een poos of poosje buiten het eiland heeft geleefd. ik ken het boek niet. het spreken van papiamentu heeft niets met accepteren te maken. (ze vinden het leuk als je het probeert te spreken, maar het helpt niets aan je makamba-status) ook al ben je pikzwart en leeft je hele familie op het eiland en spreek je de taal vloeiend, wanneer je bent weggeweest word je gezien als zwarte makamba, d.w.z. zwarte (nederlandse) witte, aangetast en beïnvloed door westerse (nederlandse) waarden en normen. zelf je eigen familie schaamt zich voor je (al of niet vermeende) niet-eilandachtige gedachten en manier van aanpakken.

ter info: tot begin dit jaar waren alleen engels en nederlands de offieciële
talen op curaçao, papiamentu is dit jaar pas als derde officiële taal
erkend. wanneer men op curaçao geboren is, is men wettelijk yu korsow en heeft men geen papieren nodig voor immigratie, behalve de uitschrijving uit nederland.

het is helaas deze makamba afkeer die het eiland klein en onderontwikkeld
houdt, en de jeugd kansen tot ontplooiing ontneemt.
landskinderen met een opvoeding en opleiding in het buitenland komen niet
aan de bak. de politiek wordt beheerst door lokalen die de bevolking het
kliefst zo dom mogelijk houden, het zakenleven wordt geleid door
nederlanders, amerikanen, surinamers en pakistani, en tegenwoordig meer en
meer zuidamerikanen en chinezen.

dit alles is een algemeen bekend, maar niet zo luid uitgesproken, probleem.
als de schrijfster iemand neerzet die zich hierover verbaast, dan neemt ze
het nederlandse perspectief. mensen die de lokale situatie niet kennen,
willen zich inderdaad nogal eens opwinden over het navelgestaar van de
eilanders, die de rest van de wereld niet wensen te erkennen.

ceremony van silko gaat ook over de terugkeer van iemand naar het indiaanse
geboortedorp, waar men bang is voor alle invloeden die hij heeft ondervonden
bij zijn verblijf in de amerikaanse maatschappij.
same problem. botsing van cuturen. men houdt de kinderen liever in het dorp
dan ze naar school te sturen. velen komen immers niet meer terug en het volk
slnkt, oude waarden en normen verdwijnen en hun way of life is gone for
ever....

ben nu reuze benieuwd hoe het bonaire zal vergaan. 12000 mensen die een
nederlandse gemeente gaan zijn met bijzondere status. ik verwacht dat de
politici van curaçao een hoop lawaai gaan maken en uiteindelijk poepie
jaloers zullen zijn op bloeiend bonaire, waar de grond- en huizenprijzen nu
al de pan uit koken.

 


 

 


 

 

 


isbn 978 90 457 0068 7
uitgever Augustus
2007
222 pagina's
woordenlijst
achterin.

 

 

 

 

 

Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 11/01/08  Eisjen