Van de achterflap:
Het jaar 1300, Florence.
Dante
Alighieri werkt aan het laatste en moeilijke deel van zijn
Goddelijke komedie. Zijn mandaat als prior van de stad Florence
loopt bijna af als hij op een vastgelopen schip een compleet
uitgemoorde bemanning vindt. Heeft dit iets te maken met de
sprekende dode maagd van Antiochië die in de kerk de mensen oproept
Jeruzalem te bevrijden, of met het onbegrijpelijke apparaat van
Saraceense makelij dat Dante van het dodenschip heeft gered?
Verborgen sporen leggen een verband tussen de gebeurtenissen in
Florence en de wetenschappelijke ambities van keizer Frederik II
zestig jaar eerder. De oude strijd tussen de pausgezinde Welfen en de
seculiere Ghibellijnen laait weer op en Dante kan niet voorkomen dat
de stad in een spiraal van moorden terecht komt.
Twee boeken had ik mee op vakantie naar Praag. Van
de Tjech Milan Kundera 'Life is Elsewhere' en deze. Het leek me een niet
al te 'zwaar' boek over de middeleeuwen voor een stad met zelf ook een
uitgebreide middeleeuwse geschiedenis. Daarnaast schrijft Kundera in
zijn voorwoord van 'Life is Elsewhere' over Dante:
He is a symbol of national identity, he is a
spokesman of revolutions, he is the voice of history, he is a
mythological being and the subject of a virtually religious cult,
but he is above all the representative of an inviolable value which
we are ready to write with a capital letter: Poetry.
Met een soort van 'ideaal beeld' van de mens Dante
begon ik dus aan het boek en dat beeld werd door Leoni al snel onderuit
gehaald. Zijn Dante is een man met een behoorlijk kort lontje die het
ene moment zeer verheven gedachten en nobele gevoelens heeft, maar ook
zeer bot kan optreden en buitenechtelijke escapades en een handgemeen
niet uit de weg lijkt te gaan. Hij is in gedachten druk bezig met zijn
Goddelijke komedie en weet de hel goed voor te stellen, maar weet
niet wat hij aan moet met de hemel. Hoe verwoord je die? Hoe beschrijf
je die?
Het verhaal is intrigerend en geeft een prima beeld
van de middelleeuwen waarin het leven wordt overheerst door bijgeloof,
angst voor de kerk, angst voor de overheid, angst voor het vreemde en
ongrijpbare. Kortom, een leven vol van angst en het lijkt dan ook geen
wonder dat Dante makkelijker de hel kan beschrijven dan de hemel.
Astrologen worden voor van alles en nog wat geraadpleegd en onwetendheid
viert hoogtij.
Zo veel onwetendheid is soms moeilijk in te leven.
Een hele stad die zich laat bedotten door "de dode, sprekende maagd",
het bovenlichaam van een vrouw in een kist dat lijkt te leven, en zelfs Dante die met grote moeite zichzelf blijft voorhouden dat het een
truc moet zijn en zijn zoektocht naar de waarheid manhaftig voortzet.
Maar waarom zou een hogere macht die manier
kiezen om zich te manifesteren? Zijn verstand weigerde het te
aanvaarden. Kon de majesteit Gods zich op die krampachtige manier
openbaren, in de gruwelijke verminking van een lichaam? In de
voorstelling van een kunstenmaker? En dit om het gepeupel aan te
zetten tot een onderneming die juist door geestdrift en deugd moest
worden ingegeven? Had God dit nodig om de geboortegrond van Zijn Zoon
te bevrijden van de vijanden?
Het geheel is geschreven in een soort van 'gedragen'
taal die waarschijnlijk de sfeer op moet roepen van het leven dat constant wordt verklaard vanuit Gods hand. Geen lichtvoetige, luchtige
vakantie thriller, wel een interessant, maar somber verhaal.
Eisjen