Ronald Giphart: Gala
We lazen het boekenweekgeschenk van 2003. Veel boekgrrls begonnen hun reactie met woorden als 'tsja', 'mwjah' of kreten als 'wat zal ik er van zeggen'. Blijkbaar niet een boekje dat heftige gevoelens losmaakt. Voor sommigen was het de eerste en de laatste Giphart, voor anderen een verrassend aangename (hernieuwde) kennismaking. Minstens de helft van de 145 mailtjes die over dit boekje heen en weer zijn gegaan hadden als onderwerp de Double Whammy. Veel dank aan de boekgrrl die de stoute schoenen aantrok en Giphart tijdens een signeersessie benaderde!
"Het boekenweekgeschenk van Giphart heet "Gala". Hoofdpersonen zijn personen die in eerdere boeken van hem ook voorkomen, Meija en Fräser. Het wordt geschreven vanuit Meija. Zij heeft als jonge actrice een onstuimige en geheime relatie met haar agent Panc. Als bij hem een ongeneeslijke ziekte wordt geconstateerd, begint de verwarring. Pancs vrouw en medewerkers organiseren kort na zijn overlijden een groots galafeest. Dit feest was al gepland en zij laten dit doorgang vinden, omdat de overledene dit "gewild zou hebben".
Op het feest blijkt Pancs vrouw op de hoogte te zijn van de geheime relatie, hetgeen zij laat lijken door stekelige opmerkingen aan Meija gericht en haar over te slaan bij het uitdelen van "aandenken" aan Panc. Hoe moet Meija dit uitleggen aan Fräser? Allerlei verwikkelingen, echt Giphart. Het leest heel vlot. Beetje oppervlakkig, maar ik kan Gip meestal wel waarderen."
"Mwjah, wat zal ik er van zeggen. Vond het nou niet een echte vlotlezer, zoals ik eigelijk van Giphart gewend ben. Op zich wel een "aardig" gegeven, maar ik vond het allemaal niet vet genoeg
aangezet. Ook iets wat Giphart nou zo goed kan. Dus ja,wat zal ik er van zeggen. Ik moet zaterdag nog met de trein mee, dan kan ik er nog goede sier mee maken bij de conducteur. Voor de rest zet ik het maar naast het andere boek van Giphart in mijn kast. "
"Tja, wat moet ik van dat boekje nou zeggen? - eh... ik vond het maar een veel slappere versie van de geweldige feestelijke einde van Phileine Zegt Sorry. Ik had heel sterk het idee dat hij flink aan het recyclen was. Maar desalniettemin heb ik wel af en toe moeten lachen. Eigenlijk ben ik meer verbaasd dat er geen fatwa tegen hem is uitgesproken ipv een suffe klacht van de anti-vloek bond (of hoe die mensen ook mag heten). De grofste anti-Allah uitspraken komen uit de mond van een van zijn karakters (zo'n niet echt fictionele vrouw...naam kan ik nu niet op komen maar ze was heel erg aanwezig een paar jaar geleden). En toch vind ik dat ie het grappig verpakt - karakter is dus een mooi allochtone dichteres die het zat is om altijd als 'troetelturk' overal tevoorschijn gehaald te worden. Zij roept in een dronken, geďrriteerde bui - 'Ik ga mijn volgende dichtbundel "Pijpen met een hoofddoek" noemen!' (Dit is eigenlijk de minst grof uitspraak die ze doet, andere 2 weet ik niet meer precies uit mijn hoofd.) Maar goed, genoeg Giphart - hij heeft me niet onaangename gezelschap gehouden onderweg - ik heb geen hekel aan hem, maar zal waarschijnlijk ook nooit zijn grootste fan worden. "
"Net bij een kopje thee Gala gelezen. Tot een pagina of 50 vond ik het wel aardig, daarna was het doorzetten om het uit te lezen (ik merkte dat het me niet meer boeide omdat ik ondertussen klusjes deed: was ophangen, planten watergeven etc.). Alleen het laatste hoofdstukje vond ik dan wel weer ok. (na het feest)
"'t Was mijn eerste Giphartje; had me er tot nu toe verre van gehouden op basis van wat ik rover hoorde. Tegen die achtergrond viel het me niet tegen; 'onderhoudend' is de term die bij me opkomt.
Schrijven kan G. in elk geval wel; het verhaal heeft vaart en structuur. Ik zag het al lezende al helemaal verfilmd voor me met flashbacks en al. Karakters, ach... daar gaat het hier niet zozeer om. Het zijn de oeroude menselijke driften en zwakheden die op een niet onaardige wijze worden
geportretteerd. Beetje onwaarschijnlijk vond ik de gedachten van de vertelster tegen de achtergrond van wat haar leeftijd en bezigheden zouden moeten zijn. De situaties waarin ze belandt pasten daar heel wat meer bij"
"Ik heb het geprobeerd. Ik vond dat mijn vooroordeel tegen Giphart me niet tegen mocht houden, maar na zo'n dertig bladzijden houd ik het toch voor gezien. Deze keer niet eens vanwege eventuele grofheden, waardoor ik Phileine vreselijk vond. Het is gewoon mijn stijl niet."
"Twee boeken van Giphart gelezen, Giph en Phileine zegt sorry. De eerste vond ik nietszeggend en de tweede vreselijk (die Phileine...je zou dr maar tegenkomen), maar omdat Gala zowel hier als in mijn IRL leesgroep gelezen zou worden, ben ik toch maar in Gala begonnen. En tot mijn eigen verbazing vond ik het een leuk boekje; lekker cynisch, leuke taaldingetjes, interessante gedachtegangen Dus wie weet, misschien moet je het toch ook proberen..."
"Ik heb net "Gala" dichtgeslagen. Ik moet zeggen, het viel me echt niet tegen. Het is het eerste boek(je) dat ik van Giphart las; ben altijd gehinderd geweest door zelfgeschapen vooroordelen. Wat ik in ieder geval al dacht kwam uit: de stijl is eigentijds, jachtig, doorspekt met populair jargon en wat chaotisch. Maar het stoorde me niet. Misschien omdat ik me er op voorbereid had, of mogelijk omdat ik het vind passen in de sfeer van de jongerencultuur, zoals die hier geschreven wordt en zoals ik die (zijdelings en vanuit een ander generatieperspectief) waarneem. Wat veel seks naar mijn smaak. Niet dat ik daar op tegen ben, maar ik kan er wel erg moe van worden!
Ik vind dat hij humoristisch schrijft en originele zinnen en grappige nieuwe woorden schept (gutsbeitelende beat). Af en toe schoot ik spontaan in de lach. Op twee plaatsen vond ik het te ver doorschieten: op de operatiebank bij de vasectomie en het einde van het gala. Daar werd het clichematig hilarisch.
Maar ik vind het knap hoe Giphart in zo'n kleine novelle grote thema's als liefde, dood, trouw en vriendschap en ingewikkelde onderlinge verbanden geloofwaardig aan de orde stelt. En mooi hoe twee mensen, Meija en Fraser, op het dieptepunt van hun gelijktijdige vernedering doordrongen raken van hun liefde voor elkaar en elkaar uit de stront halen."
"Meer dan dat het het thema van de dood zou behandelen, vond ik het een sneer naar de Nederlandse televisie-industrie met al die zogenaamde glamourprogramma's waardoor je de vreselijkste koppen op je tv-scherm krijgt, en ik het zweer het: bij mij gebeurt dat alleen met zappen hoewel ik dan af en toe van pure verbijstering toch even blijf hangen. Ik moet dus ook
erg lachen op de volgende opsomming: acteurs en actrices, tv-persoonlijkheden en ander schermvulsel, nieuwslezers, wat schrijvers, vier topkoks, een handjevol popmuzikanten en Jan Mulder. Het hele Gala, het ontaarde feest, vind ik daar mooi bij passen, en ja, het is wellicht wat vet aangezet, maar echt, als je een glimp van dergelijke programma's opvangt, is Giphart nog subtiel. Nou ja, en als hij dat Gala dan ook nog eens vergelijkt met het boekenbal.
Ook leuk: de transformatie van het restaurant in: een interieur met de uitstraling van een vrieskist en een menukaart waarvoor je toelatingsexamen moet doen. Met als gerechten: gestratificeerde rolkrakeling van rubarber badend in brummelfrappé.
Nu ja, geen hoogstandje, maar best een aardig idee om een brief aan een overleden minnaar te schrijven en tussendoor af en toe wat begrafenisrituelen van de afgelopen jaren ter sprake te brengen. Ik denk aan wel of geen soberheid bij de dood van Boudewijn Büch, de gigatoestanden
rond de begrafenis van Pim Fortuyn of het "feest" rond de teraardebestelling van de eigenaar van de It."
"Giphart haalt meermalen het 'Handorakel en kunst van de voorzichtigheid' van Baltasar Gracián, met, naar hij schrijft, 'praktische en vaak ontwapend cynische wenken hoe goed te leven en hoe om te gaan met de boosaardigheid van de kwaadwillende klootzakken die ons omringen'. Die wenken heeft hij zelf toch niet helemaal goed ter harte genomen, vind ik. Voorschrift 76
luidt namelijk onder meer: 'Niets is zo storend als voortdurende geestigheid'. Nu probeert Giphart misschien wel zijn eigen 'geestigheid' niet steeds te laten voortduren door het te hebben over ziekte en dood, maar erg overtuigend is dat niet, en wat steeds wél maar voortduurt is het 'kijk mij nou eens leuk, interessant, eigentijds, enz.... zijn' van de schrijver."
Maar wat is in hemelsnaam een 'double whammy'??
Er werden vele plastische suggesties gedaan, die het niveau van deze samenvatting en het imago van de boekgrrls zouden schaden als ze geciteerd werden J.
Een van ons informeerde bij de uitgever:
"Dag Ronald Giphart,
Vrouwelijke Nederlandse lezers (of begin ik nu al met een pleonasme?) zijn onder andere verenigd bij de boekgrrls, een virtuele boekenclub. Zie www.boekgrrls.nl. Naast talloze andere wetenswaardigheden over en rond lezen en schrijvers wisselen wij maandelijks meningen en indrukken over een zogenaamd 'boek van de maand'. In de maand maart pikken wij - natuurlijk - ook het boekenweekgeschenk mee. Een van ons vat de discussie samen. Deze discussie komt op de website, zodat ook andere - mannelijke - lezers onze bevindingen kunnen lezen. Deze maand valt de eer van het maken van een samenvatting aan mij te beurt.
Daarom offer ik mezelf maar op om de vraag te stellen die ons al dagen bezighoudt: wat bedoelt de schrijver met een 'double whammy'? Vele gokken en verwijzingen naar dubieuze websites en close reading van Gala verder zijn wij nog niet bij een eensluidend antwoord. Daarom het vriendelijk verzoek tenminste onze nieuwsgierigheid te bevredigen.
Met vriendelijke groet,"
Een antwoord bleef helaas uit. Tijdens een signeersessie confronteert een boekgrrl Ronald zelf:
"Dan is het pauze en loop ik vlug naar het signeertafeltje met mijn aanwinsten. Ik ben snel aan de beurt, krijg een grote stempel in de boeken en een nummer, verder voor wie het boek is en zijn handtekening. Ik vraag naar de Double Whammy. Vraag er straks in de zaal nog eens naar, zegt hij, maar dat wil deze bleugrrl niet. Dan zal ik wel zeggen dat ik die vraag heb gehad, reageert hij. Fijn.
Na de pauze eerst weer even een video, nu over zijn tijd als nachtportier in Utrecht. Over dat hij daar zo lekker kon schrijven, op zijn laptop (een AT, nog vóór de XT, met het geheugen van een flop!). Hij verhaalt over de man die breeduitlopend binnen kwam en last van zijn enkelband had, nou ja, bleek dus endeldarm te zijn. Die vent had een vibrator in zijn kont die te ver was geschoven, de zaal lag dubbel natuurlijk (ik ook). Hij kan het ook allemaal heerlijk plastisch vertellen, niet alleen schrijven dus. Later las hij voor uit Phileine, eerst in 't Nederlands, daarna het smeuigste stukje vertaald in het Duits. Je wist niet wat je hoorde...
Na dit interview kocht ik wederom een boek, want de Double Whammy was vergeten. Gevraagd of hij het op wilde schrijven en dat deed ie. Hier komt 't:
"Ik weet niet wat een Double Whammy is...iedereen mag het zelf bepalen. De grap is dat men zélf zijn eigen (verrotte) fantasie kan toetsen"."
Waarop gereageerd wordt met:
"Errug goedkoop vind ik, maar ach, anders waren we toch snel uitgepraat over het geschenk dit jaar toch?!"
Ina
relevante links:
Laatste keer bijgewerkt: 16/12/03 Eisjen
