De achterflap (ongeveer):
'Elke week komen een schrijver van politieke propaganda en een
professionele bloeddonor bij elkaar om te eten. Het is een
onwaarschijnlijke vriendschap: de een lijdt voor zijn kunst, de ander is
volgevreten en verdient goed geld. Tijdens zo'n maaltijd klaagt de
schrijver over zijn nieuwe opdracht van de Partij: hij moet het verhaal
optekenen van de gewone soldaat Lei Feng die zijn leven gaf voor de
revolutie. Maar dat is niet waar hij over wil schrijven. Zijn gedachten
worden bevolkt door de mensen die hij elke dag om zich heen ziet."
Dat is wel het boek dat we lezen; het verboden boek. Het gaat over de
schrijver zelf en de bloeddonor. En het gaat over de mensen in de buurt
van de schrijver. Het gaat heel af en toe over soldaat Lei Feng, een van
de voorbeeldfiguren die Mao in het leven heeft geroepen.
Mao gaf zulke voorbeelden van de perfecte burger, de perfecte mens,
zodat
gewone kameraden iets hadden om naar toe te werken. Deze voorbeelden
hebben waarschijnlijk nooit bestaan. Ze zijn verzonnen door Mao Zedong
en
de Partij. Zo'n voorbeeldfunctie kreeg de soldaat Lei Feng, die in 1962
op
22jarige leeftijd gestorven was volgens Mao. Mao zei dat Lei Feng voor
zijn dood alleen goede dingen had gedaan. Hij had alles gegeven om een
goede communist te zijn. Lei Feng had bejaarden en zieken geholpen. Hij
had al zijn spaargeld aan rampenfondsen geschonken en hij had zijn
kameraden in het ziekenhuis te eten gegeven van zijn eigen (karige)
voedselrantsoenen. Om Lei Feng aanwezig te laten zijn in het leven van
de
Chinese burgers had Mao hem een gedicht laten maken. Het gedicht, 'De Vier
Jaargetijden', werd door alle Chinese kinderen uit het hoofd geleerd:
'Net
als de lente behandel ik mijn kameraden warm. Net als de zomer verricht
ik
hartstochtelijk mijn revolutionaire werk. Ik elimineer mijn
individualisme, zoals een herfststorm de gevallen bladeren wegvaagt, En
voor de klassenvijand ben ik wreed en meedogenloos als de harde winter.'
(Wilde zwanen, Jung Chang, pagina 282)\
'De Noedelmaker' gaat vooral over een man die de doden cremeert, over
een
toneelspeelster die zelfmoord pleegt op het podium, een hoofdredacteur
van
een tijdschrift, een brievenschrijver, een misbruikt meisje, een vader
met
een minder begaafd meisje en iemand met een huisdier. Het gaat over
China
en de vele tegenstrijdigheden in dat land, waar mensen zo goed mogelijk
mee proberen te leven. De normen en waarden van het communisme en dat
wat
de mensen eigenlijk willen, bijvoorbeeld op het gebied van relaties en
seks.
'Na een halve eeuw communisme worden we plotsklaps met een complexe
moderne samenleving geconfronteerd die we met geen mogelijkheid
begrijpen
kunnen, omdat we het leven in deze samenleving op geen enkele manier met
onze eerdere ervaringen in overeenstemming kunnen brengen. Hoe kan een
door dictatuur verdoofde samenleving ooit haar weg in de moderne wereld
vinden? We hebben niet geleerd zelfstandig over dingen na te denken. We
hebben geen referentiekader. We voelen ons verloren, hebben de vaste
grond
onder onze voeten verloren.'
(pagina 92 e.v.)
In de verhalen die de schrijver schrijft over de anderen komen de
schrijver en de bloeddonor regelmatig terug. De toneelspeelster vermoedt
dat de beroepsschrijver in het geheim over haar schrijft. Niet zo
verwonderlijk, want met hem heeft ze, net als met de bloeddonor, een
relatie gehad. In háár verhaal, want ze schrijft een scenario, probeert
ze
de beroepsschrijver en de werkelijkheid voor te blijven. Wat er gebeurt
met de toneelspeelster wordt later ook becommentarieerd door de twee. Is
het fictie of werkelijkheid? Dat loopt voortdurend door elkaar in het
boek
van Ma Jian. De beschreven figuren komen in elkaars verhalen voor of zij
krijgen een verwijzing. Dat is de verbinding tussen de verhalen. Ma Jian
zegt dat de gesprekken van de schrijver en de bloeddonor als los zand
aan
elkaar hangen. Aan het eind van elk verhaal evalueren de schrijver en de
donor de gebeurtenissen en de manier waarop de personages zich er
doorheen
hebben geslagen. De bloeddonor vanuit de positie van de mens die zijn
eigen belang nastreeft. Maar wat is de positie van de schrijver?
Ma Jian heeft, net als bijvoorbeeld Mo Yan, soms wel erg plastische
metaforen en sommige scčnes zijn gruwelijk. Maar soms is het bijzonder
en
mooi:
'Ik tokkelde op de snaren en de melodie zweefde door de lucht. Toen ik
opnieuw tokkelde, produceerden de snaren geen geluid. 's Avonds kwam het
hoofd van de veiligheidsafdeling van het museum naar boven en zei dat ik
nooit meer een instrument mocht bespelen wanneer ik op het terras zat.
Het
geluid van mijn gitaar, zei hij, was in beslag genomen door de
Staatsveiligheidsdienst."
(pagina 226)
De Noedelmaker krijg je niet cadeau, maar ook weer wel. Ik kreeg een
obsessie om alle verwijzingen te grijpen. Dat zijn er veel en dan gaat
lezen niet snel. De structuur van het boek is als een bak met noedels.
Alles ligt door elkaar maar is best te ontwarren. Kost wat moeite. De
verhalen zijn pakkend, dus je hoeft geen verwijzingen te sparen en de
taal
van Ma Jian gooit een beeldwereld open (die je soms beter even dicht
kunt
houden). Een bijzonder boek.
yvonnep
|
Ma Jian (1953) behoort volgens Nobelprijswinnaar Gao Xingjian tot de
belangrijkste en moedigste stemmen in de Chinese literatuur. In 1987
werd hij uit China verbannen vanwege zijn verhalenbundel over Tibet. Hij
woonde tot de overdracht in 1997 in Hongkong, om daarna naar Londen uit
te wijken. Inmiddels mag hij China weer in, maar zijn werk blijft
verboden.
8weekly
Mao Zedong (26 december 1893 – 9 september 1976) was een Chinees
politicus en partijleider. Mao met zijn Rode Boekje was decennialang het
gezicht van de Volksrepubliek China.
(meer bij
Wikipedia)
Chinese satire over een beroepsschrijver en een bloeddonor in modern
China.
Een beroepsschrijver en een beroepsbloeddonor komen regelmatig bij
elkaar om te eten. Vooral de beroepsschrijver, die zo arm is omdat hij
voor de staat werkt, heeft veel te klagen. De discussie gaat veelal over
de verschillen tussen hen. De bloeddonor is rijk geworden sinds de
economische modernisering: vanuit zijn kantoortje tegenover de openbare
toiletten ronselt hij bloeddonors voor bedrijven om hun quota hoog te
houden. Het gaat hem voor de wind in tegenstelling tot de schrijver die
de onderwerpen waarover hij moet schrijven krijgt opgelegd van de Partij
terwijl om hen heen zoveel mensen zijn die een prachtig verhaal zouden
kunnen opleveren, verhalen die hij niet durft te schrijven.
(Hotel
Boekenlust)
‘In 1983, dertig jaar oud, ging Ma Jian op weg. Dat kon alleen maar
beter zijn dan in Beijing te blijven, waar zijn ex-vrouw hem zijn
dochter had ontnomen, zijn vriendin hem aangaf bij de politie en niemand
zijn schilderijen waardeerde omdat die als “geestelijk vervuild” werden
beschouwd. Ma trok drie jaar door de binnenlanden van China, zich in
leven houdend als reizende kapper, toekomstvoorspeller,
tandpoederverkoper en soms als journalist. Tot hij zijn uiteindelijke
doel bereikte: Tibet. Maar wat hij gedacht had het einde te zullen zijn
van zijn zoektocht bleek een verwrongen land, met mensen die door de
bezetting haatdragend waren geworden. Zoals alle odyssees, leest ook die
van Ma Jian als een schelmenroman.
Mets en Schilt Uitgevers
Ma Jian's grandfather, a landowner in China, was famous as a tea
connoisseur. When he was arrested at the beginning of the Cultural
Revolution, it was considered apt to execute him by depriving him of
drink. Ma, now 50, was 14 at the time and grew up with the legacy of
persecution and fear this gave to his family.
Guardian Unlimited over The Noodle Maker
Chang, Jung (1950), Chinees schrijfster,
verliet China in 1978 en vestigde zich in Groot-Brittannië. Zij werd in
1992 wereldberoemd met haar roman Wild swans – Three daughters of China,
een geschiedenis van China in de 20ste eeuw, weerspiegeld in de
levensloop van haar grootmoeder, haar moeder en haarzelf. Het boek is al
jarenlang een ongekend verkoopsucces. De schrijfster begon daarna aan
een biografie van Mao. ( Bron : Encarta ’98, Winkler Prins Editie ) |