Het boek is uit het Albanees vertaald door Roel Schuyt

Geïntrigeerd geraakt door een bespreking bij de Tros Nieuwsshow op zaterdagochtend heb ik me eindelijk eens aan de schrijver Kadare gewaagd. Ik had uiteraard al vaak van hem gehoord maar had nog nooit iets van hem gelezen omdat ik bang was dat z'n boeken voor mij misschien een beetje te zware kost zouden zijn. Maar omdat de boekbespreker op de radio het over humor had, en die humor me bij lezing van de eerste alinea's in de boekhandel ook aansprak, was ik verkocht. En gelukkig maar, want dit is een schitterend boek. Droog en humoristisch maar tegelijk uiterst serieus vertelt het over een zomer in Albanië, waar het bewind kampt met het probleem van de vluchtelingen.

Florian Mazrek wil eigenlijk toneelspeler worden maar wordt afgewezen door de toneelschool en komt dan bij het leger terecht, bij een onderdeel dat er in een kustplaats bij de grens met Griekenland voor moet zorgen dat mensen het land niet uit vluchten. Om vluchtelingen te ontdekken wordt ook Vjollca Morina ingezet, een jonge vrouw die geacht wordt contacten aan te knopen met bezoekers van de badplaats, om er achter te komen of ze vluchtplannen hebben en ze dan aan te geven. Natuurlijk komen Florian en Vjollca met elkaar in contact, en worden ze smoorverliefd.

Verder speelt het verhaal van Hektor uit de Ilias een belangrijke rol: die wordt in een gevecht met Achilles gedood, en daarna door hem uit wraakzucht achter zijn strijdwagen gebonden en rond de stadsmuren gesleept. In het boek vraagt de minister die verantwoordelijk is voor het vluchtelingenvraagstuk (en die z'n voorganger die uit de gratie is geraakt in de gevangenis bezoekt) zich af of dat nu wel of niet een goed idee is: het lijk van iemand die een gestrande vluchtpoging heeft gedaan tonen aan het volk, ter afschrikking.

Te vertellen hoe dit probleem samenhangt met het leven, het spel en de dood van Florian Mazrek zou zonde zijn voor wie het boek nog wil lezen, maar ik kan je verzekeren: het boek is een tragisch-komisch kunstwerkje. Een aanrader, dus. En om toch wat meer indruk te geven, hieronder wat citaten.

De openingszin:

"De gebeurtenissen die hier worden beschreven, speelden zich af in een badplaats aan de Albanese kust. Het was dat jaar een prachtige zomer, zo helder en zo zonnig dat het bijna iets beangstigends had, kortom: een zomer zoals men kon verwachten aan het einde van een eeuw die zo veel gevaarlijke perioden had gekend."

Als de minister door de machthebber is ontboden, en ze bespreken het vluchtelingenvraagstuk:

"De minister voelde zich onder de blik van de Almachtige Leider ineenkrimpen. 'Wel, luister goed,' zei Hij zacht, alsof Hij een geheim openbaarde. 'Dat doen ze om mij verdriet te doen.' De minister verstijfde. Hij realiseerde zich dat de Leider iets ongewoons had gezegd, in bewoordingen die waarschijnlijk nooit eerder in dit gebouw waren gebruikt, zodat het even duurde voordat de betekenis ervan volledig tot hem doordrong." In dit stuk van het boek wordt schitterend geschreven hoe de minister heen en weer wordt geslingerd tussen liefde en angst voor de Leider, tussen machtsgevoelens en onzekerheid en doodsangst over wat hij geacht wordt te doen en te laten.

En een kijkje in hoe 'het systeem' z'n volk bespioneert, in de woorden van de agent die Vjollca 'runt':

"Hij begon te vertellen dat het geklets van de hoeren, met alle verdraaiingen, onvolledigheden, leugens en onduidelijkheden die erin zaten, een oneindige informatiebron vormde waaruit de staat de meest waardevolle gegevens kon putten. Iedereen, van hoog tot laag, kreeg op een dag, of hij dat nu wilde of niet, met die donkere diepe poel van hele en halve waarheden en leugens te maken. Beroemde kunstenaars, dieven, sportmensen, regeringsfunctionarissen, epileptici, gerespecteerde dames, nietsnutten en types waar zelfs de gevangenis de neus voor ophaalde, het maakte niets uit. Net als alle onderaardse stromen en rivieren stond alles en iedereen met elkaar in een duister contact. Of het nu ging om een alledaags voorvalletje of om een geraffineerd complot, er kon niets gebeuren of het moest in die smerige, duistere diepte wel een of ander spoor nalaten. Daarom waren er dag en nacht honderden mensen bezig om daarin alle bruikbare gegevens op te sporen. En als de staat zich in zijn bestaan bedreigd voelde, kwamen er nog eens honderden anderen bij."

En als Florian z'n rol speelt, wordt verwoord hoe hij ernaar heeft uitgekeken dat zijn publiek zo onder de indruk zou zijn:

"Hoe vaak had hij zich dit moment voorgesteld, als de toeschouwers met ingehouden adem naar hem keken? En in de stilte, als het geluid van een knappende vioolsnaar, een gesmoorde kreet."

De cynische humor van dit citaat is pas duidelijk in de context, als je weet wat Florian's rol is, maar dat verklap ik dus niet ;-)

Monalisa

Wil je weten wat ik lees? Kijk op mijn weblog
Zoek je zelf iets te lezen? Kijk bij bookcrossing