De journaliste en schrijfster Elena Poniatowska (Parijs, 1932) is de
dochter van een Poolse edelman en een Frans-Mexicaanse moeder. Tijdens
de Tweede Wereldoorlog vluchtte haar moeder met haar naar Mexico.
Geen biografie
Zij schreef deze roman op basis van het leven van Leonora Carrington,
het is een roman, geen biografie. Zij baseerde zich op gesprekken met
Leonora die zij vijftig jaar geleden leerde kennen en op de boeken die
over haar en door haar geschreven zijn.
Heel typerend voor Leonora vind ik het dat zij dit boek niet ging
lezen, maar tegen Poniatowska zei: 'Dit boek, dat ben jij'. Zo is het
natuurlijk ook, zelfs bij boeken die wél aanspraak maken op de benaming
'biografie'. Het blijft de kijk van de schrijver op degene die wordt
beschreven.
Grote liefde
De schilderes Leonora Carrington (1917 - 2011) schreef zelf
verschillende verhalen en romans: Little
Francis, The Stone Door
(waarmee haar vader werd bedoeld), Down
Below (over haar gedwongen verblijf in de psychiatrische
inrichting van Santander), The House
of Fear, A Flannel Nightshirt, The Oval Lady, The Hearing Trumpet en
The Seventh Horse enz.
Bekender is zij om haar schilderkunst. Bij de surrealisten in Parijs
vond zij haar grote liefde Max Ernst met wie ze drie jaar een
verhouding had. Nadien kwamen er in Mexico waar ze in de Tweede
Wereldoorlog heen vluchtte andere liefdes, maar Ernst is haar hele
leven belangrijk gebleven.
Haar weigering zich neer te leggen bij een leeg bestaan als
rijkeluisdochtertje maakte haar vader zo woedend dat hij haar onterfde
en nooit meer wilde zien. Haar moeder blijft haar financieel steunen en
komt haar dochter heel soms opzoeken.
Leonora is naast haar drukke, creatieve leven een goede moeder voor
haar twee zoontjes tot grote verbazing van Leonora's moeder die zelf de
zorg voor haar kinderen aan personeel overliet. Waar heeft Leonora dat
geleerd? Volgens haar dochter is het een kwestie van moederinstinct.
Schrijfstijl teleurstellend
Het leven van Carrington is zo opzienbarend dat de 390 bladzijden
gemakkelijk met haar avonturen gevuld konden worden. Is dat spannende
leven ook spannend opgeschreven?
Behalve de persoon van de schrijver speelt nu de persoon van de
lezerook een rol en naar mijn smaak is de kwaliteit heel wisselend. Mij
boeide de periode in de psychiatrische inrichting het meest. Daar
werden Eleonora's wanen erg goed van binnenuit beschreven. Hoeveel zal
Poniatowska aan Carringtons eigen boek Down Below ontleend hebben?
Veel, vermoed ik.
Wat me veel minder beviel is de hotsebotserige stijl van de
beschrijving van vooral de Parijse periode en de reeksen namen van (mij
vaak niet) bekende kunstenaars met wie Carrington wel niet omging. Als
je niet in Mexico bent opgegroeid zeggen al die namen je niets en
voegen ze weinig of niets toe aan het verhaal. Dat Leonora die mensen
allemaal kende is in een biografie van belang, maar een roman wordt er
niet beter op.
Waarom die reeksen niet beperkt tot de vrienden die voor haar
gevoelsleven en haar creativiteit van belang waren? Haar vriendin, de
schilderes Remedios Varo die als een tweelingzuster aanvoelt gaat
plotseling dood. In een roman zou dat een diep ingrijpend voorval zijn,
in dit boek dat toch eigenlijk meer een biografie is blijft die dood
een feit, een jaartal. Vermoedelijk moest de schrijfster het boek een
roman noemen omdat Carrington er niets voor voelde om het boek te
lezen, laat staan het als biografie te autoriseren.
Boeiende leeservaring
Ik heb het boek gelezen als een literair niet zo geslaagde biografie
die me boeide omdat ik geïnteresseerd ben in de schilderkunst en in de
psychologie van kunstenaars. Het was dan ook niet alleen voor de moeder
van Carrington een
verrassing dat deze excentrieke schilderes ruimte in haar leven kon
maken voor haar twee baby's.
Carrington voelde zich sterk verwant met een paard, een merrie. Er
komen vaak paarden op haar schiilderijen voor.
Angst is een diepgevoelde en vaak overheersende emotie. De oorlog die
haar Max Ernst afnam, de behandeling in de psychiatrische kliniek die
ze als zeer wreed ervaren heeft, de verstoting door haar vader, het
zijn levenservaringen die in allerlei vermommingen terugkomen in haar
schilderijen.
Een intrigerende, talentvolle en ook nog eens mooie vrouw die tegen de
mores van haar tijd en van haar achtergrond inging.
Het is een feit dat mijn belangstelling voor haar werk en dat van
Ernst en van Remedios Varo is versterkt . Kijk hier
om een indruk krijgen van haar surrealistische schilderijen.
Jop
|
lees ook de humoristische recensie in de Knack
Leonora Carrington
A warning to mother
|
