Tom Naegels is journalist bij een Vlaamse krant, en heeft in dit boek
enkele persoonlijke ervaringen verwerkt. Zijn opa -bompa- is bijna
negentig en ligt in het ziekenhuis. Hij heeft besloten dat hij dood wil,
maar ook in België kan dat niet zomaar. Het hele proces van de
paperassen moet doorgewerkt worden voor euthanasie mogelijk is. Dus eet
bompa niet meer. Tom gaat vaak bij hem op bezoek en ziet de aftakeling
aan, waarbij hij zich steeds herinnert hoe strijdlustig zijn opa altijd
was. Een van de dingen waar hij over tekeer kon gaan waren de
asielzoekers, de buitenlanders die hele wijken van Antwerpen in bezit
hebben genomen, ten koste van de Antwerpenaren zelf. Wat komen ze hier
doen, vindt opa, wij Belgen hebben dit land ook zelf opgebouwd en zo
gemaakt dat we er rustig en voorspoedig in kunnen leven. Moeten die
buitenlanders daarvan komen profiteren? Laat ze in hun eigen land alles
gaan opbouwen, precies zoals wij gedaan hebben! Tom geneert zich voor de
mening van zijn opa, vooral omdat de man bepaald geen blad voor zijn
mond neemt, en luidkeels zijn ideeën verkondigt. Tom zelf vindt dat hij
eerst de buitenlanders moet leren kennen, voor hij een oordeel velt. En
dat valt niet mee. Hoe moet hij vrienden maken onder de Marokkanen? Dat
is net de groep die Antwerpen onveilig maakt. Maar er zaten geen
Marokkanen op zijn school, ze wonen niet waar hij woont. Hij probeert
het bij sportclubs, en jawel, daar zitten buitenlanders, maar die zijn
niet zijn type. Tom is trouwens helemaal niet zo sportief, dus dit loopt
ook spaak. Hij probeert een inburgeringscursus, met zijn opa die immers
een echte volksmens is, hij kan de buitenlanders de ware Antwerpenaar
leren kennen.. maar opa bederft
de boel, met zijn onverbloemde taal.. Er is één lichtpuntje: Tom ontmoet
er de Pakistaanse Nadia, met wie hij een verhouding krijgt. Dat is ook
een manier om de asielzoeker te leren kennen immers. Ook door zijn werk
als journalist komt hij in aanraking met buitenlanders, dus langzaam
gaat hij zich toch een beeld vormen. En is dat dan zoveel anders dan wat
zijn opa vond?
Openhartig boek over de tegenstrijdigheden, waar we allemaal tegenaan
lopen. Het is allemaal niet zo zwart-wit. Naegels weet met humor te
vertellen over de situaties waarin hij terecht komt, en wel zo neerzet,
dat je er herkenning in vindt.
Marjo van T.
Wordt
duidelijk in het boek of in een soort nawoord oid wat echt is en wat
fictie is? Ik vind het wel bijzonder als iemand op deze pro-actieve
wijze vooroordelen bij zijn opa wil wegnemen.
Wat
de tegenstrijdigheden betreft, eigenlijk zou je het zelf moeten lezen,
het zijn ervaringen met buitenlanders, die hij heel eerlijk beschrijft.
We weten allemaal dat buitenlanders niet allemaal en helemaal 'fout'
zijn, zoals de allochtonen dat evenmin zijn. Dat maakt hij duidelijk met
dit boek. Ik heb begrepen dat het zijn eigen ervaringen zijn, hij
schrijft 'ik' en 'Tom' maar hij kan het best aangedikt hebben. Er is
geen naschrift, uitleg of zo.
'Los'
van Tom Naegels staat op de longlist voor de Librisprijs en dat lijkt
mij terecht. Het is een klein, goed geschreven boek over een periode in
de levensgeschiedenis van de schrijver. Hij doet geen moeite om het
autobiografische karakter te verhullen: de ikfiguur heet gewoon Tom
Naegels.
Tom is als deze geschiedenis speelt journalist in Antwerpen. Hij heeft
een Pakistaanse vriendin, wat de nodige cultuurbotsingen oplevert. Zijn
opa, voormalig socialist in hart en nieren, is bezig langzaam dood te
gaan door eten te weigeren (de artsen weigeren de door hem gewenste
euthanasie). Op de achtergrond speelt het hedendaagse Antwerpen, met
name de multiculturele voorstad Borgerhout, een belangrijke rol. Dat
lijken nogal wat thema's door elkaar, maar Naegels weet ze goed op één
lijn te brengen. Overigens gaat het in deze roman niet zozeer om het
verhaal, maar meer om de manier waarop de mensen reageren op hun
omgeving en op de dingen die er met hen gebeuren. De kenschets van het
rampzalige huwelijk van opa en oma is erg goed en en passant schetst
Naegels een liefdevol portret van hun dochter, zijn moeder. De
moeilijkheden in het contact tussen de diverse bevolkingsgroepen wordt
op een levendige manier inzichtelijk gemaakt.
Wat ik vooral goed vind aan het boek is dat tegen de hedendaagse context
duidelijk wordt gemaakt dat algemeen menselijke gedachten en gevoelens
onveranderd blijven. Hoogstens is het leven onoverzichtelijker,
ingewikkelder geworden.
Een paar citaten:
(over oma die langzaam dement wordt)
Het is wachten op de dag dat ze mij niet meer zal kennen. De dag
dat ze permanent zal verblijven in die ene zomer met hem, de vier
enige maanden van haar leven waarin ze verliefd was. De zomer waarin
haar leven zich aankondigde als een staat van voortdurend geluk, de
wreedste grap die een zomer ooit met haar uithaalde
(verslag van een bijeenkomst van Marokkanen en Vlamingen nadat er rellen
zijn geweest)
Magere Vlaamse met gek brilletje: 'Misschien zou dit gesprek
beter lopen als er ook vrouwen aanwezig zouden zijn.' (bedoeld wordt
Marokkaanse vrouwen, edg) Dat wil de tolk niet vertalen. De
Vlamingen protesteren hevig tot hij dat wel doet. Grote consternatie
onder de Marokkanen. Minachtende blikken. Moestafa spuwt smalend op
de grond. Ik kijk ontzet naar de fluim. IJzig zegt hij: 'Als we
allemaal volgens de islam zouden leven, dan waren er geen problemen.'
'Als we allemaal volgens de islam zouden leven, dan sneden we onze
vrouwen hun kut eruit en naaiden ze toe!' brult de oudere Vlaamse
man. De andere Vlamingen gebaren tegen de tolk dat hij dat vooral
niet moet vertalen.
(de relatie met de Pakistaanse Nadia loopt stuk)
Nadia en ik gaan uit elkaar. Het bezoek aan bomma (= oma, edg) is er te
veel aan geweest. (...) Mijn familie, ik, mijn vrienden, we leven in een
andere wereld. 'Is dat dan niet boeiend?' probeer ik nog. 'Onbekende
paden? Nieuwe invalshoeken?' (...) 'Voor jou is het leuk als er eens
iets anders is', zegt ze. 'Voor mij: alles anders. Elke dag. Als mijn
man dan ook nog anders is: te moeilijk.
Aanbevolen.
Edith
|
Los is de derde roman van Tom Naegels, voormalig
journalist van Het Laatste Nieuws en vast columnist van deze krant. In
een ongecompliceerde taal vertelt hij het autobiografische verhaal van
een naar de dood hunkerende grootvader, een onmogelijke Pakistaanse
liefde en rassenrellen in Borgerhout.
De Standaard
In de omgang met andere culturen, of met mensen
die om een andere reden heel anders zijn dan jijzelf (zoals die man die
op restaurant zijn hond mee aan tafel liet aanzitten, jezus!), zijn er
volgens mij drie soorten verschillen (naast de zaken die je gemeen hebt
natuurlijk). Er zijn er die niet door de beugel kunnen. Daar reken ik
dan die gebruiken toe die mensen fysiek of mentaal schade berokkenen,
zoals vrouwenbesnijdenis, steniging, eremoord, racistische agressie...
Je zult niet veel westerlingen vinden die dat willen verdedigen. Er zijn
verschillen die niemand iets kunnen schelen, of die we zelfs leuk
vinden. Een felgekleurde jurk dragen, bijvoorbeeld, uitbundig zingen in
de kerk of couscous eten. Enkel echte racisten nemen daar aanstoot aan.
(Meer in "Blank is beter".
Essay van Tom Naegels n.a.v. een artikel Paul Cliteur waarin deze
fulmineerde tegen ‘decadente cultuurrelativisme’. Tom Naegels
voelde zich aangesproken en reageert tegen het ‘zwart-witdenken’. Want
relativisme betekent niet dat alles mag.)
|