In 2009 werd Robert Vuijsje in één klap beroemd in Nederland dankzij
zijn debuutroman ‘Alleen maar nette
mensen’ dat eind 2008 was verschenen.
Lof en kritiek
Het is het verhaal van een 21-jarige Joodse jongen uit een keurige
familie uit Amsterdam Oud-Zuid, die vanwege zijn uiterlijk vaak wordt
aangezien voor Marokkaan. De voorliefde van de hoofdpersoon voor
negerinnen met een dikke kont zorgde voor de nodige ophef: Vuijsje werd
ervan beticht een racistisch en seksistisch boek te hebben geschreven.
Naast veel kritiek kreeg Vuijsje echter ook de nodige lof voor zijn
eerste boek, zo won hij er De Gouden Uil mee.
Ik las het destijds als een amusante zedenschets van multicultureel
Nederland. Geen zware literatuur maar wel goed geschreven en erg
onderhoudend. Bepaalde scènes herinner ik mij alsof ik ze op televisie
heb gezien, bijvoorbeeld die waarin de ouders uit Oud Zuid gaan eten
bij de familie van de nieuwe vriendin van hun zoon, Rowanda: een
gehaaide 'Bijlmerqueen' met gouden tanden. Het blijkt een ware
cultuurshock: geen
wijn bij het eten maar cola, geen beschaafde muziek op de achtergrond
maar het geluid van een enorme tv die de hele avond aan blijft staan.
Ondanks het geblèr van de televisie is het een avond vol pijnlijke
stiltes.
Opnieuw een zedenschets van
het moderne leven
Begin dit jaar is het tweede boek van Robert Vuijsje verschenen met als
titel "Beste Vriend". Opnieuw een zedenschets van het moderne
leven met dit keer het Bekende Nederlanderscircuit als onderwerp.
Hoofdpersoon is dertiger Samuel (of Sam) Green, prototype van de BN'er.
Ooit is hij heel beroemd geworden maar niemand weet nog waarmee, ook de
lezer komt dat niet weten. Hij is getrouwd met Venus, een
maatschappelijk werkster van Surinaamse komaf die weinig op heeft met
het wereldje waar haar man zich in begeeft. Samen hebben ze een zoon,
de zesjarige Sammie.
Samuel Green is dag en nacht in touw om zijn status als BN'er in stand
te houden. Openingen, launch party's en andere feesten en partijen: hij
loopt ze allemaal af. Talkshows en amusements- programma's: hij is
altijd beschikbaar, ook al betekent het dat je de ene keer voor gek zit
met een ballonnenhoed op je hoofd en de andere keer op het laatste
moment wordt afgebeld voor een talkshow. Twitter en Facebook zijn een
obsessie geworden
voor Sam Green: 'Ik keek weer op mijn telefoon. Geen nieuwe e-mails. Op
Twitter checkte ik hoeveel mensen mij volgden. Geen nieuwe volgers.
Misschien was er iets mis met het bereik.'
Niets is Sam te veel op weg naar een volgende stap in zijn “carrière”:
een eigen glossy over lifestyle met als titel SAM. Daarin wordt hij
voortgestuwd door zijn persoonlijke coach Rocky (als het een tv-serie
was zou ik schrijven: in een hilarische bijrol) die teksten bezigt als:
'Hoe werkt het systeem mens? Daar probeert Rocky al zijn hele leven
achter te komen. Rocky is zelf het laboratorium.'
Een vak waarin hij steeds
beter is geworden
Je vraagt je af waarom Sam Green dit allemaal wil? Dat weet hij zelf
eigenlijk ook niet blijkt uit de hoofdstukjes met als titel “Beste
Vriend”. Daarin neemt hij zijn leven in heden en verleden onder de
loep, in de vorm van brieven die aan een tot op het eind toe onbekende
beste vriend zijn gericht. Hij is er min of meer toevallig ingerold,
lijkt het, en ziet het Bekende Nederlander- schap inmiddels als een vak
waarin hij steeds beter is geworden, bijvoorbeeld als talkshowgast:
'Een vraag op televisie is niet een vraag zoals in het echte leven. Het
is niet de bedoeling dat je antwoord geeft, het is een rollenspel. Met
een normaal gesprek heeft het niets te maken. Toch moet het daarop
lijken. Een vraag van de presentator is een voorzet. Het betekent dat
je de komende minuut moet vullen met iets dat grappig is, of
interessant of verrassend of sprankelend of afwijkend. Tot de
volgende vraag wordt gesteld.' Deze bespiegelingen lijden niet tot veel
inzicht in zijn eigen gedrag. Zelfs wanneer Samuel klaagt over wat voor
een slechte vader zijn eigen vader was -wat hij vaak doet- komt de voor
de hand liggende conclusie dat hij er zelf ook niet veel van terecht
brengt niet in hem op. Het “werk” gaat nu eenmaal altijd voor, ook als
zijn zoon of vrouw hem nodig heeft. En dan gaat hij ook nog regelmatig
vreemd, met vrouwelijke BN'ers of vrouwen van mannelijke BN'ers. Dat
moet wel een keer misgaan en dat gebeurt natuurlijk ook.
Zonder humor is er niet veel
te melden
Vuijsje schrijft rechttoe, rechtaan, in korte zinnen, in korte
hoofdstukken met veel dialogen. Dat werkt zo lang hij het lichtvoetig
houdt: hij is scherp en grappig en heeft oog voor veelzeggende details.
Maar als de humor wegvalt heeft Vuijsje niet zo veel te melden. Dat is
met name het geval in het laatste deel waarin Sam Green het roer
volledig blijkt te hebben omgegooid: ver weg van alle glamour en
glitter stort hij zich fulltime op het vaderschap. Het verhaal sleept
zich nog een tijdje voort waarbij scènes uit een tamelijk benauwende
vader-zoonrelatie en niet al te diepgravende mijmeringen over hoe het
zover gekomen is elkaar afwisselen. Vrij plotseling is het verhaal
afgelopen, zonder echte ontknoping. En dat is het dan.
Al met al: een half geslaagd boek.
Hilde
|
Robert Vuijsje
Radiofragment uit Brands met boeken
|
