Hoe komt een boek op de Boekgrrls lijst..?
Soms begint het zo:
> De laaste Opzij gelezen dames met het
vreselijk aandoenlijke verhaal over Iris Murdoch? Nu leidend aan Alzheimer.
> nee he!!! Dit wist ik niet. O wat erg
wat erg. Ik heb alles van haar gelezen - ze IS gewoon de best levende Engelstalige
schrijfster....Ok - om haar te herrineren zoals ze was, moet(?) er nu een van haar
boeken op de nieuwe lijst komen.
Er is uiteindelijk besloten voor The Sea
The Sea omdat:
> het toch een Booker Prize winner was
en ik vind het heel knap hoe ze een geloofwaardige mannelijke IK figuur heeft neergezet.
De Plot? Is dat belangrijk? ...Oude acteur is geobsedeerd door een ex-vriendin uit zij n
verre verleden - die woont inmiddels als burgerlijke trutje in een saaie huwelijk -
toevallig bij hem in de buurt. Hij moet haar weer gaan overtuigen van zijn liefde. Er is
ook iets met een monster die uit de zee komt - oud heroine hallucinatie(??). Hoe het
afloopt? Geen idee meer - daarom wil ik het toch herlezen!
Toen de Grrls eenmaal begonnen waren met
lezen kwamen diverse commentaren binnen:
>Van de week ben ik begonnen in
"The Sea, The Sea". In het engels nog wel, en dat is voor mij een grote
concessie. Nu, na twee dagen -stug doorlezen- ben ik gevorderd tot pagina 7 (zeven). Wat
ik tot nog toe heb is het gevoel dat Charles Arrowby zichzelf een rad voor ogen draait en
in feite niet is toegerust om in dat huis op die klif te leven... Praktisch niet maar ook
emotioneel zal het nog wel een paar klappers geven. Ik ga gewoon doorlezen.
> Ja, er hebben zich nu nog een
poltergeist en een ghostly 'face' aangediend, mogen zij de heer Charles Arrowby de
stuipen op het lijf jagen, zo bid ik, want ik haat die man inmiddels. Die lunches,
suppers en dinners ("Only a fool despises tomato ketchup") beginnen knap
op mijn zenuwen te werken,
Als je haat - of liefde - voelt voor een
karakter in een boek is dat toch vaak een goede teken...?
> Inmiddels ben ik ook bezig in the sea,
the sea. Na een wat afwachtende start zit ik er nu helemaal in. Ik ben het met
Hilda eens, haar manier van beschrijven is bijzonder, alsof ze sfeerplaatjes schildert.
De hoofdpersoon vind ik boeiend, eens een mens als ieder ander, een verliefde puber.
Toen kwam er een prachtig mail binnen die
eigenlijk AlleS zegt over The Sea, The Sea:
> Gisteravond las ik zuchtend de laatste
pagina van Murdochs The Sea x 2. Zuchtend, want je leest geen 502 pagina's
piepkleine lettertjes Engels als het boek je niets doet. Het verhaal is simpel: Charles
Arrowby - regisseur, toneelschrijver en -acteur - trekt zich na het wervelende
Londense leven terug aan de kust. Daar wil hij in enzaamheid zijn tijd doorbrengen. Hij
gaat zijn 'belevenissen' opschrijven in een dagboek dat hij opdraagt aan 'Clement' - de
vrouw die hem groot heeft gemaakt. Hij herinnert zich een jeugdliefde, zijn eerste
liefde, Mary Hartley Smith. Deze liefde heeft hij dusdanig geïdealiseerd dat het
hem heeft verhinderd een echte diepe relatie met een andere vrouw aan te gaan.
Daarom is hij nooit getrouwd. Toevalligerwijze ontmoet hij deze vrouw opnieuw en zijn
liefde vlamt puberaal en overweldigend op. Zij wil Charles niet. Hij weigert zich te laten
afwijzen en houdt haar zelfs in zijn huis gevangen.
Tegelijkertijd 'landt' er een jonge man die
de 'verloren zoon' blijkt te zijn van Mary Hartley en haar echtgenoot. Vrienden, allemaal
vrouwen en mannen met wie hij in het Londense leven gecompliceerde verhoudingen
heeft gehad, komen hem bezoeken in zijn huisje aan de zee. James, zijn geheimzinnige neef
waar hij van jongsaf aan een strijd mee heeft gevoerd, arriveert eveneens voor een
logeerpartij. Arrowby wordt geconfronteerd met zijn hele verleden, zowel letterlijk als
figuurlijk. Zijn huis en zijn hoofd zitten propvol. De situatie loopt volledig uit
de hand. De mensen zijn onvoorspelbaar. En Charles leeft daar tussendoor met zijn
obsessies en fantasieën. Tegen de tijd dat hij grip krijgt op de werkelijkheid zijn hij
en ik als lezer, 'much wiser and sadder'.
Murdoch maakte van Arrowby een hoofdpersoon
die sterke reacties oproept. Dat was al eerder te merken in de mails over het boek.
Vooral in het eerste deel van het boek is hij een pedante betweter, egoïstisch en
arrogant. Hij manipuleert mensen en probeert situaties naar zijn hand te zetten. Dat is af
en toe knap irritant. Maar wel levensecht. Zijn gedrag maakte dat ik hem - in golven -
sympathiek en onsympathiek vond, tot we in de laatste 50 bladzijden rust bij elkaar
vonden.
> Ah, de zee, de zee.... De zee is een
schitterende metafoor en het knappe van Murdoch vind ik dat het er nergens
duimendik opligt. De zee is in kunstige patronen in het boek verweven.
> Murdoch schrijft fenomenaal, maar ja,
je bent natuurlijk niet voor niets een van de groten van de Engelse literatuur.
Haar taal is open, transparant en beeldend. De door haar beschreven gevoelens zijn
herkenbaar (en dat gaat soms van 'au') of reëel voorstelbaar (dan zit je soms tegen je
boek te praten).
Verdere reacties waren:
> Ik heb het maandagmiddag zuchtend,
uitgelezen, naast mijn bed gelegd. Heerlijk om een boek als dit in piepkleine lettertjes
te lezen. Ik vond het zo'n indrukwekkend boek dat ik eerst enige tijd nodig heb gehad om
dat op mij in te laten werken. Ik vind de titel dan ook zo goed gekozen, als het simpel
The Sea had geheten had het voor mijn idee niet geklopt. Mij gaf het tevens het
gevoel: de zee geeft en de zee neemt.
> "The Sea, The Sea" vind ik
tot nu toe prachtig. Ik ben na drie dagen pas op bladzij 40, dus ik heb nog even te
gaan, maar zoals Hilda en Yvonne al schreven, de beschrijvingen van de zee zijn zo mooi en
gedetailleerd dat je hem gewoon voor je ziet, en het eten proef je gewoon.
> The sea, the sea, eeder zei ik het al
(en velen met mij) ik moest er even inkomen maar daarna was het ongeremd genieten.
Bijzonder vind ik dat want als iemand me vantevoren had verteld hoeveel ruimte er gevuld
wordt met het beschrijven van de zee zou ik waarschijnlijk met moeite een gaap kunnen
onderdrukken. Maar het tegendeel is waar, het verveelt geen moment. Charles Arrowby,
denkt zijn leven, en dat van anderen, op eenzelfde manier te kunnen regiseren als
hij het altijd in het theater heeft gedaan. Hij kwam voor rust en bezinning naar de zee
maar het werd een periode van obsessie, manipulatie en ik-gerichtheid. Pas tegen
het einde van het boek is hij in staat meer afstand te nemen en zichzelf te zien als
de persoon die hij is geworden. Charles lijkt te staan voor de menselijke, aardse, soms
tamelijk donkere kant. We krijgen een ongekuisde versie te lezen van zijn drijfveren
en gedachten. James en Tibet zouden dan kunnen staan voor het spirituele, het goede.
Datgene wat de balans en de groei teweeg kan brengen. Mogelijk een wel erg
simplistische en wat al te voor de hand liggende uitleg. Anyway, zonder twijfel
één van de betere boeken die ik de laatste tijd gelezen heb.
Toen kwam de vraag:
> zijn er nog aanraders van Iris Murdoch
of hebben we nu haar topper gelezen en kunnen we beter voorlopig aan de rest even
niet beginnen ?!
En uiteraard het antwoord:
> nee!!! Absoluut niet. Ik vind alles
dat ze schrijft (heeft geschreven - er komen niet meer vrees ik - laatste
artikel dat ik gelezen heb zat ze Teletubbies te kijken, ach ja, laat haar maar rustig
NieT meer denken dan in haar laatste jaren...) zeer de moeite waard. The Green
Knight en A Message to the Planet zijn 2 van de meer recente titels die in me opkomen als
ZeeR aanbevelenswaardig.
Dat was het dan - De Zee De Zee door de
ogen van De Grrls De Grrls..
januari 1999
Elma
Boekgrrls Boekbesprekingen
ris Murdoch: