Vaste Boekenprijs

 knipoogtrans.gif (7302 bytes)

Een vraag en een stelling:

  • "Gisteravond toen ik nog even aan het zappen was zag ik het laatste stukje van het programma Rondom 10 over wel of niet een vaste boekenprijs. Er waren wat uitgevers (o.a. Vassallucie) en ik heb er maar weinig van gezien. Ik weet alleen dat het erom ging of de vaste boekenprijs nog gehandhaafd blijft. Heeft iemand dit ook gezien of iets erover gelezen........ Is natuurlijk geen slecht plan als er meer concurrentie komt. ....en lagere prijzen."

Reacties:

  • Ik heb het programma maar half gezien maar heb er het volgende van onthouden: Het ging over de kans dat als de vaste boekenprijs wordt losgelaten alleen de bestsellers goedkoper worden en de wat moeilijkere boeken of bijzondere uitgaven onbetaalbaar worden en/of gewoon niet meer verschijnen. Want die "moeilijke" boeken met kleine oplages worden nu gefinancierd door de bestsellers. Als de prijzen los gelaten worden wil dat niet zeggen dat alle boeken goedkoper worden, alleen de toptienboeken. En dat kan als gevolg hebben dat uitgevers steeds meer op safe gaan spelen en geen risico's meer nemen. Het probleem blijft toch dat het Nederlandse taalgebied nogal klein is. Te klein voor dit soort marktwerking, als je het mij vraagt leidt het alleen maar tot verschraling van het aanbod."

En dan breekt de discussie los:

  • > "Wat ik mij nu al jaren afvraag, is of hier enige controle op is. Dit wordt wel gezegd, maar is het ook zo? Kan dat aangetoond worden. <

Heel simpel: je hoeft alleen maar de oplagecijfers er op na te slaan.

> Of wordt het gewone ondernemingsrisico weggenomen door de consument. Persoonlijk zou ik een dergelijke subsidie niet aan de markt overlaten. Het is een verkapte vorm van belasting waar geen enkele controle mogelijk is door (een vertegenwoordiger van)de belasting betaler.<

Nee, het is geen verkapte belasting: het is pure ondernemerswinst die m.i. nuttig besteed wordt. Ze zouden de winsten van de bestsellers ook gewoon in hun zak kunnen steken, bij mijn weten is er geen wet die dat verbiedt.

> Een andere vraag is natuurlijk welke uitgaven niet mogelijk zouden zijn zonder deze subsidie.<

Nogmaals: het zijn geen subsidies, het zijn bedrijfsinvesteringen. Maar goed: wat zou er buiten de boot kunnen vallen? Alles waarbij het succes niet bij voorbaat vast staat? Alles waarbij de auteur niet gemarked kan worden als de jongste debutant, de oudste debutant, de mooie jonge meid met de vieze praatjes of de lelijke jonge hoerenloper? Bijna alle dichtbundels. Veel vertalingen, vooral als ze uit de verkeerde landen komen. Mooi vormgegeven boeken. Kleine oplages. Kan nog wel even doorgaan.

> En wie de kopers zijn van deze uitgaven.<

Mischien ben je het zelf wel terwijl je dat niet in de gaten hebt.

> En of die kopers niet heel goed in staat zouden zijn meer te betalen voor zo'n uitgave.<

Wat een belachelijk idee!!! Hoe kom je daar nou bij??

> Verder heeft de subsidie betaler geen enkele inspraak over de besteding van die subsidie. Ik vind dat hier wel erg veel aan de markt overgelaten wordt, onder het mom dat je dat niet aan de markt kunt overlaten.<

Het is ook geen subsidie!!!!!! Het is de opvatting van de meeste uitgevers dat ze geen wasmiddelen verkopen maar een cultuurgoed beheren.

> (en economisch gezien is het nog zeer de vraag of het klopt. Over het algemeen wordt er bij lagere prijzen meer gekocht. Die hogere prijzen gelden ook voor het gesubsidieerde boek. leuk probleem)<

Ja, maar wat wordt goedkoper en dus nog meer gekocht? . Dat is nu net waar het om draait. Tenzij je het geen enkel probleem vindt als er alleen nog maar Paardenfluisteraars, Tweelingen, Huizen met geesten, Annas en Johannas, Youpen van 't Hek en van die Novella flut bloemlezingen op de markt verschijnen.

>Oplage cijfers zeggen mij niet zoveel.<

Zoals ik schreef zit daar ook het ondernemers risico in. Uiteindelijk weet je nooit van te voren bij wat voor product dan ook of het winst oplevert. Dus in boeken met lage oplagecijfers zitten dan ook boeken waarvoor men helemaal geen lage oplagecijfers verwachtte, dus gewoon een geflopt product.

>We weten niet of alle prijsafspraak winsten naar moeilijke uitgaven gaan. Of dat deze winsten voor 10 % naar één exclusief boekje gaan, en de rest pure winst is. Daar heb ik in die discussies nu nooit cijfers over gezien. Als men dan al vindt dat het 'byzondere boek' gesteund moet worden, kun je dat m.i. toch op een wat controleerbaarder wijze doen. Bijv zoals dat bij de film gaat. En ik weet daar is veel kritiek op En dat is precies wat ik bedoel."<

En dan volgt nog een vurig pleidooi:

"Als je boeken ziet als producten en uitgeverijen als fabrieken heb je helemaal gelijk. Ik zelf word echter heel treurig van die tendens waarbij alles wordt gezien als product waarvan de waarde wordt afgemeten aan de opbrengst in geld. Het Nederlands taalgebied is nu eenmaal klein en boeken uitgeven is duur, vooral voor kleine doelgroepen. Bijvoorbeeld de jeugdliteratuur. En gelukkig zijn er Paul van Loon en Carrie Slee, die veel verkopen en daarmee andere (meer literaire) uitgaven mogelijk maken. En zo gaat het bij de grote mensenboeken ook. Wat is daar nu toch op tegen?

Dat jij een boek dat niet veel verkocht wordt als FLOP ziet: daar staat mijn verstand van stil. Of een boek geslaagd is of niet hangt dus wat jou betreft van de verkoopcijfers af? Dan zal je het wel heel gek vinden dat er veel Nederlandse uitgevers zijn die het vak zijn ingestapt niet om zoveel mogelijk geld te verdienen maar in de eerste plaats uit liefde voor het boek. En vanuit die liefde geven ze soms boeken uit omdat ze vinden dat die zo'n bijzondere betekenis hebben dat ze uitgegeven dienen te worden, of ze nu door 100 of door 100.000 mensen worden gelezen. En dat is heel wat anders dan de AH die goedkopere toptienboeken wil verkopen omdat ze daar (nog meer) geld aan kunnen verdienen. Want de AH is er helemaal niet in geïnteresseerd dat er een brede schrijf- en leescultuur blijft bestaan, dat waar de uitgevers middels dit systeem (zou het ook in andere kleine landen bestaan? vast wel) wel voor zorgen. Maar helaas: als de AH zijn zin krijgt moet ook de gewone boekhandel mee gaan doen, simpel om te overleven. Helaas heeft elke boekhandel maar beperkte ruimte op de schappen, dat betekent dat er meer ruimte voor toptienboeken en minder ruimte voor andere boeken in de winkel zal zijn. Dat leidt er weer toe dat er meer toptienboeken en minder andere boeken worden uitgegeven omdat het risico van onverkoopbaarheid dan wat al te groot wordt. Ik zie het nu al bij de Bijenkorf (nee, daar moet je ook geen boeken kopen): sinds de introductie ervan hebben ze kasten vol goedkope heruitgaven (ben ik helemaal niet tegen) en dat gaat ten koste van Engelstalige literatuur (waar ik nogal een fan van ben dus daar ben ik wel op tegen), daar hebben ze nu nog niet eenderde van het vroegere aanbod. En wat hou je dan over? De Grishams, de Clancy's en deTrollops."

Maar de verschillen van mening waren de wereld nog niet uit. Nog een klein stukje discussie.

  • "even kijken of ik nog een nuttige bijdrage kan leveren. Er werd gezegd:

>Mijn punt is niet dat het boek gesteund wordt maar hoe het gaat. Persoonlijk ben ik gewoon niet overtuigd van edelmoedigheid van alle uitgevers. Persoonlijk denk ik dat de grote uitgevers gewoon op winst uit zijn. Net als elke andere ondernemer. En daar worden de extra winsten gemaakt. Niet bij de kleine uitgeverijtjes.<

wat uitgevers zeggen, ik denk naar aanleiding van onderzoek: je weet nooit wat een boek gaat doen. Je kunt geen marktonderzoek doen naar 1 speciaal boek. dus je moet een hoop proberen. Van de 10 die ze uitbrengen is er 1 succesvol, waarmee dus verdiend wordt, 8 zijn verliesgevend, en de resterende is noch winst noch verlies. Bovenstaande zal vooral gelden voor literaire uitgevers; wetenschappelijke en educatieve uitgevers zijn een ander verhaal.

>Nog nooit heb ik iets gezien met: we hadden zoveel extra winst van de vaste verkoop prijs, en dat hebben we ermee gedaan voor het 'byzondere boek'.<

Maar dat is wel wat Spaans van Vassaluci zei: dankzij het succes en de winsten van Lulu Wang, kunne we een interessant dichtbundeltje uitbrengen in de oplage van 500. Natuurlijk valt hij normaliter jou als lezer daar niet mee lastig. Wat kan jou dat schelen?

>Verder zijn de argumenten van de eenheidsworst bij elke afschaffing van vaste prijzen aangevoerd. Brood, fietsen, enz. En het klopt gewoon niet. De markt wordt gevarieerder en interessanter.<

Dat denken meer mensen, en daarom wordt er goed gekeken naar wat er in bijvoorbeeld Engeland gebeurde toen de vaste boekenprijs viel. Je kunt daar in de supermarkt boeken kopen, tegen lekkere prijzen. Je hebt de keus uit een stuk of 20 titels. Lekker he? Er zijn een flink aantal kleine boekwinkels verdwenen. Die konden niet meer overleven. Hindert nikx toch, als je in een grote stad woont? Boekwinkels genoeg. De boeken die de top 20 niet halen, zijn duurder geworden. Want die kunnen niet meer meeprofiteren van de winst die er behaald had kunnen worden op de bestsellers. Maar ach, lezen wordt al met al toch steeds elitairder, dus so what. Als je echt wilt lezen, betaal je er maar al te graag voor toch? Alleen is daarmee het beginargument, van goedkoper lezen, een beetje onderuit gehaald.

>Neeeee, ik zeg dat niet ALLE boeken met lage verkoopcijfers GEPLAND waren als 'byzonder boek'. Dus dat het normale bedrijfsrisico van een flop, waarmee ik dus niet wil zeggen dat het boek een flop is, maar de verkoop ervan, ook in de lage omzetcijfers zitten.<

8 op 10 floppers is niet normaal meer:) floppen is ook geen goed woord. Maar er zijn veel boeken waar een kleine boekwinkel maar 1, hooguit 2 exemplaren van verkoopt, en waarvan we dan denken dat het toch goed is dat ze gemaakt zijn. Beetje variatie en keuze voor lezers.

>Overigens, nu je het over buitenlandse boeken hebt. Daar geldt die vaste boekenprijs ook.

Dat is niet waar. die is vorig jaar "gevallen".

>Dat denken meer mensen, en daarom wordt er goed gekeken naar wat er in bijvoorbeeld Engeland gebeurde toen de vaste boekenprijs viel. Je kunt daar in de supermarkt boeken kopen, tegen lekkere prijzen. Je hebt de keus uit een stuk of 20 titels. Lekker he?<

Inderdaad, lekker. Je doet je zaterdagse boodschappen, loopt langs het rek, kijkt even bij de bestsellers en koopt een goedkoop boek waarmee je vervolgens de rest van je weekend mee doorbrengt. Wil je iets anders, dan ga je naar een echte boekwinkel, waar je diezelfde boeken weer tegenkomt, maar net zo goed een heleboel andere...

>Er zijn een flink aantal kleine boekwinkels verdwenen. Die konden niet meer overleven. Hindert nikx toch, als je in een grote stad woont? Boekwinkels genoeg.<

Maar ook bijna elke kleine "off-license" (kruidenier om de hoek, die ze in Engeland en Ierland overal nog hebben) verkoopt die 20 titels. Je maakt mij niet wijs dat ze ten tijde van die vaste boekenprijs in ieder dorp een goede boekwinkel hadden. Als ik dat bijvoorbeeld vergelijk met Nederland: mijn ouders wonen in een klein dorp in Drenthe, helemaal zonder boekhandel. Het eerstvolgende dorp heeft wel een supermarkt en een drogisterij, maar geen boekhandel. Daarvoor moeten ze 20 km rijden. Als die supermarkt en die drogisterij nu eens goedkope boeken gingen verkopen, zou er in ieder geval iets te krijgen zijn, en dat zou absoluut geen invloed hebben op wat er in de "grote stad" in de boekhandels zou worden verkocht."

Eén ding mag duidelijk zijn Iedereen kan zijn mening kwijt bij de boekgrrls.

De mening van een boekgrrl-auteur:
Pauline van de Ven

Voor ons is de vaste boekenprijs rampzalig. De kosten voor het produceren van een boek zijn de laatste tien, twintig jaar drastisch gedaald. Daarmee ook het financiële risico van het vak. Uitgevers zijn bij veel kleinere oplages dan vroeger uit de kosten. Dit heeft geleid tot een andere uitgeefstrategie. Het is nu mogelijk veel, zeer veel uit te geven, in de hoop op die ene voltreffer. Het resultaat is een boekenvloed waarin recensenten en lezers verdrinken en waarin zowel slechte als goede boeken geruisloos naar de bodem zakken. Hierin wijkt de fictiemarkt af van de nonfictiemarkt, waar boeken veelal worden gekocht op onderwerp en waar het keuzeprobleem zich niet voordoet, althans niet zo sterk als bij proza.

Ik wil nadrukkelijk niet mijn eigen uitgevers tekort doen, die in mijn werk hebben geïnvesteerd en risico lopen. Maar het gaat om de grote lijn. Als het voorkomt dat iemand 8 romans schrijft waarvan er geen enkele besproken wordt, en voor de 9de de Multatuliprijs krijgt en de eerste recensie, dan klopt er iets niet - en dit is maar één voorbeeld uit vele.

Mijn stelling is: de vaste boekenprijs voor proza is cultuurverarmend en werkt mono-lezen in de hand.

 

Samenvatting
Eisjen.

 

 Terug naar top pagina

Laatste keer bijgewerkt: 16/11/06   Eisjen