Vooruitblikken, vooruitlopen


Beste leergierge boekgrrls,

In één van de 100 :-) vorige mails vroeg iemand zich af, of er een nederlands woord bestond voor het vooruitblikken, vooruitlopen op gebeurtenissen in een verhalende tekst, ten einde de lezer  "vast te houden" (o.i.d.).

Het handelt hier om de kunstgreep: veranderen van tijdsverhoudingen. De verschillen tussen de schikking in het verhaal en de chronologie van de geschiedenis. Dat noemen we tijdsafwijkingen. Aan deze term moet naturlijk geen negatieve bijbetekenis worden gehecht. Tijdsafwijkingen grijpen terug naar het verleden of verwijzen naar de toekomst. Naar gelang de richting noemen we ze terugverwijzingen of retroversies en vooruitwijzingen of antecipaties. "Daar zou hij nog eens spijt van krijgen" is een duidelijke antecipatie. Om de spanning niet teniet te doen worden antecipaties vaak verhuld of dubbelzinnig gehouden. Zgn clues in speurdersromans kunnen over het hoofd worden gezien, omdat het vaak zulke kleinigheden betreft dat alleen de zeer opmerkzame lezer erop letten zal. Omgekeerd kunnen valse clues de lezer op een dwaalspoor brengen. Agatha Chistie doet haar lezer dikwijls halverwege de roman een onschuldige verdenken door het geven van misleidende clues. Het waren dan valse antecipaties. Terugverwijzingen of retroversies hebben dikwijls een verklarende functie. Zij verschaffen aanvullende informatie die de gebeurtenissen in het "heden" aanvaardbaar maken. Voorbeeld uit Couperus' "Van oude mensen": [....] het nu bejaarde paar was toen verwikkeld in een moord-uit-hartstocht. Dan heb je ook nog vertragingen en versnellingen als middel om de spanning erin te houden.

Mijn wijsheden heb ik gepulkt uit mijn oude studieboek: "Inleiding in de literatuurwetenschap" van Jan van Luxemburg, Mieke Bal en Willem G. Weststeijn, 6e ed. p.192 e.v. Hum, eigenlijk wel een errig interessant onderwerp, want verderop wordt ons nog veel meer uit de doeken gedaan. Dus ga ik nu dit hoofdstukje maar eens lekker uitlezen!




Erica


 

 


 
 

Laatste keer bijgewerkt: 16/11/06  Eisjen

Terug naar top pagina