Allereerst de gegevens van de achterflap:
Inspecteur Chen van de politie in Shanghai onderzoekt de moord op
Guan Hongying. Als modelarbeidster is zij een politiek voorbeeld. In
haar woning vindt Chen echter burgerlijk-decadente opmaakspulletjes
en erotische foto's. Het is een pikante zaak, die tot in de hoogste
politieke kringen voert. Chen loopt bij het onderzoek zelf
levensgevaarlijke risico's.
Shanghai is in 1990 een stad die aarzelt tussen communisme en
kapitalisme. Qui Xiaolong toont in 'Dood van een rode heldin' het
dagelijks leven in deze wereldstad zonder daarbij de vaart van zijn
razend spannende thriller te verminderen. Het boek bezorgde de auteur
wereldwijde faam en is genomineerd voor de Edgar Award in de categorie
Best First Novel.
Qui Xiaolong (Shanghai, 1953) is schrijver, en vertaler van o.a. T.S.
Eliot. Hij was op rondreis door de Verenigde Staten toen het bloedbad
plaatsvond op het Plein van de Hemelse Vrede. Daarop besloot hij niet meer
terug te keren. Xiaolong doceert Chinese literatuur aan de Washington
University in St. Louis.
Een heel boeiend boek: een sterk verhaal in een uitermatig boeiende
omgeving.
De omgeving (Shanghai, Guangzhou) is heel anders dan de westerse
wereld. Xiaolong weet deze wereld heel geloofwaardig neer te zetten.
De uitleg van alles, wat in China anders is dan bij ons, wordt heel
natuurlijk door het verhaal geweven. Er wordt (noodgedwongen) veel
uitgelegd, maar nooit op een storende manier.
Politiek speelt een grote rol in het leven van inspecteur Chen Cao.
De tijd van Mao is voorbij, maar zijn daden - en die van zijn
opvolgers hebben nog steeds gevolgen. Chen is een veelbelovend lid van de
Partij. Mede daaraan dankt hij zijn baan en zijn flat. Maar hij is ook
integer, en probeert een echt goede hoofdinspecteur te zijn. Ooit heeft
hij literatuur gestudeerd, en is in zijn vrije tijd dichter en vertaler.
Een deel van het boek is gewijd aan zijn worstelingen: tussen de persoon
en het partijlid, tussen de dichter en de hoofdinspecteur. Yu, Chen's
assistent, is politieman uit roeping. Hij vervult tevens de rol van de
"gewone" man, met een hekel aan de Kinderen van Hoge Kaderleden (KHK) die
zonder moeite glanzende carriere maken in een tijd dat dat niet meer zou
moeten kunnen. De enkele stukken die zijn leven met vrouw en kind beschrijven
geven weer een heel ander, maar niet minder boeiend, beeld van het
Shanghai van de negentiger jaren - en de geschiedenis van de jaren
daarvoor.
De rode draad in het boek is de moordzaak. De dader is al snel bekend.
Bewijs leveren is moeilijker. Op zoek naar bewijs maken we kennis met een
aantal kleurrijke personages en bezoeken we een aantal boeiende plaatsen
in Shanghai en Guangzhou (Canton).
Een ander facet dat dit boek boeiend maakt, zijn de gedichten, zowel
van Chen zelf, als van oude(re) dichters, zowel uit China als elders, die
regelmatig geciteerd worden.
Tot mijn grote vreugde heb ik gezien dat er meer boeken met
hoofdinspecteur Chen Cao in de hoofdrol verschenen zijn.
Mylène
Dit boek heb ik gelezen dank zij Mylène, die er hier
een aansprekend verslag over schreef, en er toen ook nog eens een
boekring van maakte. Waarvoor veel dank! Ik vond het een heel mooi en
interessant boek, dat het een blijvende indruk op me heeft gemaakt. En
dat terwijl het 'maar een gewone detective is'. Nou ja, wel een
detective, dus, maar zeker geen gewone.
Het verhaal speelt zich af in communistisch China, om precies te zijn in
Shanghai (en een klein stukje in Guangzhou, oftewel Canton), in 1990. In
een kanaal wordt het lijk gevonden van een naakte vrouw. Zij blijkt een
zogenaamde modelarbeidster te zijn (een fenomeen dat volgens internet in
China nog steeds bestaat). Hoofdinspecteur Chen Cao wordt op de zaak
gezet. Samen met rechercheur Yu ontdekt hij al vrij snel wie de
vermoedelijke dader is. Dan wacht hem echter geen lof van zijn
superieuren: er komen waarschuwingen vanuit de partij, die aan alle
touwtjes trekt. Want de verdachte is een zogenaamd KHK, kind van een
hoger kaderlid. Afblijven, dus! Als de sporen naar de dader ál te
duidelijk worden, worden Chen en Yu beiden a la minute op een andere
taak gezet en moeten ze het onderzoek laten rusten. Gelukkig blijft dat
niet zo, en lijkt het boek te eindigen met een eind-goed-al-goed: de
dader wordt gestraft. Als duidelijk wordt waarom, houden Chen en Yu daar
een zeer bittere nasmaak aan over. Het is de partij er namelijk niet om
te doen de dader te straffen omdat hij de modelarbeidster heeft vermoord;
hij wordt, samen met 'n vriend die part noch deel had aan de moord,
gestrafd omdat uit het onderzoek is gebleken dat hij, kind uit een
revolutionair gezin, ten prooi is gevallen aan "westerse
bourgeoisinvloeden" - welke, dat moet je zelf maar lezen - waartegen de
partij naar aanleiding van het onderzoek van Chen een campagne zal gaan
voeren. Als Chen in een Partijcommissievergadering voor zijn werk wordt
geprezen, wordt dit dan ook gedaan in het kader van die campagne. Een
citaat uit de toespraak van de partijsecretaris: "De zaak spreekt
boekdelen over de noodzaak van de nieuwe Partijcampagne. Nu we dankzij
onze opendeurpolitiek enorme economische vooruitgang boeken, moeten we
des te waakzamer zijn tegen westerse bourgeoisinvloeden. Dit onderzoek
toont aan hoe ernstig en hoe rampzalig die invloed kan zijn. De
misdadigers zijn eraan ten prooi gevallen hoewel ze uit revolutionaire
gezinnen komen." En let dus wel: met die bourgeoisinvloed wordt níet
bedoeld dat dit KHK een moord heeft gepleegd...
Het boek maakte vooral veel indruk op me omdat het zo'n authentiek beeld
geeft van de Chinese samenleving zoals die was begin jaren negentig, en
zoals die voor een deel ongetwijfeld nog is. Zo waren vrijwel alle
hoofdpersonen van het verhaal tijdens de culturele revolutie "jongeren
met een opleiding" die in die periode naar het platteland zijn gestuurd
om te leren van de boeren. Een enorme breuk in hun leven, die niet echt
weer hersteld wordt: trouwen tijdens de periode op het platteland
betekende vrijwel zeker dat de terugkeer naar de stad werd afgesneden en
voor wie wel terugkeerde bestond geen vrije beroepskeuze. Daarom is
Chen, die literatuurwetenschappen heeft gestudeerd en boeken uit het
Engels vertaalt om wat bij te verdienen, bij de politie terecht gekomen.
Daarnaast vindt hij ook nog tijd om niet onverdienstelijk te dichten,
zodat hij toch nog iets doet met z'n achtergrond en opleiding. Maar dat
is 'voor erbij'. Wel heeft het ook invloed in het boek: met grote
regelmaat citeert Chen prachtige dichtregels van klassieke Chinese
dichters, die van toepassing zijn op wat hij meemaakt of denkt. En dat
maakt het boek weer mooi om te lezen, natuurlijk. Een ander, luguberder
kijkje op de Chinese cultuur is de terechtstelling van de moordenaar van
de modelarbeidster en zijn vriend: een paar uur na het proces worden zij,
omdat hoger beroep toch geen zin zou hebben, geëxecuteerd. Ook dit wordt,
net als de vele andere informatie over de Chinese maatschappij (de
woningnood, de armoede, het belang van de partij en het
partijlidmaatschap) zonder enige nadruk verteld, en komt daardoor des te
realistischer, dus schokkender over, terwijl het boek, doordat de
informatie is geïntegreerd in het verhaal, heel leesbaar blijft. In het
begin moest ik trouwens wel even wennen aan de schrijfstijl van het boek,
die vond ik toen af en toe wat hortend en stotend. Bijvoorbeeld in de
volgende passage: "Toen zijn broodjes kwamen, bleken ze heerlijk maar
gloeiend heet. Hij legde zijn eetstokjes neer en moest diverse keren
blazen." Dat leest naar mijn idee niet gelijk lekker, omdat het
onlogisch is: hoe weet Chen al van tevoren dat die broodjes, die te heet
zijn om te eten, heerlijk zijn? Hij zit in een restaurantje waar hij nog
nooit is geweest. Maar kennelijk nam dit fenomeen in de loop van het
boek wat af, of wende ik eraan, en ben ik het gaan waarderen ;-)
Om ook het mooie van het boek te laten zien hier wat voorbeelden van de
poëzie die wordt geciteerd. Dit is een stukje van een gedicht uit de
Tang-dynastie: "Deze deur, deze dag - Vorig jaar, je blozende gezicht,
en de blozende gezichten van de perzikbloesems die het jouwe
weerspiegelen. Deze deur, deze dag - dit jaar, waar ben je? Jij, in de
perzikbloesems? De persikbloesems zijn nog hier en giechelen naar de
lentewind."
Dit vind ik mooi om te lezen, en het geeft ook gelijk een kijkje op de
Chinese cultuur: Yu bedenkt dat uit dit gedicht waarschijnlijk de
uitdrukking 'hij heeft perzikbloesemgeluk' (d.w.z. geluk bij de vrouwen)
vandaan komt. Dat geeft daarna extra betekenis aan de andere passages
van het boek waarin perzikbloesems voorkomen. Een ander voorbeeld, uit
een
gedicht van Liu Yong:
"Op het Lantaarnfeest van dit jaar
zijn de lantaarns en de maan nog net als vroeger,
maar waar is de man die ik vorig jaar ontmoette?
Mijn lentemouwen zijn met tranen doorweekt."
Deze regels komen in Chen op als hij denkt aan een Lantaarnfeestkaart
die zijn voormalige geliefde Ling hem eens heeft gestuurd. En een stukje
uit een gedicht van Wang Changling:
"De jonge dame in haar veilige boudoir kan geen zorgen; in de lente
kijkt ze nodieus gekleed uit het raam. Wat een uitzicht op de groene
wilgenloten! Plotseling betreurt ze het haar geliefde te hebben
uitgestuurd om roem te oogsten in de strijd."
Verder zijn ook de paar voorbeelden van Chen's eigen dichtkunst aardig
om te lezen. Zo citeert de journaliste een regel op het
inwijdingsfeestje van Chen's flat:
"De tijd is een vogel die op een tak zit en wegvliegt."
Later meent Zhang, een gepensioneerd partijlid en hoog kaderlid dat voor
de (partijpolitieke) vorm aan Chen's onderzoeksteam is toegevoegd, Chen
verdacht te kunnen maken bij de partijleiding n.a.v. een paar van diens
dichtregels:
"Zhang begreep er geen woord van maar vond sommige beelden wel vaag
verontrustend. (...)
"Door het raam zien we geen enkele ster.
Het plein van de geest is verlaten, geen wimpel
hangt nog. Alleen een voddenraapster van de eeuwen
passeert en laat de restant van elke minuut
in haar hand vallen."
De uitdrukking 'plein van de geest' trok zijn aandacht. Was dat soms een
toespeling op het Tienanmen-plein, dat op een zomeravond in 1989 ineens
'verlaten' was zonder dat er ook maar één 'wimpel' te zien was? In dat
geval was het gedicht politiek incorrect."
Kortom, echt een aanrader, dit boek, zéker voor wie geïnteresseerd is in
China.
Monalisa
|
Sjanghai
(Chinees: pinyin: Shànghai; op zee) is de grootste stad van China. Het is ook een gemeente en heeft de status van een provincie. De stad is sinds 2004 de grootste wereldhaven en heeft daarmee de positie van Rotterdam
overgenomen.
Edgar Awards
The Oscars of Mystery Writing
Every April, the Mystery Writers of America bestows the coveted Edgar Allan Poe Awards for achievement in the mystery field. Edgar Allan Poe has long been acknowledged as the "Father of the Detective Story," so it was natural that MWA would choose to name their awards after him.
MysteryNet.com
Mystery
Writers of America
Plein van de Hemelse Vrede
In de nacht van zaterdag 3 op zondag 4 juni 1989 vermoordde het
Volksbevrijdingsleger op het Tiananmen-plein in Peking een groot aantal
vreedzaam demonstrerende studenten.
dedigitalebalie
Qiu Xiaolong over de poëzie in zijn
boek:
(...) To a Western reader, the characters in Qiu's novels quote poetry with unusual frequency.
"Most novels in China contain much more poetry (than Western novels), at the start of the chapter, at the end, and in the middle — and sometimes they use a poem to introduce a new character," Qiu said. "I tried to keep this kind of Chinese tradition."
Using poetry, Qiu said, "can be a way of discreetly revealing character. China has a self-effacing culture. It's better not to say what you want to say immediately."
(...)
Washington
University St. Louis
Mao
Zedong
Guangzhou
(Canton)
|