In 1491 laat de schrijver zien dat het idee dat wij over het
continent Amerika van voor Columbus hebben - een nauwelijks bevolkt
gebied bestaande uit ongerepte natuur en veel wilde dieren - wel eens
helemaal niet kan kloppen.
Met de resultaten van een recent archeologisch en antropologisch
onderzoek laat hij zien dat de bevolking daar juist groter was dan in
Europa. En dat Tenochtitlan, de hoofdstad van de
Azteken
met stromend water en prachtige botanische tuinen, meer inwoners had dan
welke Europese stad in 1491.
fragment
van een weboek van de Azteken (Wikipedia)
Hij vertelt wat de
Maya's,
Inca's
en Azteken al wisten van wis-, natuur- en bestuurskunde. En dat in
Mexico de Indianen mais volgens zeer geavanceerde teelttechnieken
verbouwden. Dat de vele Indiaanse stammen in Noord Amerika het
natuurlijk landschap al behoorlijk gewijzigd hadden en het aan hun
behoeftes hadden aangepast. Grote delen van de prairies hebben zij zelf
gecreeerd, door de wouden die deze vlakten bedekten af te branden. De
Colca vallei in Peru, die veel lijkt op de Grand Canyon, afgezien van
het feit dat hij veel dieper is, is vol van landbouw terrassen die 1000
jaar oud zijn.
Colca vallei Peru
Verder hadden de Inca's het grootste rijk
ter wereld, groter dan dat van de
Ming-dynastie of het
Ottomaanse Rijk.
Als de Europeanen voet aan wal zetten in de Amerika's brengen ze ziektes
als waterpokken en
hepatitus mee die er voor zorgen dat bijna 90% van
oorspronkelijke bevolking sterft. Dit gebeurde zonder dat die mensen
ooit maar een Europeaan zagen. De ziekte verspreidde zich met een
sneltrein vaart door het hele continent. Tegen de tijd dat
Noord Amerika echt door Europa wordt gekolonialiseerd zijn de bossen
opnieuw gegroeid en heeft er o.a. bij de buffels een enorme aanwas
plaats gevonden omdat de jagende Indianen grotendeels uitgestorven waren.
Dus
als we denken dat het
Amazonegebied nog puur natuur is, dan hebben we
het volgens de journalist Charles Mann en een groep onderzoekers
compleet fout. De titel van het boek 1491 was het jaar vóór de
ziekten die door de Spanjaarden werden meegebracht en die alles afbraken
wat er was opgebouwd, maar ook het jaar voor onze ideeën over de wilde,
ongerepte Amerikaanse natuur.
'Wat we al generaties lang op school over de geschiedenis van het
Amerikaanse continent leren, is fout. Het klassieke verhaal is dat de
indianen zo'n 12.000 jaar geleden vanuit Azië de
Bering Straat overstaken en zich over Noord- en Zuid-Amerika
verspreidden, in kleine groepen leefden, op een continent dat een
grote wildernis was toen Columbus er arriveerde. De realiteit was
totaal anders. Neem nu het aantal bewoners. Lang werd aangenomen dat
er in 1491 zo'n 900.000 mensen leefden in Noord-Amerika en een paar
miljoenen in Zuid-Amerika. Die cijfers waren gebaseerd op onderzoek in
het begin van de twintigste eeuw. Sindsdien zijn de specialisten het
erover eens dat de cijfers veel hoger lagen, zo'n 90 à 110 miljoen
mensen. Die leefden bovendien in erg grote steden. De hoofdstad van
het rijk van de Azteken telde zo'n 250.000 inwoners. Zo'n grote stad
hadden de
conquistadores in Spanje nooit gezien. Ook de technologische
kennis was veel groter en vergevorderd. De indianen kenden
bijvoorbeeld hangbruggen. De Spanjaarden konden maar niet begrijpen
waarom die dingen niet naar beneden stortten.'
Als er werkelijk zo veel mensen zijn geweest dan moet er een uitgebreid landbouw
systeem
voor de voedselvoorziening zijn geweest.
'Tijdens veldonderzoek in de jaren negentig werd 'terra
preta' gevonden, vruchtbare aarde waarvan wordt aangenomen dat ze
door de mensen is aangevoerd. Zo'n 10 procent van Amazonia is ermee
bedekt. Het Amazonegebied was met andere woorden geen ongerepte
natuur. Er lagen tal van grote staten langs de oevers van de rivier.'
Waarom is het een journalist die onze aandacht hierop vestigt en niet
een wetenschapper?
'Er zijn zoveel disciplines bij betrokken, en al die academici
zitten zo vastgeroest in hun eigen vak.
Archeologen praten niet met
antropologen en die praten niet met geografen. Een journalist kan
zich als generalist daarboven stellen. Bovendien kun je als journalist
de zaken eenvoudig en begrijpelijk voorstellen, zonder dat je het
gevoel hebt dat andere wetenschappers over je schouder loeren om je op
elk woord aan te vallen. Als buitenstaander durf ik ook in alle
'naïviteit' vragen te stellen waarvoor specialisten beschaamd zouden
zijn.'
Natuurlijk is niet iedereen het met deze nieuwe ideeën eens:
'Er zijn believers en non-believers', maar de voorstanders zijn
veruit in de meerderheid. In de praktijk is het zo dat er over elk
specifiek onderdeel van de theorie gediscussieerd wordt, maar dat men
het over de globale theorie grotendeels eens is. Er zijn intussen
immers zoveel bewijzen.'
Dat de oude ideeën blijven bestaan heeft volgens Mann ook te maken
met politiek:
'(...) er is ook weerstand vanuit de politiek, vooral van de
rechterzijde. Het feit dat er veel meer indianen leefden dan tot
dusver werd aangenomen, impliceert ook dat de blanke kolonisten de
dood van veel meer mensen op hun geweten hebben. 'We zijn het erover
eens dat de blanken de
indianen onheus behandeld hebben, maar laat ons de schuld niet nog
groter maken dan ze al is', is de redenering.'
Zelfs bij de milieu-beweging is er verzet. Zijn zijn bang, dat door
toe te geven dat de Amazone wouden door mensen gecreëerd zijn, dus ze
eigenlijk niets anders zijn dan een immense hoeveelheid oude boomgaarden,
dit het groene licht zou geven voor de buldozers van de houtindustrie.
'Men staart zich veel te veel blind op de idee van 'paradijselijke
wildernis'. Het overgrote deel van wat wij ongerepte natuur noemen, is
ooit door mensen gemaakt. Maar dat mag niet gezegd worden.'
Het idee van Mann is dat de ervaring van de oorspronkelijke bevolking
ook nog op een andere manier gebruikt kan worden:
'Niet toevallig is een internationale groep van researchers op dit
ogenblik aan het uitzoeken hoe zij erin slaagden de grond van
onherbergzame gebieden toch vruchtbaar te maken. Het is de bedoeling
er conclusies uit de trekken die ook voor Afrika en Azië opgaan.'
Een boek dus voor iedereen die naar het Amerikaanse continent
vertrekt en geinteresseerd is naar de 'ware' geschiedenis.
Eisjen
Naast het boek gelezen:
Book Reviews
De Tijd
Wikipedia
Ik lees zelden non-fictie, maar dit was erg
interessant en bovendien erg prettig geschreven. Het boek beschrijft hoe
Amerika (Noord en Zuid) was voordat Columbus er arriveerde. Mann's
belangrijkste punt is dat er veel meer mensen woonden die bovendien veel
ontwikkelder waren dan wij denken. Zo laat hij zien dat de landschappen
waarin zij leefden en die wij als natuurlijk zien, in feite door hun
gecultiveerd zijn. Mais blijkt bijvoorbeeld een 'gemanipuleerd' gewas te
zijn dat zich niet natuurlijk kan voortplanten (of hoe zeg je dat bij
planten). Het boek geeft ook aan dat 'de nieuwe wereld' eigenlijk de
oudste
beschavinfg op aarde is en dat de hoeveelheid mensen die is gestorven na
de komst van de Spanjaarden vele malen groter is dan wij denken.
ik vond het een heel indrukwekkend boek, zeker omdat ik het las terwijl
ik door het gebied aan het reizen was en dus een aantal van de plaatsen
die in het boek genoemd worden heb gezien. maar het is ook vlot
geschreven en vaak erg grappig. ik ben blij dat ik dit gelezen heb.
|
Christoffel Columbus (Wikipedia)
Tenochtitlan is de pre-Columbiaanse naam van Mexico-stad. Het
had ten tijde van de komst van de Spanjaarden, rond 1500,
200.000 inwoners, en was daarmee een van de grootste steden ter
wereld.
(Wikipedia)
buffel of bizon (Wikipedia)
Het
principe van de hangbrug
The plane took off in weather that was surprisingly cool for central
Bolivia and flew east, toward the Brazilian border. In a few minutes the
roads and houses disappeared, and the only traces of human settlement
were the cattle scattered over the savanna like sprinkles on ice cream.
Then they,too, disappeared. By that time the archaeologists had their
cameras out and were clicking away in delight.
(Excerpt of 1491 on the website of
Charles
C. Mann)
Charles C. Mann
A Correspondent for The Atlantic Monthly, Science, and Wired, he has
covered the intersection of science, technology, and commerce for many
newspapers and magazines here and abroad (Bio
Charles C. Man)
Interview
Although this book had its origins in an Atlantic Monthly cover story,
what was it that first drew you to the subject?
Two things, I think. More than twenty years ago, I wrote an article for
Science (I'm a correspondent for the journal's news division) that
involved going to the Yucatan peninsula. I visited some of the Maya
ruins there and like so many other people was absolutely fascinated. (BookBrowse.com) |