Als je van jazz houdt...
Het thema van de boekenweek is muziek, en dat zullen we weten. Een
overweldigende hoeveelheid publicaties is verschenen waarin manhaftig de
link tussen klank en woord wordt gelegd. En ze zijn vast niet allemaal
zo
leuk als die van Bernlefs Hoe van de trap te vallen.
Bernlef raakte als twaalfjarig jongetje geïnteresseerd in jazz. Dat was
ongeveer in 1949. De tijd van de swing, die zou overgaan in steeds
echtere jazz: bebop, hard bop, cool, etc. Bernlef in De Stem (3 maart
2006):
"Jazz stond in de jaren vijftig model voor alles wat afwijkend
was.
De samenleving in de jaren vijftig was stijf en burgerlijk. Met jazz kon
je je onderscheiden van de massa. Zoals je dat later met popmuziek kon.
Jongeren zullen van deze bundel zeggen: daar heb je weer zo'n
nostalgische
oude baas die het over de goede ouwe tijd heeft. Maar het is nu ook mode
om af te geven op alles wat naar nostalgie riekt."
In 12 verhalen en verhaaltjes laat hij ons nog wat met hem mee mijmeren.
Het zijn stukjes waarbij jazzliefhebbers, en ik dus ook, af en toe
herkennend knikken. Ja, zo was het, of, ja, was ik er maar bij geweest.
Want in de tijd die Bernlef beschrijft was de jazz nog fris en
oorspronkelijk. Vinden we het in de klassieke muziek heel gewoon dat een
werk steeds opnieuw wordt uitgevoerd, in de jazz is er de niet altijd
even
expliciet uitgesproken regel dat je er dan wel wat aan moet toevoegen,
niet zo maar natoeteren. Bernlef ziet daar ook geen heil meer in:
"Het was inderdaad net porno, het tonen van vals bloot, het opblazen van
wat ooit, eens, in een ver verleden, echte emoties waren geweest, nu
verworden tot plichtmatige herhaling die niets met muziek van doen had."
(Diepvriesjazz, blz. 53)
Het bundeltje (want meer dan 100 bladzijden is het niet) heeft scherpe
kanten (Nikkermuziek) en ontroerende kanten (Jazzclub). Plus onvervalste
jazzfreak-kanten:
"1955.
Charlie Parker
was dood en al de leraren van school leefden nog.
Een grove onrechtvaardigheid." (Bird lives, blz. 11)
Het titelverhaal Hoe van de trap te vallen beschrijft de manier waarop
Monk piano speelt op een prachtige manier. Monkkenners en bekenden
herkennen in de beschrijving onmiddellijk de wat ik altijd noem
hoekige stijl.
Bij het boekje zit een cd waarop Bernlef met begeleiding van
Guus
Janssen het verhaal Gestoord 2 voorleest. Het is een opname van het Crossing
Border Festival 2004. De helter skelter van de hedendaagse op hol
geslagen
lege conversatie is schitterend weergegeven. Soms lijkt de muziek er met
de haren bijgesleept en dat is jammer, want Janssen is een veelzijdig
pianist.
Tot slot: Bernlef kan schrijven. En dat is een genot. Treffende
beschrijvingen, nooit een woordenbrij, mooie vergelijkingen. Ik vond Hoe
van de trap te vallen een heerlijk boekje. Maar ja, ik hou dan ook van
jazz.
yvonnep
Plaisirs et loisirs - weblog
Dankjewel
voor je mooie recensie yvonne,
ik had me ook
opgegeven om dit boekje te krijgen,
maar het was jouw beurt ;-)
Wat ik van jou lees had ik ook verwacht aan te treffen in de verhalen :
herkenning en muziekbeleving. Ik zag Bernlef in Vrije Geluiden met Guus
Janssen, en die Janssen, tja, ook niet helemaal mijn smaak daar, te veel
individualist om een passende toevoeging/omspeling/ondertiteling voor
Bernlefs tekst te zijn
denk ik. Ivo Janssen(pianist) heeft iets soortgelijks gedaan samen met
Anna Enquist: zij citeerde haar gedichten, hij speelde bijpassende
muziek van vooral Chopin, zijn ze mee het land doorgetrokken. Ik heb het
op een cd gehoord, maar ik hou dan weer niet zo van Enquist ;-))) Maar
Bernlef wil ik wel aanschaffen denk ik, zeker na jouw recensie ;-)
>
Dankjewel voor je mooie recensie yvonne, ik had me
> ook opgegeven om dit boekje te krijgen, maar het was
> jouw beurt ;-) Wat ik van jou lees had ik ook verwacht
> aan te treffen in de verhalen : herkenning en muziekbeleving.
Och, ik wil altijd zoveel delen en dit even niet. Ik hou teveel van jazz
en het lijkt erop dat Bernlef zich inwringt als favoriet schrijver.
> Ik zag Bernlef in
> Vrije Geluiden met Guus janssen, en die janssen, tja, ook
> niet helemaal mijn smaak daar, te veel individualist om een
> passende toevoeging/omspeling/ondertiteling voor Bernlefs
> tekst te zijn denk ik.
Dat ben ik niet met je eens. Ik vind juist dattie hier te weinig ruimte
krijgt. Het moet kunnen om met tekst en muziek tot een geheel te komen
(is opera daar niet een voorbeeld van?), maar hier gebeurt dat maar op
een punt, puntje, puntje (als je het boek koopt begrijp je dit). Ik denk
dat twee zulke individualisten juist tot heel wat zouden kunnen komen.
Bovendien is Janssen het gewend om op het moment zelf iets te creëren.
> Ivo Janssen(pianist) heeft iets soortgelijks
gedaan samen met
> Anna Enquist :
> zij citeerde haar gedichten, hij speelde bijpassende muziek
> van vooral Chopin, zijn ze mee het land doorgetrokken. Ik heb
> het op een cd gehoord, maar ik hou dan weer niet zo van
> Enquist ;-)))
Ik hou helemáál niet van Enquist en Janssen speelt geen bestaande
composities, want hij komt uit de traditie van de geïmproviseerde muziek,
de piep piep knor. Bovendien speelt hij mooi. Koop het boekje maar. Je
zult er van genieten. Ik weet alleen niet hoe jazz je bent, want het is
wel jazz! yvonnep
|
Querido 2006
ISBN 90 214 5307 X/ NUR 301
Bernlef bij de Boekgrrls:
J.
Bernlef
Bernlef’s droge stijl zorgt dat t niet gaat schmieren: lakoniek en altijd
trefzeker etst Bernlef zijn passie voor de jazz: Bernlef doet dat door
droogjes allerlei archetypen te schetsen: de fanate bootlegverzamelaar,
die in zijn geluidsjacht zoveel scalpen vergaarde dat het nooit meer
beluisterd worden kan, de jongeman die altijd met zijn trombonekist
vooraan zat bij elk concert in Sherezade, de oude bekende doorgewinterde
fanaat die nooit een concert overslaat, het groepje inmiddels
gearriveerde mannen dat op de middelbare school een jazzbandje begon.
Maar t meest bevallen mij toch de stukken waar Bernlef’s koele
schildersoog het opneemt tegen de passie van zijn grote luisterende
muziekhart.
(Meer bij
Jazzetcetera Volkskrantblog)
Jazz een geweldige film van Ken Burns, maar ook een perfecte
website
met alles voor de jazz liefhebber.
|