VOORAF
Ik heb haar hier ter plaatse onlangs gehoord ze is
een grand old lady geworden. En al heb ik niet veel van haar gelezen
omdat ik in mijn leesperioden met Engelstaligen bezig was, ik val nu
echt voor de verhalenbundel 'Het Tuinhuis'
Wat Haasse betreft zijn we het gloeiend eens, grand
old lady, voor mij een icoon als mens maar niet als schrijfster. Maar....
Het Tuinhuis vond ik wél prachtig en ik heb het 'gewoon' gelezen, niet
horen voorlezen. Ik was zo enthousiast dat ik dacht me grandioos vergist
te hebben in haar schrijverschap. Naar de bibliotheek voor boeken die ik
had overgeslagen te beginnen met 'Fenrir, een lang weekend in de
Ardennen'. Halverwege weer moedeloos weggelegd, wat een stoffig boek.
Maar Het Tuinhuis, ja. Het zit 'm kennelijk niet in de plots, want ik
kan me van geen van de drie verhalen herinneren waar het over ging, weet
alleen nog dat ik genoot zolang ik aan het lezen was.
Op
de flap staat dit: "In veel romans van Haasse vindt er iets plaats dat
zich aan de waarneembare werkelijkheid onttrekt, maar dat wel de gang
van zaken bepaalt." Ik ben het daar niet helemaal mee eens. ik denk dat
erg veel afhangt van het referentiekader van de lezer. hoe meer
gelijksoortige ervaringen de lezer heeft gehad, hoe beter de tekst zal
worden begrepen denk ik.
RODE DRADEN
Om
nog even terug te komen op een citaat dat ik haalde uit wat 'schrijven'
betekent uit 'Anna Blaman over zichzelf en anderen'. Ik lees dat Haasse
haar personages de wereld die achter hun eigen wereld schuilgaat willen
doorgronden omdat ze vermoeden dat er een andere werkelijkheid achter
ligt en het lijkt me dan ook dat zij grondig voorwerk verricht vóór ze
gaat schrijven. Ik blijf in ieder geval achter met meerdere opties om
het in te mogen vullen.
Wat
ik ook herken in meer verhalen in deze bundel is de machtsspelletjes en
het om de hete brij draaien wat familieleden doen. En niet alleen
familieleden, ook anderen. De subtekst is eigenlijk waar het om draait.
Net als bij pinter. En dat is niet 'iets dat zich aan de waarneembare
werkelijkheid onttrekt'. niks geheimzinnigs aan, maar een kwestie van
referentiekader. Bij Haasse moet je op verraad voorbereid zijn, zeker in
de Indische verhalen, denk ik.
Zijn
er meer? Ik zie geheimen, dingen die ongezegd blijven, en die wel een
grote invloed op de levens van mensen (kunnen) hebben. Ik vind dat ook
in 'het portret'. Het kan zijn dat de betrokkenen wel weten of vermoeden
wie er op dat portret staan afgebeeld, ze willen het niet weten. Maar
het doet er voor de geheimzinnige sfeer in het verhaal niet toe of ze
het wel of niet erkennen: het wordt niet gezegd. Niet tot op het laatst
tenminste. Het blijft een geheim toch, omdat de waarheid slechts bij een
van hen bekend was.
Ik
denk dat ik dat ook als een van de rode draden door de verhalen had
gezien: de sfeer van geheimen. De sfeer van het bovennatuurlijke ook,
maar dat zit niet in alle verhalen.
WAARSCHUWING
Onderstaande discussies zitten vol met verklappers
over de verschillende verhalen. Om de leesbaarheid van de samenvatting
geen geweld aan te doen, heb ik alle individuele verklappers verwijderd.
HET PORTRET
Ik
lees nu 'het portret' en herken er nogal wat in waarvan ik me afvraag
hoe andere lezers dat zullen lezen. Ik vind het een glashelder verhaal
met een hele duidelijke ontknoping. Ben benieuwd hoe andere grrls het
lezen.
Hoe bedoel je dat? Kun je me wat meer toelichting
geven?
Wat
vind jij van de ontknoping? Dit is geen strikvraag hoor, ik ben alleen
benieuwd hoe jij het leest. Ik vergat even dat jij alleen over
het luisterboek kan beschikken? Daarin kan je moeilijk terugbladeren hè?
Ik heb het voorlopig alleen over de laatste paar bladzijden, als Bertus
over de brug komt en vertelt wie er op die foto staan. De implicaties
daarvan. Kan je je dat nog herinneren?
Grijns,
ik heb net de CDs uit de auto gehaald om even te kunnen terugluisteren.
Dank voor je aanwijzing, ineens kwam het plaatje weer helemaal terug (ik
'las' het al een aantal maanden geleden, het was een beetje weggezakt)...
Het waren toch zijn grootouders, toch? 'Simpele' mensen, voor wie hun
vader, die inmiddels rijk geworden was, zich doodschaamde.
Ja. ik vond dit een heel duidelijke ontknoping en
niet een geval van: "In veel romans van
Haasse vindt er iets plaats dat zich aan de waarneembare werkelijkheid
onttrekt, maar dat wel de gang van zaken bepaalt." zoals op de
flap staat.
Ik vond het zo sneu, nee, triest. Een mooi gegeven
om een verhaal rondom op te bouwen. Voor mij helemaal niet herkenbaar (mijn
grootouders van vaders zijde waren weliswaar boeren, maar ik ben niet
rijk, LOL). Voor jou dus wel?
Niet direct het arm-rijk verhaal maar wel de
gevolgen van klasseverschillen. Mijn moeder is indertijd omhoog getrouwd
met een officier van gezondheid, weliswaar pas een tweede of derde
generatie
middenklasser, maar zij identificeerde zich vaak met de 'werkende
klassers' (sja, die termen slaan nergens meer op, behalve op vaak
schrijnende en lastige verschillen). Hij academicus met status, zij
self-made verpleegkundige, die haar tafelmanieren uit Amy Groskamp-ten
Hanve geleerd had. En dat werkt door. Het milieu van pa was niet echt 'rijker'
dan dat van ma, maar een academische studie lag binnen zijn gezichtsveld,
al moest hij wel in 1933 naar Indië. En in 1940 weer vanuit het min of
meer veilige Suriname. Dat lag nl. toevallig toen aan een veilige zee.
Ik merkte pas hoe dat doorgewerkt had toen ik op mijn twaalfde naar
Nederland kwam. Mijn moeder investeerde veel in de familie van mijn
vader maar ze had wel de wormen en de maden ;-) van haar eigen familie
en die waren toch anders dan die van pa. En familie van pa ging uit van
het beginsel: right or wrong ... my family. Ze had veel minder
geïnvesteerd in haar eigen familie wat haar opbrak toen ze (beiden
bejaard) scheidden van tafel en bed. De familie en de vrienden splitsten
zich op. Zoals dat gaat. Maar voor haar, die altijd de gastvrije
gezelligheid verzorgd had, was dat zuur.
In 'Indië' lag het anders. soms nog schrijnender, zoals me later
duidelijk werd. Wat weet een kind jonger dan twaalf nou van de liehiefde
en de trouw. ;-\ of van klasse- en machtsverschillen. Van die stiekeme
en minder stiekeme overspelletjes komen trouwens voor in het verhaal 'het
tuinhuis', ‘een perkara’, ‘de Lida Boeaja’.
Ik merk dat ik er gevoelig voor ben. voor 'verraad' (zo noem ik het maar).
Ik zag het van verre aankomen die onthulling van Bertus, en bij
herlezing begreep ik dat Bertus' koppige waarheidsliefde de reden was
dat zijn omhoog getrouwde vader hem afranselde. Hoe lang heeft het niet
geduurd voor Bertus het 'geheim' van die foto tegenover zijn zussen
durfde te bekennen?
Mooi vond ik dat hij aan het einde ook ineens begreep wat het hemzelf
gekost had om er levenslang mee te blijven rondlopen. Alle drie die
kinderen hebben de prijs betaald van hun vaders hebzucht. en verraad. En
van hun moeders medeplichtigheid. Hoewel zij imo weinig keus had.
Ik
begreep dat het ook ging om de ontmaskering van Charlottes snobisme en
materialisme, waar Bertus zich al zijn hele leven aan geërgerd had? Het
bewaren van het geheim van zijn mishandelende vader viel hem heel zwaar.
LIDAH BOEAJA
Gertrude Stein zei eens: Creation must take place between the pen and
the paper, not before in a thought (not in a careful thinking) or
afterwards in a recasting.
So?
Past volgens mij niet helemaal op de verhalen van Haasse die ik net
gelezen heb.
Onderhoudend
en met een rake beschrijving van figuren zet Haasse een ruimte en
tijdsbestek in elkaar waar ik moeite voor moet doen om erin mee te
kunnen denken. Vaag herinner ik mij dat de ijverige Japanners die naar
Batavië waren 'verhuisd' een netwerk van spionage opgezet was gedekt
door allerlei kleine bedrijfjes om te spioneren voor de invasie.
Yep klopt. Maar hij verlaat aan het einde zijn
vrouw voor een leuk jong ding vrouw blijft achter in het Indië dat
binnenkort in oorlog zal zijn met de Japanners.
Met de weduwe Matulaka en haar vriendin Non du
Cloux heeft Haasse een toepasselijke rol neergezet door ze als
verlekkerde buurvrouwen de familie Yamada te observeren en naar later
blijkt ook af te luisteren onder het genot van gezellige hapjes en
praatjes waardoor ik in de stemming kwam van de sfeer van spionage zoals
huisvrouwen dat onderling ook zo goed kunnen. Ik veroordeelde dat altijd
als roddel bij de thee van mijn tantes. Later begreep ik dat het een
manier van politiek bedrijven was in de vrouwenwereld. Het einde blijft
open en mag door mijn eigen fantasie ingevuld worden en dat vind ik heel
prettig omdat naar mijn mening literatuur niet
glashelder moet zijn.
“Het einde blijft open” : dat vind ik dus niet. Het
is dubbel verraad van Yamada.
“dat vind ik heel prettig omdat naar mijn
mening literatuur niet glashelder moet zijn.”: is een mening ja.
Ik houd wel van helder en van subteksten
Ik
heb een vraagje: in het verhaal Lida Boeaja: wat moet mevrouw Yamada
eigenlijk met dat mes dat ze van haar man krijgt?
Haar
haar afknippen en vervolgens harakiri plegen....
Elly
schreef: harakiri?? Ik denk wel zelfmoord plegen. Maar niet eervol, want
het was gewoon opgeruimd staat netjes :-(
Ja
harakiri, een Japans gebruik toch, bij gezichtsverlies?
Ik
vond het eigenlijk wel eervol omdat ze ook in mijn ogen de enige uitweg
had gekozen die haar nog overbleef. Haar man spioneerde in het land dat
haar verder niks misdaan had. Hij had haar onrecht aangedaan door haar
als een voetveeg te behandelen en haar nu met zijn concubine te gaan
verlaten, waarschijnlijk zonder middelen van bestaan behalve haar eigen
bedrijf, het naaiatelier.
Hoewel, ik denk dat ze wel begreep dat ze als voetveeg van de familie
Noguchi, die in het huis kwamen wonen, weinig kans zou maken dat
bedrijfje voort te zetten.
Uit wraak (imo terechte wraak) had ze de belastende papieren zogenaamd
aan de Nederlandse autoriteiten overgedragen (maar in werkelijkheid in
de rivier gegooid. Dus eigenlijk had ze haar man niet eens verraden,
maar hem alleen voor het blok gezet). Ze begreep ook wel dat ze hier
niet mee weg zou komen. Harakiri was toen imo de enige mogelijkheid voor
een Japanse vrouw in die tijd. Maar zeker niet oneervol.
Aha, als je het zo ziet. Een alternatieve uitweg
bieden. Hrm.. ok. Ik ga met je mee.
Dat klopt wel maar voor die persoon was in huize
Noguchi toch geen plaats nadat haar man met zijn concubine naar Japan
vertrokken was? p66 bovenaan. Ze wist precies wat haar man uitspookte
omdat ze vaak zijn gesprekken afluisterde via wat mevrouw Matulaka haar
'telefoon' noemde. Mevrouw Matulaka vertelt aan Noguchi ook precies hoe
Etsu zo haar man en Noguchi afgeluisterd had. Toen Noguchi de papieren
uit de la miste was hem duidelijk wat er gebeurd moest zijn. En
gezichtsverlies is voor een Japanner een onoverkomelijke tegenslag.
Er zijn nog meerdere opties voor mevrouw Yamada.
Uiteindelijk heeft ze bewezen dat ze haar kostje heel goed zelf kan
verdienen in omstandigheden waaronder menselijkerwijze menigeen de moed
op zou kunnen geven. Bovendien heeft ze een goede reputatie opgebouwd in
haar nieuwe sociale omgeving onder de 'voyeurs' van de lokale bevolking.
Ik zie prachtige verhalen verschijnen bij het tevoorschijn halen van het
platte kussentje en het openvouwen van haar handen om de 'werktuigen' in
ontvangst te nemen van de beide heren wanneer zij haar haren los heeft
gemaakt en laat golven. Aan zelfmoord kan ik niet denken bij zo'n slimme
vrouw.
Ik moet er ook niet aan denken maar zie wel dat de
waarschijnlijkheid groot is dat ze het zal doen.
In Lida Boeaja zou Etsu zelfmoord plegen?? Zo heb
ik dat helemaal niet gelezen! Ze mocht eindelijk die vreselijke plant
kortwieken toch? Ik zie dat als een erkenning van haar persoon, na wat
ze gedaan had was ze eindelijk een Persoon. Iemand met wie je rekening
moest houden. Ik ga nu twijfelen... Zou ze inderdaad het leven hebben
moeten laten? Goh...
En
wat is dat allemaal midden in de nacht met die Lida Boeaja? Ik denk dus
dat de dames Matulaka en Du Cloux geen idee hebben waarom de Lida Boeaja
in het holst van de nacht moet worden uitgegraven. Ik heb wel een idee.
Jullie?
En gaat die Lida dan niet definitief weg, maar
wordt het teruggeplant??
En
ja, die Lida Boeaja wordt midden in de nacht uitgegraven om Etsu eronder
te begraven. Denk ik.
En ik vind de slotzinnen heel mooi: "Die Jappen!
Nou, soedah. Laat maar." Uitgesproken vlak voor het uitbreken van de
tweede wereldoorlog daar. Het zijn voor Indische mensen gevleugelde
woorden, een levensfilosofie: soedah, laat maar.
Het verhaal de Lida Boeaja is van 1948. Voegt dat
je die datum weet iets toe aan de ironie wat betreft de hoofdfiguren in
het verhaal? Oftewel: wie van die mensen zouden 1945 levend gehaald
hebben?
Ja, profetisch, zeker omdat het verhaal dus uit
1948 is.
Ik
schreef ironisch dat vind ik omdat vooral de twee vrouwen door wier ogen
de lezer een deel van het verhaal ziet dat zeggen. En zij geen idee
hebben wat hen boven het hoofd hangt. De kans dat ze de volgende vier
jaar gaan overleven is niet zo groot de lezer weet veel meer dan de
figuren zelf.
Ja, ook dat. Ik bedoelde profetisch omdat het ook
nog eens geschreven is in het jaar van de politionele acties...
Dat had ik nog niet eens gezien, blinde vlek, bril
weer op. ;-\ dank
GENUS LOCI
Ik ben ook wel benieuwd wat jullie vonden van het
verhaal dat mij het minste aansprak, Genus loci. Heb ik iets gemist of
is het gewoon 'uberromantisch' (in de woorden van dochterlief van 13)
Ik vind het wel een verhaal waarin iets als het
bovennatuurlijke een grote rol speelt. Maar ik kan het ook lezen als een
menopauze verhaal. De hoofdfiguur is nogal in de war en is een beetje
haar situatie aan het evalueren. Haar huwelijk lijkt aan de buitenkant
aardig, maar ze heeft nog nooit een orgasme gehad. Dat stoort haar
echter niet en haar man blijkbaar ook niet, maar over hem weten we niets.
Dan raakt ze in de ban van de genius loci, de geest van die plek:
Renaud de Vy.
http://en.wikipedia.org/wiki/Genius_loci
Ik heb toch wat moeite Renaud de Vy te zien als de
genus loci. Een beschermende geest kan ik het nauwelijks noemen. Jij?
Wel de 'genus localo': de lokale geest :-) [vergeef me als het
grammaticaal niet klopt, mijn Latijns ;-) is niet je van het]
In zekere zin wel. hij doet haar geen kwaad en
leert haar iets vind ik. Misschien krijgt hij daarna wel rust RIP?
Eerst denkt ze dat het er twee zijn, een jonge en
een oudere man, maar ze pluist zijn geschiedenis uit en ontdekt dat het
maar één historische figuur is, een man die als jongeling lepra kreeg en
daar nog vrij oud mee moest worden onder de barbaarse omstandigheden van
zijn tijd. Een martelaar. Ook hij had nog nooit een orgasme met een
vrouw beleefd. Zijn situatie openbaart zich soms aan haar, een jager zit
achter hem aan maar kan het niet over zijn hart verkrijgen hem dood te
schieten hoewel hij uit zijn lijden verlost wil worden. Zijn vader wil
dat ook, maar dat zou moord zijn en het zijn nog de jaren dat men vond
dat een doodzonde gruwelijk in het hiernamaals bestraft moest worden.
Die openbaringen vond ik dus ook wel wat teveel van
het goede, maar ja, ik ben dan ook een grrl die met beide poten graag in
de modder staat. Gek genoeg heb ik daar bij Murakami geen last van. Las
jij daar al wat van?
Ja, ‘Kafka aan het strand’. Was toen ik het las (voor
strenge IRL leesgroep) niet mijn soort boek. Ik ben niet spiritueel.
En ja, de ontknoping, de metafysische liefdesdaad
met een omgevallen berk, de stam lijkt op een leproze huid, ik kan me
voorstellen dat je dochter dat tE romantisch vond. Mijn favoriete
verhaal is dit ook niet. Ik ben wel benieuwd wat andere grrls vinden.
LOL, het _woord_ uberromantisch kwam van mijn
dochter, de kwalificatie op zich van ondergetekende.
Ja, die scene vond ik het trieste dieptepunt van het verhaal :-P Seks in
boeken is bij mij al snel te expliciet en vaak ook nog met van die
gemaakte woorden beschreven dus dit is waarschijnlijk voor andere grrls
minder storend.
Ik vond de beschrijving van de 'bevrediging' niet
storend. Genius loci is in 1995 voor het eerst verschenen, maar Haasse
is van 1918, zo'n heel andere generatie zelfs dan ik oude grrl. Groot
verschil denk ik met jongere grrls. Het eerste grote onderzoek naar
seksualiteit dateert imo uit de jaren 50, het Kinsey Report. Als ik het
goed heb opgezocht behoorde de vrouw tot de 10% die toen aangaven nooit
orgasmes te beleven.
Ik sta ook met twee benen in die modder, en wil bij
dit verhaal niet direct aan metafysische gebeurtenissen. Ik zag het als
de hersenspinsels en fantasietjes van een eenzame vrouw, letterlijk en
figuurlijk eenzaam. Maar ik heb intussen wel door dat ik eigenlijk
Haasse helemaal niet begrijp. Zij is duidelijk van een andere generatie.
EEN KORE
Dit verhaal vind ik eigenlijk nog het meest moderne
van de zeven. De man die totaal geen aandacht heeft voor zijn vrouw, dat
is iets van alle tijden. En dan toch die buitenstaander die dat aanziet,
ach. Schrijnend is dat. Dit verhaal heeft ook veel minder die sfeer van
geheimen dan de meer Indische verhalen. En gedateerd? Nou ja, dat zei ik
elders al, ik heb gemerkt dat ik niet de juiste ogen heb voor Haasses
verhalen.
OVERALL
Zit
veel in de auto momenteel, en heb me de audioversie van Het Tuinhuis
aangeschaft. Het maandboek dus. Ik ben geen Haasse fan, het lijkt mij
een fantastische Dame, maar haar proza raakt me niet. Hoewel ik me wel
kan voorstellen dat anderen er juist wel door geraakt worden.
Ik ben halverwege het 3e verhaal. Voorgelezen worden is toch iets
anders. Haasse heeft een oude, maar mooi gemoduleerde stem. Het Tuinhuis
vond ik alvast een mij aansprekend verhaal, moeder dochter, zo'n moeder
op blote voeten in de tuin, met armen boordevol bloemen, ik kon daar wel
wat mee. En als Nijholt Indisch doet, vind ik hem ook leuk. Dus
misschien moet ik Haasse horen en niet lezen, iemand anders die ervaring?
Het is nog niet eens de taal die ik ouderwets vind.
Het staat me juist wel aan dat ze het lef heeft om een orgasme een
plaats te geven in een van haar verhalen en het staat me nog meer aan
dat ze het zo mooi weet te beschrijven (het verhaal zelf vind ik verder
mwah). Wat dat betreft is ze echt de Grand Old Lady. Nergens voor terug
schrikken, maar wel chic blijven, het past bij haar. Zoals Beatrix nog
altijd een beetje veur zegt ipv voor. Sommige dingen moeten niet
veranderen ;-). Maar het is de opbouw van de verhalen, die me dwars zit.
Net iets té geconstrueerd, net niet soepel genoeg. Net iets te vaag naar
mijn smaak. Dan vind ik het verhaal van de Japanse vrouw nog het beste,
mede door die twee Indische nonja's, die een aards tegenwicht vormen met
het drama bij de buren.
Grijns, wat zeg je dat chic! Ook ik erger me
helemaal niet aan de taal, past bij de tijd waarin de verhalen
geschreven zijn en de tijd waarin ze zich afspelen.
Ik kan me wel voorstellen dat je de verhalen te 'geconstrueerd' vind.
Zelf denk ik dat het niet zozeer ligt aan de taal maar aan het soort
verhaal (met die bovennatuurlijkheid) en het feit dat het korte verhalen
zijn (dan moet je wel gaan goochelen met de constructie om er nog een
punt aan te kunnen draaien)
Het zijn verhalen om twee keer te lezen. ;-)
Nou,
dat dacht ik gisteren dus ook: ik zou ze nog een keer moeten lezen. Nu
moet je misschien ook meer achtergrondkennis hebben, in het geval van
dit verhaal meer moeten weten over de Japanse cultuur. Ik zocht helemaal
niets achter die haren, dacht heel westers! En dat mes was voor de
plant. Dacht ik. Maar ik zie in dat ik helemaal fout zat.
HAASSE ALGEMEEN
Ik was zo enthousiast dat ik dacht me grandioos
vergist te hebben in haar schrijverschap. Naar de bibliotheek voor
boeken die ik had overgeslagen te beginnen met 'Fenrir, een lang weekend
in de Ardennen'. Halverwege weer moedeloos weggelegd, wat een stoffig
boek.
Zonder je nou tot Haasse te willen bekeren, ik vond
de Heren van de Thee een heel mooi boek. Mooie sfeertekening.
Ja, die Heren heb ik gelezen, geen stoffig boek,
maar ik vond het toch niet groots. De Ingewijden , Oeroeg, Sleuteloog,
De scharlaken stad, Cider voor arme mensen, Het woud der verwachting,
Zelfportret als legkaart. Noem het maar. Misschien zijn haar boeken een
tikje te serieus voor mij. Maar zijzelf kan in een gouden lijstje.
Geweldige vrouw.
En Een nieuwer testament? Ik ben een vrij grote
Haasse-fan, maar inderdaad ook om de vrouw zelf.
Hehe, weer terug op internet en kilobytes achter.
Maar dit trof me wel. Ik ben Haassefan en dat ben ik al jaren. Dat begon
bij haar eerste boeken 'De verborgen bron' en 'Oeroeg'. Ik was nog een
jonge lezer en ik begreep Oeroeg beter dan die bron. Dat wel. Maar ik
was voorgoed gegrepen door haar pen. Ik genoot - later - van
bijvoorbeeld 'Mevrouw Bentinck - Onverenigbaarheid van karakter & De
groten der aarde', maar ook van De Scharlaken Stad en Het Woud der
Verwachting. Haar 'Een gevaarlijke verhouding, of Daal-en-Bergse brieven'
is mij bijzonder dierbaar. En ja, Heren van de Thee is een mooie schets.
Ligt het aan mijn leeftijd? Ligt het eraan dat ik voor een deel ben
meegegroeid met Haasse? Veel van haar latere romans, Fenrir ook, vond ik
niet zozeer stoffig als wel van veel minder impact. Veel minder
doordacht. Dat ligt zeker aan haar leeftijd. Zij wordt toch niet voor
niets voorzichtig de Nederlandse Yourcenar genoemd? Ter herinnering:
http://www.hellahaasse.nl/boekboek/show/id=90704
Ligt niet aan je leeftijd hoor (ik ben wat jaartjes
jonger dan jij, toch?). Ook ik heb bijna alles van haar gelezen en vond
de overgrote meerderheid meer dan de moeite waard, veel meer dan dat!
En waardoor dat komt? Door de wijze waarop ze met taal speelt, de
woorden die ze tot prachtige zinnen aaneen weet te rijgen. Zonder dat ze
het gemaakt mooie krijgen. Boeiende personages, niet in de laatste
plaats doordat het personages zijn met een historische 'waarheid'. Slim
uitgewerkte verhaallijnen. Meer? Ja, doordat het Haasse is, inderdaad
een Grande Dame, wiens stem me bijzonder aanstaat (ik heb bv het
Tuinhuis door haarzelf voorgelezen beluisterd).
Ik ben er nog niet aan toe. Tot nu toe niet zo veel
van Haasse gelezen. Ik kan me wel voorstellen dat het een plus ia als
je het haar zelf hoort voorlezen, want ze heeft een mooie stem.
Ik vind Haasse fantastisch, voorgelezen of niet,
maar ik moet toegeven dat de Grande Dame echt geweldig voorlezen kan.
Ooit
was ik bij een studium generale (toegankelijk voor alle studenten aan de
TH Delft) in een van de zalen (mudjevol) van het toen nieuwe groot
auditorium. Ze zette uiteen wat in enkele moderne boeken van o.a.
Wolkers te lezen is. Doodstil gehoor. Toen het tijd voor vragen was kwam
er een student met zeer voorzichtige aanloop zeggen dat hij het een
prachtig verhaal vond, maar dan niet begreep waarom hij aan die boeken
niets te beleven vond. Weer stilte, nu verwachtingsvol. Hella haalde
even adem, en begon: Maar meneer dat is helemaal begrijpelijk, want dan
hebt u die groeiperiode waar de schrijvers nog middenin zitten al achter
u.. De zaal was stupefait. Ik ging met een voldaan gevoel naar huis.
Over het digitale museum aan haar gewijd (op de
wikipedia):
“Het museum maakt op een innovatieve en visueel aantrekkelijke manier
het persoonlijke archief van Haasse openbaar. Naast haar eigen
documenten, zoals 350 familiefoto’s, brieven, dagboekaantekeningen en
150 manuscripten, worden in het museum ook boekfragmenten, interviews en
documentaires ondergebracht. Het Hella Haasse Museum is het eerste
digitale schrijversmuseum ter wereld en is een eerbetoon aan een van
Nederlands grootste schrijvers.”
Zeer de moeite waard:
hellahaassemuseum.nl
Else
januari 2009