Het Meesterstuk
De aftrap:
>>>
Tsja, meestal kijk ik de kat even
uit de boom. Ben benieuwd wat anderen van boeken vinden. Helaas is er nog niemand geweest
met een melding over dit boek, vandaar dat ik maar even een aftrap zal geven. Ik vond het
tegenvallen. Echt waar, ik kan d'r niks aan doen. Ik vind het moeilijk om erover te
schrijven zonder essentiële dingen te verraden, maar ik zal m'n best doen.
Het boek bestaat uit drie
gedeelten. Het eerste gedeelte las ik met spanning. Het gaat over de expositie van Johan
en het etentje dat daarvoor georganiseerd wordt. Ik was telkens benieuwd hoe dat verder
zou gaan, maar ineens komt er een heel ander stuk boek. Waar dat over gaat, vertel ik
niet, maar dat was voor mij het mooiste gedeelte van het boek. Ook dit lees je door, omdat
je wilt weten waar het toe leidt, ook al kan je raden wat er gaat gebeuren.
Het derde gedeelte was voor mij de
anticlimax. En dat vond ik nou toch weer zo zonde. Na twee mooie hoofdstukken komt er voor
mij ineens een hoofdstuk waarbij het hele boek instort. Alles moet gekunsteld samenkomen
en het einde moet ineens wat spectaculaire zaken bevatten. Jammer hoor, het had zo'n mooi
boek kunnen zijn.
Ik realiseer me dat ik wat
mysterieus over kan komen, omdat ik niks van de inhoud vertel, maar als ik dat doe, dan
ben ik bang teveel weg te geven en dan zou je het hele boek niet meer hoeven te lezen. Ik
ben door dit boek niet echt gemotiveerd om "het geheim" ook nog te lezen, ook
omdat ik van mensen gehoord heb dat dat moet tegenvallen. Helaas, maar er zijn gelukkig
nog zoveel andere boeken te lezen.
Wat achtergrond informatie:
>>>
Ik herinner me Anna Enquist als
Christa Widlund-Boer (haar echte naam). Zij was schoolpsychologe op het Sweelinck
Conservatorium in de tijd dat ik daar (een blauwe maandag) studeerde. Haar vreselijk
zijige praatje op de introductiedag voor nieuwe studenten staat me nog steeds bij. Ik was
ook enigszins verbijsterd dat *zij* Anna Enquist was. Ik geloof niet dat ik haar boeken
kan lezen zonder dat ik me haar weer voor de geest haal, dus ik heb besloten er maar niet
aan te beginnen ;-).
>>>
Mijn eerste indruk van Het
Meesterwerk: Nee he, volgens mij is het een Nederlandse schrijfster. Dit ontdekte ik pas
nadat ze schreef dat haar vader omkwam doordat haar vader in een gracht liep en verdronk.
Grachten dacht ik bij mezelf?? Ik bladerde snel terug naar de eerste pagina en vond geen
vertaling van de titel. De volgende dag even navraag gedaan bij een collega en ja hoor een
Nederlandse. Waarom weet ik niet, maar ik vind de stijl van veel Nederlandse schrijvers
niet mijn stijl. Maar ik moet zeggen dat ik het tot nu toe wel een boeiend boek vind (ik
ben nog niet zo ver). Beter dan Smilla, wat ik pas de laatste 200 bladzijden boeiend vond.
Wat uitgebreider:
>>>
In tegenstelling tot Gerda vond ik
het Meesterstuk heel mooi. Ik heb Enquist (met name Het Meesterstuk en haar poëzie) al
twee keer in een cursus aan volwassenen behandeld en de vrouwen (opvallend genoeg zijn het
altijd vrouwen die zich voor een literatuurcursus aanmelden) die eraan deelnamen waren ook
erg enthousiast. Ook ik wil niet verklappen waar het boek over gaat, maar ik zou het erg
jammer vinden als er boekgrrls zijn die zich door de mails over Enquist die tot noch toe
zijn verschenen, laten afschrikken. Ik wil wel aanraden om naar de opera Don Giovanni te
gaan, of het libretto te lezen; het is erg knap hoe Enquist deze opera door talloze
verwijzingen en parallellen heeft verwerkt in haar roman. Op een later tijdstip zal ik er
wel meer over schrijven. Het middenstuk is inderdaad prachtig. De tranen rolden over mijn
wangen tijdens het lezen. En toen mijn man vroeg wat er aan de hand was, kon ik niet
anders dan hem toesnauwen: Lezen! En houd je mond!! Zo ontroerend emotioneel...
>>>
Ik heb het uit. Ik ben blij het
gelezen te hebben, ik vond het een waardevol boek. Waarom waardevol? Het blijft/bleef me
een tijdje bij na het lezen, nadat ik het uit had/heb. Dat kan natuurlijk ook met een
rotboek gebeuren maar hier bleef ik toch een tijdje aan denken en over.... en het was niet
onaangenaam. Deze dagen heb ik via internet een jongetje leren kennen, door z'n moeder die
over hem schrijft elke dag. Hij is pas geboren en was niet helemaal in orde, ligt in een
kinderziekenhuis in Rotterdam, het gaat hem momenteel goed. Dat schrijven maakt net zo
goed dat ik me betrokken voel en aan Dimitri denk als zo'n boek, dat boek van Anna Enquist
dus. Maar in/met een roman ga je op vrijwillige basis een relatie aan......... Pffffft he,
niet zo overdrijven, Lies. Nee, je gaat dus niet een relatie aan, juist niet, je leeft een
tijdje met een aantal personen mee, je beleeft hun geschiedenis op een afstand, als een
film...
He he, we gaan hier niet praten,
vertellen over wat lezen voor jou is, wel? Over het boek dus. Oke. Vissen, ja vissen
lijken een belangrijke rol te spelen in het boek, spelen een belangrijke rol in het boek.
Ik denk dat ze gewoon voor 'het leven' staan. Of ze nou in de leer van de symboliek voor
een, of als fallissymbool staan/betekenen...... vind ik niet zo leuk, denk ik. Ik vind
onze ....... ach wat maakt het ook uit?
Volgens mij gaat het boek over, heb
ik uit het boek gehaald het verhaal dat kinderen aan de verwachtingen van hun ouders
willen voldoen. Dat ze altijd teleurgesteld er in zullen zijn ook. De ouders 'en' de
kinderen. Dat het tegelijkertijd ook hun ondergang 'kan' zijn, aan die/de verwachtingen te
trachten te voldoen....... En dat dat alles ook noggus onbewust gebeurt.
Nou is me niet zo duidelijk
geworden wat Alma van Johan echt verwachtte..... Jawel, toch wel, een soort copie van
Charles dus toch wel, denk ik.
Oh oh oh, wat eng zo veel te
herkennen in dat boek.
He meiden, ik vind het een
fantastisch boek.
Aan de verwachtingen van je vader
te voldoen wat je leven betreft, als dat lijkt te lukken en het bevredigt je... Lijkt dat
niet mooi?? Tuurlijk denk ik ook aan de ander, die er aan kapot gaat. Ach, leven is leven
is leven is....... lezen is ook leven....
>>>
Het herlezen van een boek dat je
heel mooi vond, is altijd een wat hachelijke zaak. Ik had "Het meesterstuk" al
eerder gelezen en vond het toen erg mooi en eigenlijk wilde ik het daar maar bij laten,
maar omdat ik maar steeds niets echt goeds kon vinden op de bieb, besloot ik het toch nog
een keer te lezen.
Gelukkig is mijn waardering voor
het boek overeind gebleven. Wel ben ik door de mails die erover geweest zijn gaan letten
op het vissen-motief en ik moet zeggen dat ik dat geen verrijking vond, omdat ik er geen
weg mee weet.
Ik heb de bijdragen over wat de vis
zou kunnen betekenen met belangstelling gelezen, maar ik weet er niet goed raad mee. Het
boek deed me opeens denken aan een ouderwetse preek in drie bedrijven, met als tekst de
eerste regel "De goudvissen hebben hun jongen opgevreten."
>>>
wat een prachtig boek, Ik heb het
gelezen zonder me om thema's symbolen, etc. te bekommeren en ik kon het niet wegleggen.
Vooral het 2e deel, ik zat in de trein toen dat deel z'n hoogtepunt naderde, en ja hoor,
daar zat ik. Ik kon met moeite de tranen tegenhouden die zich opdrongen. Staat toch wel
wat raar in de trein, hè (dit kan trouwens leuke discussies opleveren realiseer ik me
nu). Het is trouwens leuk om de reacties over het 'vissen-gebeuren' te lezen. Nu ga je
vanuit nog meer gedachten het boek bekijken, boeiend hoor. Het is lang geleden dat ik
bezig was met thema's motieven, etc. Die hele symbolische en droombeelden vind ik heel
interessant, maar ik kan er niet erg over meepraten. Dus schrijf door dames en maak me
wijzer !!
Ja, hoe zit dat nou met die
vissen?
>>>
Zou iemand mij kunnen uitleggen wat
Anna in Het Meesterstuk met al haar soorten vis ( truitje van Saartje, De Vergulde Karper,
roggevleugeltjes, Oscar die slechts slobbert gelijk een vis, snoeken en makrelen) bedoeld?
>>>
Toen ik de afgelopen dagen de
beschrijvingen zag moest ik gelijk aan astrologische vissen denken. Hierbij een
omschrijving van de Vissen vanuit de astrologie.
Het beleven van Vissen is puur
gevoelsmatig: alle ervaringen betrekt het sterk op zichzelf, maar tegelijkertijd vindt het
onpersoonlijke element, dat in de fase van de Waterman gestalte kreeg, zijn vervolg in het
Vissenstadium, waardoor de Vissenmens voor het conflict staat dat hij zich juist vanuit
die onpersoonlijkheid toch al het gebeuren persoonlijk aantrekt. Als watertype is de
Vissenmens erg gevoelig en vaak emotioneel, sensitief en vatbaar voor invloeden en
indrukken; de Vissenmens weet niet altijd goed raad met zijn gevoelens. De psychische
energie kan verschillende kanten op, en in het teken Vissen, waar de strijd uitgevochten
wordt tussen persoonlijke en onpersoonlijke voelen en ervaren, zien we dat de
onpersoonlijkheid vaak tot gevolg heeft dat het Vissentype zeer licht te beïnvloeden is.
Het inlevend vermogen is bijzonder groot, waarbij de ontvankelijkheid voor beelden en niet
tastbare gewaarwordingen als stemmingen en dergelijke, die door anderen worden veroorzaakt
ertoe bijdraagt dat Vissen vaak helder voelende en/of helderziende gaven heeft. Door die
ontvankelijkheid voor sferen , stemmingen en indrukken achter de concrete feitelijkheden
zijn Vissen in aanleg mystiek. Het Vissentype werkt graag in grote collectieve
instellingen en bij voorkeur op de achtergrond - anoniem en achter de schermen - waar het
mededogen uitstekend kan tonen door anderen te helpen, zoals bijvoorbeeld in ziekenhuizen,
inrichtingen etc. De gevoelsrijke Vissen heeft ten gevolge van de beweeglijkheid van de
psychische energie een snel opnemingsvermogen, dat echter zelden goed uit de verf komt
door het geringe zelfvertrouwen, dat mede een gevolg is van de grote (emotionele)
gevoeligheid.
>>>
Goh, die omschrijving is Oscar op
het lijf geschreven! Het lijkt haast of Anna Enquist deze sterrenbeeld-omschrijving als
basis voor zijn figuur heeft genomen.
>>>
Ik heb geen diepe gedachten over
dit motief in Het Meesterstuk, maar mij lijkt ook de eerste zin van de roman duidelijkheid
te geven: "De goudvissen hebben hun jongen opgevreten." Vissen doen dat namelijk
en de personages in het boek doen dat ook. Alma profiteert van haar zoons, vreet ze ook
op. Ze speelt een verdeel-en-heers-spelletje met haar zoons waarmee ze wil voorkomen dat
ze zich op een bepaald moment samen tegen haar zouden keren. Dat komt ook weer terug in de
volgende passage: "Wat voelt het kind dat bestemd is om het voedsel voor zijn ouders
te zijn?" e.v. (blz. 302) Oscar en Johan zijn het slachtoffer van hun moeder die een
ster is in manipuleren. In de symboliek is de vis een mannelijk, fallisch symbool (de
schelp is vrouwelijk, geeft geboorte, geluk en wederopstanding aan) Als droomsymbool is de
vis een verkapt beeld van de penis. Overigens vind ik wel dat Enquist de vis te vaak laat
terugkomen... Nu we het toch over motieven in het boek hebben: Het Oedipus motief is ook
aanwezig. Johan concurreert met Oscar om de liefde van hun moeder; Johan wil zijn vader
als kunstenaar overtreffen. Hij is een soort Oedipus en Oscar is dan Teiresias, de blinde
ziener die Oedipus ontmaskert als moordenaar van zijn vader. Oscar is ook slechtziend en
wordt de blinde genoemd in het boek. Ik lees in het boek ook het verhaal van Kronos terug;
de god die zijn kinderen opeet, omdat hij bang is van zijn heerschappij beroofd te worden.
Hij vertegenwoordigt de negatieve kant van het vaderarchetype; de tiran, het kwade
monster. Kortom, het boek gaat over de strijd tussen ouders en kinderen. Enquist heeft er
de mythologie en de natuur bijgehaald
>>>
Ik ben het roerend met je eens.
Vond het vissensymbool er zo duimendik bovenop liggen, dat het me ging storen. Wat betreft
het Oedipus-motief, kan ik dit niet helemaal meevoelen. Dat vind ik wat vergezocht. Als je
Johan ziet als Oedipus en zijn moeder als Iokaste, dan moet Johan z'n pa vermoordt hebben
en verliefd zijn op z'n moeder. Tja, je zou natuurlijk kunnen zeggen dat pa ( Laios) een
karakterdood gestorven is. En een nieuw leven ( en nieuwe liefdes) is begonnen in Amerika.
Je conclusie dat het gaat om de vele soorten relaties tussen ouders en kinderen deel ik
van harte.
>>>
Lian heeft al een prachtig antwoord
geschreven op je vissen-vraag. Vissen in een droom gaat als symbool iets verder dan alleen
het fallische. Dat is de uitleg die Freud er aan geeft. Enquist is nogal Freudiaans in
haar thema's, dus het zou me niet verbazen als ze alleen daarom de marktkraam aan vissen
heeft opgetuigd. Om de vis recht te doen iets meer symboliek: Vissen leven in het water,
water is kort gezegd het symbool van het onbewuste. De vissen komen naar boven uit de
diepten van het onbewuste water en zijn vorm-geworden stukjes onbewuste. Jung noemt ze
transcendentiesymbolen. Iedere keer dat je wat inzicht verwerft in het leven is het in
theorie mogelijk dat je 'iets' droomt met vissen. De vis is ook heilig voedsel en wordt
als symbool dan gekoppeld aan Christus of een Christusfiguur. Vis eten in je droom is het
integreren van je innerlijke bewustwording. Opgegeten worden door vis: je bedreigd voelen
door het onbewuste; de dreiging om de bewuste of rationele koers in het leven kwijt te
raken. Dode vis: het niet uiten van elementaire behoeften.
En die opera, Don Giovanni, wie is
nou wie?
>>>
Jammer dat ik van de opera waarop
het geënt is niets weet. Ik ben ook zo benieuw hoe de muziekstukken zijn die Oscar voor
Ellen had uitgekozen. Ik heb me voorgenomen om ook die een te lenen uit de bieb. Zou daar
ook dat libretto van Don Giovanni te lenen zijn. Wie kan me dat vertellen ? Zijn
libretto's in boekvorm te vinden??
>>>
Wat heet! Als je de andere muziek
leent, kun je toch ook Don Giovanni meenemen in CD-vorm? Daar zit een libretto bij. Als je
kunt kiezen, dit is als er meerdere versies staan, zou ik die van John Eliot Gardiner
nemen. Dat is een prachtige uitvoering. Je kunt ook naar de Videotheek gaan - soms hebben
ze daar video’s van opera's en ik weet bijna zeker dat D.G. daar bij zal zitten. Wat
je dus niet moet doen, vind ik, is een libretto gaan zitten lezen als een boek.
Zelf vond ik de verbinding met D.G.
in Het Meesterstuk vergezocht, maar je kunt het er in aanbrengen. Ik zal even de
rolverdeling schetsen, zoals die volgens mij is. Johan is dan Don Giovanni. D.G. is niet
alleen een verleider. In de opinie van de filosoof Kierkegaard staat Mozarts D.G. voor
'uitbundige levensvreugde' en het 'levensbeginsel', een anti-christ en daarvoor moet hij
uiteindelijk worden gestraft. Kort door de bocht allemaal hoor, zoals ik het opschrijf.
Johan is dan Don Giovanni. D.G. is
niet alleen een verleider. In de opinie van de filosoof Kierkegaard staat Mozarts D.G.
voor 'uitbundige levensvreugde' en het 'levensbeginsel', een anti-christ en daarvoor moet
hij uiteindelijk worden gestraft. Kort door de bocht > allemaal hoor, zoals ik het
opschrijf.
Deel III begint met een citaat van
D.G.: Piu del pan che mangio, piu dellária che spiro; vrij vertaald: meer dan het brood
dat ik eet, meer dan de lucht die ik inadem... Dit zegt D.G. tegen Leporello de regel die
eraan vooraf gaat luidt: De vrouwen met rust laten! Je bent gek! Je weet dat ze voor mij
noodzakelijker zijn dan....(Yvonne schreef dat ook al...) Zowel D.G. als Johan streven met
volle overgave hun doel na. Ze zijn beiden op zoek naar zelfbevestiging. Ze hebben een
soort van rivaliteit naar de Commendatore en Charles (het duel in de opera en de
schilderkunst in het boek).
>>>
Donna Elvira zou dan Ellen moeten
zijn
Deel II begint met een citaat van
Elvira: ma tradita e abbandonata provo ancor per lui pieta: maar hij heeft mij bedrogen en
verlaten en ik voel nog medelijden voor hem. Zowel Ellen als Elvira zijn verlaten door hun
geliefde. Tegen beter weten in blijven de vrouwen gevoelens voor hun ex-geliefde houden.
en Donna Anna zou dan Lisa moeten zijn. Maar ik vind het heel moeilijk om hier iets
over aan te moeten geven.
>>>
Donna Anna is Alma; ze spelen
eigenlijk beiden een dubbelrol. Alma is een lieve oma, maar manipuleert als het op haar
zonen aankomt. Donna Anna doet zich voor als een wraakengel, doet zich kuis voor, maar is
wel degelijk gevallen voor de charmes van D.G.
Deel I begint met een citaat van
Leporello: Notte e giorno faticar: dag en nacht werken/sjouwen. Leporello is Lisa
(eventueel ook Lauwrence). Ze zijn beiden in dienst van iedereen en werken altijd. Ze zijn
ook allebei toeschouwers die vanaf de zijlijn meekijken en hun commentaar geven.
Don Ottavio zou dan Laurens moeten
zijn en dat baseer ik dan op het feit dat Don Ottavio in Mozart's opera nooit op tijd is
of niet precies weet wat er aan de hand is om eens een daad te kunnen stellen. Dat kun je
van Laurens ook zeggen. Hij is er niet.
>>>
Don Ottavio is Oscar; ze vormen
allebei de absolute tegenpool van de hoofdfiguur.
Zerlina is Zina en hier doet
Enquist niet eens moeite om de naam te verbergen. Zerlina's vriend heet Masetto. Zina's
vriend heet Mats. D.G. verleidt Zerlina in een prachtig duet (La ci darem la mano) en laat
Masetto wanhopig en woedend achter. Als Zerlina ziet wat het effect is van haar daden
verzoent zij zich met Masetto.
De commendatore is Charles; ze zijn
beide slechts instrumenten in het verhaal, de moord op de commendatore en het verdwijnen
van Charles zijn elementen waarop het verhaal gebaseerd is. Ze treden allebei in het begin
en aan het eind van het verhaal op om de hoofdpersonen tot bezinning te roepen.
Als je het libretto leest, zul je
merken dat sommige stukken in het boek direct verwijzen naar de opera. Bv. op blz. 298
(een wel erg duidelijke verwijzing) waar Lisa onder de tafel kruipt net als Leporello. Op
blz. 243 lees je "Onderaan de wit marmeren waterval staan drie figuren. De grijze man
met de bril heeft de blauwe vrouw met de stok aan zijn rechterzijde en links de vrouw in
de bloedrode jurk. Plechtig beginnen zijn gedrieën de trap te bestijgen. Dragen zij
maskers? Nee, zij dragen geen maskers." In de opera, het vierde toneel, komen
Ottavio, Elvira en Donna Anna gemaskerd op het bal. Van dit soort verwijzingen wemelt het
in de roman, maar ze zijn alleen herkenbaar als je het libretto of de opera kent. Daarom
raad ik ook iedereen aan de opera te gaan bekijken als je de kans krijgt.
Tenslotte:
>>>
Gek he? Ik word steeds kriebeliger
van die mevrouw Enquist. Ze haalt er een heel aquarium bij en ook nog eens alle
betekenissen en constructies uit Mozart's D.G. Wat, behalve intellectuele gymnastiek op
muziek, is hier de meerwaarde van?
>>>
ik ben het hartverscheurend eens
met je. Toen ik, na het lezen van Het Meesterstuk ook weer eens naar D.G. luisterde, en al
de wijze woorden las die de boekgrrls over de personages uit D.G. en Het Meesterstuk
schreven, dacht ik; tja wat doet Enquist hier eigenlijk..... En dat terwijl, of misschien
juist daarom, ik wel vind dat ze mooie zinnen schrijft, en prachtige sfeertekeningen
geeft. Maar libretto's ombouwen tot romans, daar moet ik nog even over nadenken.
>>>
Ik heb niet alle analyses gevolgd,
maar naar mijn idee is de meerwaarde een heel bijzonder en prachtig boek, waar ik zeer van
genoten heb.
<<<
Marion (Schippie)
Boekgrrls Boekbesprekingen
nquist; Anna