Harry Mulisch: De ontdekking van de hemel


OVERIGE MAILS OVER DE INHOUD
Nog zo wat onderwerpen waar de grrls vragen/opmerkingen over hadden.

-----
Maar nu de volgende passage:……… “De madonna had wat verdorde
takjes in haar handen en haar ogen waren naar boven gedraaid met een blik,
die hij zo vaak – als hij zich oprichtte – onder zich op zijn
hoofdkussen had gezien. Op hetzelfde moment werd hij overspoeld door
razernij. Zonder zich te bedenken of eerst om zich heen te kijken, rende
hij erheen, griste het houten beeld van zijn voetstuk, pakte het bij het
hoofd en slingerde het zover hij kon de struiken in.”……… Ik vraag
me af wat de betekenis van deze passage is. Ik kan wel in het wilde weg
iets hinein interpretieren, maar blijft toch mijn vraag, wat zag Max onder
zich op zijn hoofdkussen?

Een vrouw?

Ja, dat lijkt me ook. Hij had immers elke dag een andere...

Gehoorzame overgave? Duldzaam lijden? Het gelaat van de gemiddelde madonna
verraadt weinig wellust. En dat onder je op het hoofdkussen? Dat doet iets
voor het zelfbewustzijn van een man. Als Max. Denk ik.

Zijn geliefde, hoe heette ze ook al weer, Ada?
Ik weet niet hoever je in dit boek bent tegen de tijd van deze passage,
maar ik vermoed dat zij toen inmiddels in coma in het instituut lag? Of op
dat moment de geliefde van zijn vriend was? Lijken me allebei goede
redenen om boos te worden van frustratie bij het zien van een perfecte
afspiegeling.

Nee hoor! Ada was nog springlevend! Midden in een potje vrijen ging de
telefoon en vrind Onno belde. Max zei tegen Ada: “maak het zelf maar
af” en ging de deur uit. Vervolgens reisde Max af naar Auschwitz.

Mijn eerste gedachte was ook een van de vele liefdespartners, meer in het
bijzonder Ada, waarmee immers net voor zijn reis de relatie verbroken was
en waarvan steeds maar wordt benadrukt hoe sereen (madonna-achtig?) ze wel
niet is. Maar naar aanleiding van jullie reacties ga ik denken: het kan
natuurlijk ook op zijn moeder slaan die als een beest naar de slachtbank
is afgevoerd juist op de plek waar Max zich op dat moment bevindt. Genoeg
reden voor woede, lijkt mij. En wanneer we uitgaan van het cliché dat
elke man in zijn geliefde een stukje van zijn moeder zoekt (en dat Max
die, gezien zijn vele minnaressen, nooit echt vindt) kunnen zelfs beide
interpretaties: liefdespartner, moeder, lijdzaam slachtoffer...

Maria als dubbelsymbool dus..... moeder/minnares, een onmogelijke
combinatie, niet te verdragen.....dus weg ermee!

Ik vond het verhaal van Sophia Brons helemaal niet ongeloofwaardig. Vanuit
zijn (Max) perspectief is zij een soort ultieme vrouw. Ouder,
afstandelijk, verantwoordelijk en ze vraagt helemaal niets van hem. Haar
keus voor hem lijkt me ingegeven door een levenslange beklemming in haar
eerste huwelijk, zonder veel liefde. Ze kan niet anders dan zo reageren,
heeft het nooit geleerd en heeft er ook het karakter niet naar.

Eh... ik weet er zelf niets van, maar is het niet algeheel bekend in de
psychiatrie dat rouw rare dingen doet met de mens? En jUIst in zulke
omstandigheden mensen elkaar in de armen vallen; is het niet dat bekende
verschijnsel – ‘al gaan mijn geliefde mensen om me heen dood, IK leef
nog’. Het is een heel goed gedocumenteerd fenomeen en persoonlijk vond
ik het verhaal van Max en de moeder van Ada heel gevoelig geschreven.
Eigenlijk heb ik (wegens bovenstaande gedachtes die in mijn hoofd
ronddwarrelde, helemaal niet raar gevonden dat zij met hEm naar bed is
gegaan, wel een beetje raar dat hij met hAAr zonodig moest - tja, hij was
jong en aantrekkelijk, zij al heel wat minder; gelukkig kwam het voor
allebei heel goed uit. O ja, en het was ook nog nodig voor het
verhaal...ik wil nu niets verder verklappen, maar geloof me, het komt
goed, en zij is vooral een sterke vrouw als de tijd komt om hem te
vertellen dat het voorbij is.

Overdag zijn Max en Sophia uiterst beleefd tegen elkaar maar in de nacht
zoekt Sophia Max op “in het donker veranderd in een wellustige, kreten
slakende Circe”. Het lijkt wel alsof ze buiten zichzelf handelt (“Hij
was er van overtuigd, dat op een of andere manier haar nachtleven overdag
werkelijk niet voor haar bestond, zo min als men zich overdag zijn dromen
kon herinneren. Hij was haar droom en dat moest hij blijven. Als hij
overdag tegen haar zou zeggen, dat zij toch maar weer een opwindende nacht
hadden gehad, dan zou zij misschien werkelijk niet weten waarover hij
sprak en hem de deur uit gooien met zijn rare praatjes.”). En inderdaad,
op het moment dat Quinten een keer ’s nachts huilt en Sophia in Max’
bed tot zichzelf komt is het afgelopen met de verhouding.

Waar ik ook erg van genoot, was dat Quinten bij zijn wake in de kapel op
zijn horloge met Mickey Mousewijzers kijkt – als een knipoog naar het
Bernini mysterie (of dat klopt weet ik niet want wat was eerder?) waar
Robert Langdon ook op zo’n horloge kijkt. Het is alsof Mulish zegt:
kijk, ik kan ook een spannend verhaal vertellen maar dat gaat het ook nog
eens ergens over.

Mulisch’ meesterwerk is van 1992. Het is vertaald in het engels en ook
nog in ... 2000? is er een Engelstalige film van gemaakt. Dus Dan Brown
had waarschijnlijk alle tijd om het te lezen/zien voordat hij aan zijn
mysterie is begonnen.

De karakters in De Da Vinci Code zijn kartonnen karakters die dienen puur
en alleen om de plot voort te trekken. (Ik kan me nu werkelijk niets van
die mensen herinneren). Bij Mulisch zijn ze volledig afgerond figuren en
het verhaal komt tot stand vanuit die karakters (die weliswaar gestuurd
zijn door engelen, maar hey, een schrijver speelt altijd voor god –
misschien doet Mulisch het gewoon in dit boek wat openlijker dan
gebruikelijk?)

Nog even over een gezicht op een kussen en ogen die ofwel geëxalteerd,
orgastisch, lijdend of wat dan ook zouden kijken; ze kijken in ieder geval
niet gericht naar de aardse werkelijkheid.

Ik had al een donkerbruin vermoeden dat het hierbij niet zo blijven, en ja
hoor! lees pagina 535 onderaan: “Haar ogen! Verwilderd kwam Onno
overeind. Ook hij had sinds acht jaar haar ogen niet meer gezien! Moest
hij een zuster halen of kon hij zelf een ooglid optrekken? Met een gevoel
dat het niet deugde wat hij deed, boog hij zich over het bed, legde de top
van zijn middelvinger op een ooglid en schoof het voorzichtig omhoog.
Samen keken zij naar het diepbruine, bijkans zwarte oog dat niets zag –
zo min als het oog, dat zich aan de hemel lijkt te vormen bij een totale
zonsverduistering.” Mooi beeld toch??

Mijn idee en vooralsnog: de dames hebben geen ‘karakter’. Zijn slechts
aanwezig voor seks, reproductie en opvoeding. De kasteelbewoners (slechts
heren!) zijn nodig voor de opleiding van onze held. Max en Onno zijn in
die zin minder platte personages - maar beiden zijn toch echt alleen maar
ingezet om Quiten Quist te maken wie hij is.

Helga, die toch uiteindelijk de grote liefde van Onno is. Of beter gezegd,
een wel gemakkelijke liefde. Ze lijkt me een niet-veeleisende vrouw. Onno
beseft pas hoe belangrijk ze voor hem was als ze sterft.

De kletskoppen die bij belangrijke wendingen een rol spelen. Ze worden
geserveerd op het familieberaad waar (bijna buiten Onno om!) over het lot
van zijn kind wordt besloten. Bij de begrafenis van de vader van Onno, de
eerste begrafenis die Quinten meemaakt. En die helemaal aan het eind van
het boek zo’n belangrijke rol spelen bij zijn plots opborrelende
vermoeden van Onno dat Max wellicht de vader van Quinten is.

Max, die op het moment dat zijn vriendin een kind van hem wil en binnen op
hem ligt te wachten, een diep inzicht krijgt en dan door een meteoriet tot
as wordt verbrand. Ironie ten top.


index boekgrrls bespreking Ontdekking van de Hemel


 

 

 


De diverse onderdelen
van de Ontdekking van de Hemel
die de boekgrrls bespraken:

Het verhaal

De proloog

Intermezzi en hemelse plannen

Getallen, symbolen, geometrische figuren, muziek en architectuur

Wie of wat is Quinten en wie is zijn vader

Sleutelfiguren en andere verwijzingen

Foutjes

Waardering

 


 

Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 30/10/07  Eisjen