De Tralievader
Twee koffers vol
In november 1997 stonden twee
boeken op het programma, beide van Carl Friedman, n.l. "de tralievader" en
"twee koffers vol". Al in augustus werd gevraagd:
>>>
> Hebben jullie gezien dat het boek "Twee koffers vol" van Carl
Friedman verfilmd gaat worden met als regisseur Jeroen Krabbe en en Isabella
Rossellini?Stond in het Cultureel Supplement van de
NRC d.d. 27.6.97. Ik heb dat destijds gemist, maar met het kranten knippen en ruimen kwam
ik het weer tegen. De film gaat "Left Luggage" heten en gaat voorjaar 1998 in
première. Het boek "Tralievader" schijnt voor de televisie verfilmd te zijn.
Heeft iemand dit gezien? Zijn dit soort films nou in bibliotheken/videotheken beschikbaar?
<<<
Behulpzaam als boekgrrls zijn werd er natuurlijk gelijk van alles aangeboden:
>>>
>In Vrij Nederland van een tijdje geleden stond hier ook een artikel over. Ik ben
niet zo opruimerig, dus grote kans dat dat nummer hier nog wel ergens in huis rond zwerft.
Als je er belangstelling voor hebt, wil ik hem wel voor je bewaren.
>Tralievader is een tijdje
geleden uitgezonden op televisie. Ik heb de film opgenomen. Als je belangstelling hebt,
mag je de band wel lenen.
<<<
Vervolgens kwamen in november de
boeken zelf aan bod. "De tralievader" werd eensgezind prachtig gevonden:
>>>
>Ik vind het een heeeeel mooi en lief boek! Mooi omdat het zo mooi beschrijft hoe
een kleuter de wereld ervaart, haar wereld die zo anders is als de meeste anderen. Haar
vader is een overlevende van een concentratiekamp in de oorlog '40/'45. Het boek is
geschreven vanuit het perspectief van die kleuter (heet dat zo of zeg ik iets verkeerd?).
Het is niet helemaal zo, denk ik, maar zo langzamerhand krijg je meer en meer te horen
over wat de vader heeft meegemaakt en hoe hij en zijn vrouw en kinderen met dat verleden
omgaan. Dat het een plaats heeft/vindt voor allemaal dat wordt steeds duidelijker. Lief
vind ik het omdat je van alle personen gaat houden, ik tenminste, vooral van het kleine
meisje en haar moeder. Je krijgt begrip voor alle mensen en hun onbegrip, hun verdriet en
pijn. Ik kreeg dat. Ik leg het naast m'n bed.
>Na tien minuten was ik verkocht. Ik zat daar stil in mijn hoekje van de bank met een
kopje amandelthee en sloeg bladzijde na bladzijde om. Net als toen ik een kleine meid was
in de na-oorlogse jaren vijftig hoorde ik de klok steeds luider tikken. Nu was er niemand
die vroeg 'of er geen huiswerk was, vandaag?' Friedman's hoofdpersoon in Tralievader en ik
zijn ongeveer even oud. Mijn vader had geen kamp. In dezelfde tijd groeiden wij dus op in
een andere wereld. Veel ontroerde me in het boek, niet in het minst door de sobere,
helderij schrijfstijl van Friedman. De gevoeligheid van het kind (Friedman?) die in de
ogen van de wolf in de dierentuin haar vader herkent. Ook de puber Max die tegelijkertijd
bewondering en verzet heeft. Prachtig als zijn moeder duidelijk maakt dat ze van zijn
vader houdt. Het meisje van pappa. De vragen van Max over God en de antwoorden van vader
hebben mij nog uren achtervolgd. De consequenties van de eigen vrije wil en het geloof
zijn me nog nooit zo duidelijk gemaakt.
<<<
Over "twee koffers vol"
werd nogal verschillend gedacht:
>>>
>Dit boek leg ik niet naast m'n bed. Hoe meer ik er over nadenk hoe walgelijker ik
de inhoud vind, het verhaal. Ik snap niet waarom dit geschreven moest worden. Tsja, ze zal
er wel haar schrijverschap mee bewijzen maar voor mij hoefde dat niet zo. Een heel, toch
wel mooi ook, knap geschreven boek. Misschien komt het doordat ik m'n hele leven op
kinderen gepast heb dat ik het me extra erg aantrek allemaal. Bah, zo'n roteinde! En ik
snap niet waarom het twee koffers vol heet. Zou het zo zijn dat de vader die die koffers
zocht naar iets tastbaars zocht terwijl de andere vader zo overduidelijk iets totaal
anders deed met zijn herinneringen of zonder herinneringen? Zijn er orthodox joodse
boekgrrls onder ons die kunnen beamen of ontkennen dat we een beeld krijgen van hoe het in
zo'n gezin toegaat, is het typisch? Van Potok heb ik een veel liefdevoller beeld gekregen
van die gemeenschap maar dat was in amerika (?). Ik heb zo het idee dat er veel meer
gezegd is met het boek dan dat wat ik las. Het emotioneerd en zet je aan het denken....
>Vorig jaar om deze tijd waren wij voor een korte vakantie in Antwerpen en
toevallig wandelden wij op zaterdag rond het Station. We hebben onze ogen uitgekeken. Het
leek of we op de set van Anatevka terecht waren gekomen. Later hebben we hierover een
documentaire op televisie gezien en zagen we pas goed dat het een bijna hermetisch voor de
buitenwereld afgesloten gemeenschap is. Nu nog. In gedachten discussieerde ik mee met
Chaja en mijnheer Apfelschitt. En de vader van Chaja maakte mij zo hard aan het lachen,
dat iedereen in lijn 3 verschrikt naar de dame met dat hoedje keek. Was ze wel wijs? 'Ich
bin ein Berliner.....' grijnste ik terug. De relatie tussen Simcha en Chaja ontroerde me
al snapte ik niet waar de liefde op was gebaseerd. Maar ach, dat hoef je ook niet te
snappen. Wat mij altijd heeft verbaasd is hoe mensen die zelf worden gediscrimineerd
anderen met dezelfde hartstocht kunnen discrimineren. Maar ook: hoe complex de
rationalisaties voor discriminatie in elkaar zitten. Friedman heeft dat met pijnlijke
precisie beschreven. Hoe je dat in een moment kunt ontstijgen werd trefzeker
gedemonstreerd door mevrouw Kalman. En de koffers van vader? Het was bijna een intermezzo,
maar ze lieten wel de gedachten van Chaja's moeder zien.
<<<
De boeken vielen toch zo in de smaak dat er tot slot nog naarstig
werd gezocht naar een voortzetting van Carl Friedman:
>>>
>De grauwe minnaar zou je kunnen proberen, een verhalenbundel. Ik herinner me dat ik
1 of 2 verhalen erg mooi vond en de rest een herhalen van een trucje. Jammer genoeg
want ook mij is Tralievader erg dierbaar.
>Vanaf nu reken ik Friedman
tot mijn favoriete schrijfsters en morgen tracteer ik mijzelf nog op 'De grauwe
minnaar'.
>Is die ook van haar?
Heb je het al gelezen? Aanrader?
>Ben net bezig in De Grauwe Minnaar, is wel aardig, maar haalt het niet bij De
Tralievader!!! Maar ik ben wel van plan om het uit te lezen, en dat is met niet gelukt bij
"Twee koffers vol".
<<<
april 98
Gerda Kluitenberg