;



Anna Enquist
De verdovers

272 pagina's | Arbeiderspers | oktober 2011



Het VUMC kent blijkbaar zoiets als activiteiten op het gebied van
Literatuur en Geneeskunde. In dit kader was er een project 'Schrijvers op de afdeling'. Als onderdeel hiervan liep Anna Enquist in de herfst van 2010 en de winter van 2011 een aantal dagen per week mee op de afdeling anesthesiologie. Ze interviewde stafleden, assistenten in opleiding en anderen, was aanwezig bij operaties, overdrachten etc. En uiteindelijk schreef ze deze roman.

Het verhaal
Drik de Jong is psychotherapeut. Zijn vrouw, Hanna, is onlangs na een lang ziekbed overleden. Kinderen hadden ze niet. Wel heeft Drik een nauwe band met zijn nichtje Roos, dochter van Driks zus Suzan en haar man Peter, vakgenoot en beste vriend van Drik. Suzan is anesthesioloog.
De eerste tijd na het overlijden van Hanna heeft Drik niet of
nauwelijks gewerkt. Nu wil hij zijn werk weer oppakken. Hij heeft
aangegeven weer in te zijn voor een leertherapie. De patiënt die zich aandient is Allard Schuurman. Van het begin af aan loopt de therapie niet zoals Drik gewild zou hebben. Op een of andere manier krijgt hij op Allard geen grip. Drik twijfelt: is hij nog wel geschikt voor dit vak? Maakt hij fouten?
Intussen probeert hij zijn leven weer op de rails te krijgen. Daarbij
krijgt hij veel steun van Suzan en Peter, met wie hij een nauwe band heeft. Suzan doet haar werk als anesthesioloog graag. Ze is gefascineerd door het hele proces van een operatie, zich sterk bewust van de verantwoordelijkheid die zij en haar collega's daarin dragen. Tegelijkertijd speelt er van alles op de afdeling. Haar leidinggevende zet bijeenkomsten op, met de opzet dat zij als collega's van elkaar leren. Niet alle collega's zijn er even blij mee. Buiten haar werk houdt de relatie met haar dochter Roos Suzan sterk bezig. Het lijkt zo moeilijk om het contact met Roos goed te houden. Zeker sinds het overlijden van Hanna, met wie Roos zich nauw verbonden voelde, lijkt Roos steeds meer haar eigen weg te gaan en is Suzan bang het contact te verliezen.
Intussen loopt Dirks leertherapie met Allard nog steeds niet. Allard besluit zijn studie psychiatrie eraan te geven en te kiezen voor anesthesiologie. Hij gaat werken onder de hoede van Suzan. Gaandeweg dringt dit tot Drik door - maar hij vermeldt deze verstrengeling van verbanden niet. Eens gezwegen, kan hij er niet meer over beginnen. Als er ook een band tussen Allard en Roos blijkt te zijn en de relatie tussen Allard en Suzan nauwer wordt, begint de situatie wel erg nijpend te worden. Uiteindelijk komen alle relaties in een stroomversnelling.

Tegenstelling voelen - niet voelen
In het nawoord van dit boeiende boek schrijft Anna Enquist: "In mijn eigen vak, de psycho-analyse, gaan we er van uit dat het voor de patiënt in de meeste gevallen heilzaam is te voelen wat er in hem of haar omgaat. Daartoe moet de weerstand tegen het verborgen gevoel worden bewerkt en opgeheven. Als het gevoel werkelijk beleefd mag worden, komt het tot rust en verdwijnen de symptomen. De anesthesist beschermt zijn patiënt juist tegen het voelen en acht zijn werk geslaagd als de patiënt totaal geen weet heeft van de pijn die hem tijdens de ingreep wordt aangedaan." Met deze tegenstelling tussen voelen en niet-voelen, zien en niet-kunnen of niet-willen-zien speelt ze door het hele verhaal heen. Niet alleen in het wel of niet kijken naar of kunnen/willen voelen van wat er in henzelf omgaat door de diverse personen in het boek, maar ook het kunnen en/of willen zien van elkaar. Waar wil je naar jezelf of de ander kijken? Wat wil je zien? Wat kun je zien? Waar is het misschien beter de ogen te sluiten? Als Drik werkelijk gaat zien wat er gebeurd is -nu, maar ook vroeger - lijkt er even niets van zijn leven over te blijven. Het boek eindigt met de beschrijving van een operatie, waarin de patiënt halverwege 'wakker gemaakt' zal moeten worden. De chirurg moet namelijk zeker weten dat hij geen essentiële delen vernield, dus de patiënt moet praten, plaatjes benoemen, vragen beantwoorden. "Ze (Suzan) zal zorgen dat hij geen pijn heeft, maar op het hoogtepunt van de procedure zal ze de toevoer van het slaapmiddel stopzetten en de man langzaam bij bewustzijn laten komen. Traag zal hij uit de verdoving omhoog zwemmen en bovenkomen in een onbegrijpelijke, gruwelijke wereld".

'De verdovers' is daarmee een boeiend en heel levensnabij boek
geworden. Anna Enquist schrijft een goed plot en mooie taal. Dat je op deze manier ook enig inzicht krijgt in de wereld van de
anesthesiologie is een waardevol extraatje. Lezen!




 Manon



Die activiteiten hebben geleid tot drie boeken: Onverklaarbaar bewoond (2010) door Bert Keizer, De verdovers (2011) door Anna Enquist, en Haar bloed (2012) door Kristien Hemmerechts. Keizer en Enquist struinden rond op respectievelijk neurochirurgie en anesthesiologie. Hemmerechts was te gast bij hematologie. Het idee voor dit project 'Schrijver op de afdeling' is afkomstig van Arko Oderwald, universitair hoofddocent Filosofie en Medische Ethiek bij het Amsterdamse ziekenhuis, zo lees ik in de recensie van Haar bloed.
Ik vond het fascinerend, maar het viel me ook een beetje tegen lees ik in een aantekening bij mijn gelezen boeken. Ik kan niet meer bedenken waarom precies. Hemmerechts lees ik anders graag en de ziekenhuiswereld boeit me enorm. 

De Verdovers heb ik nog niet gelezen, al ligt het wel klaar op het
nachtkastje. Zal wel vakantie worden denk ik. Het laatste boek dat verschenen is heb ik dus als eerste gelezen. Gisterenavond in bed had ik Onverklaarbaar bewoond uit. Bert Keizer is zelf
(verpleeghuis)arts en filosoof. Zijn observaties geven een goed beeld van het leven op de afdeling neurochirurgie. In tegenstelling tot de boeken van Enquist en Hemmerechts is het geen roman. Ik heb het met grote belangstelling, hoewel gefaseerd (want steeds voor het slapen gaan) gelezen.
Ooit wel eens gehoord van een operatie waarbij ze de patient tussendoor wakker maken (Penfieldprocedure), maar nu zie ik het zo voor me. Grappig om dan nu hier te lezen hoe Enquist het kennelijk vanaf een andere kant beschrijft.







De verdovers


anne enquist

Anna Enquist
Foto:Bert Nienhuis


boektrailer



interview
Pauw en Witteman


Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 14/07/12  janneke