The Passion van Jeanette Winterson heeft twee hoofdpersonen. Henri, een tiener die gelooft dat Napoleon God's werktuig is en voor hem het leger in
gaat, en Villanelle, de dochter van een Venetiaanse gondelier die (soms verkleed als jongen) in een casino werkt.
Het is een dun boekje (160 pgs) dat bestaat uit vier hoofdstukken die bij
aanvang meer op korte verhalen lijken. De eerste twee houden _net_ op als
het interessant wordt... Ik moest dan ook echt even doorzetten maar in hoofdstuk 3 werd dat beloond toen de verhalen bij elkaar kwamen en samen
verder gingen. Aan het eind van dit hoofdstuk stond het kippenvel op mijn
armen, ondanks de hittegolf waar we in zaten ;-) Overigens vind ik het mooi dat de hoofdstukken op korte verhalen lijken want het boek _gaat_ ook
over het vertellen van verhalen. "Stories were all we had." Uiteindelijk
is dit een boek in een boek.
De taal is mooi, het verhaal boeiend. Soms wat sprookjesachtig, maar net
_zo_ dat je het misschien kunt geloven: het speelt namelijk voor een groot
deel in de sprookjesstad Venetië, een vloeibare stad die anders is dan alle andere. Maar het
"en zij leefden nog lang en gelukkig" kun je vergeten, want The Passion is een boek over passies - naast brandende
passie staat de rest in de schaduw. "Passion lies somewhere between fear
and sex." Waarbij ik toch even wil aanvullen dat het hier om allerhande
passie gaat en niet allen om sex. Elli (een boekgrrl; red.) verwoordde het mooi: "Het geheel
beschrijft een zoektocht naar het wezen van passie, wat betekent dat voor
de een, wat voor de ander. Wat heeft een mens in het leven ervoor over om
de eigen passie te volgen."
Echt een boek voor op de reislijst van Venetiëgangers!
"It's hard to remember that this day will never come again. That the time
is now and the place is here and that there are no second chances at a single moment."
Groet,
Chanou
Chanou was zo lief om mij The Passion van Jeanette Winterson te lenen voordat ik naar Venetië ging. Eerst dacht ik: wat heeft dit nu met Venetië
te maken? Het eerste hoofdstuk (The Emperor) begon met een jongeman, Henri, die dient in het leger van Napoleon. Elli noemde al een paar
humoristische stukjes uit dit deel. Maar het blijft een oorlog. Dus ook de
gruwelen daarvan. Als de Franse schepen naar Engeland gaan, trouwen er op
één ochtend al 2000 man met zeemeerminnen. Diezelfde avond worden ze
vervangen.
----- Most of these recruits arenıt seventeen and theyıre asked
to do in a few weeks what vexes the best philosophers for a lifetime; that
is, to gather up their passion for life and make sense of it in the face
of death.
----- Het hoofstuk eindigt op nieuwjaarsdag 1805. Het tweede
hoofdstuk heet The Queen of Spades en vertelt het verhaal van Villanelle
die verkleed als jongen in een casino werkt. De beide verhalen lijken aanvankelijk niets met elkaar te maken te hebben. Ook dit hoofdstuk
eindigt op nieuwjaarsdag 1805. Chanou vroeg zich af waarom die datum belangrijk was. Waarop die specifieke datum, weet ik niet, misschien omdat
Napoleon in dat jaar definitief af moest zien van de verovering van
Engeland. Voor de beide hoofdpersonen is het het jaar waarin zij elkaar leren kennen en een nieuw leven beginnen.
Over de inhoud wil ik niet al te veel kwijt. Ik vroeg me steeds af: hoe
komt Winterson op dit onderwerp, op dit historische tijdperk, op deze personages, op deze locaties (het Franse platteland, de Russische winter
en dan natuurlijk Venetië). En het komt allemaal zo mooi bij elkaar. Ook
de taal is prachtig. Het kostte me af en toe moeite om dat Engels te
lezen. Veel zinnen liepen net even anders dan ik verwachtte en dat hield
mijn aandacht goed vast.
De steeds terugkerende zinnetjes geven het verhaal iets peinzends:
----
Iım telling you stories. Trust me. (En dus geloof je de verhalen.)
----
They say every snowflake is different.
----
You play, you win. You play, you lose. You play.
-----
Elli schreef ook: Hoofdstuk 4 vormt voor mijn gevoel een goede afronding
van het verhaal, melancholiek maar niet tragisch, met zelfgekozen (of gedeeltelijk toch) afzondering van een vd hoofdpersonen; liever dat dan
zijn passie niet te kunnen verwezenlijken. Hang naar geborgenheid en die
vinden in isolement.
En ja, daar ben ik het helemaal mee eens. Maar niet alleen vindt Henri zijn geborgenheid in zijn isolement, maar vooral ook in zijn
verleden. Immers, de doden komen hem geregeld opzoeken én hij houdt zijn dagboek
bij. Dat levert het volgende prachtig zinnetje op:
"I go on writing so that I will always have something to read."
En het gaat niet alleen over passie, maar ook verleden, heden en
toekomst:
----
He (Domino) didnıt believe in the future, only the present, and asour future, our years, had turned so relentlessly into identical presents,
I understood him more. Eight years had passed and I was still at war, cooking chickens, waiting to go home for good. Eight years of talking
about the future and seeing it turn into the present. Years of thinking,
"In another year, Iıll be doing something different," and in another year
doing just the same. Future. Crossed out. (86) ------
En over waarneming.
Winterson schreef in het voorwoord: I wanted to write a separate world, not as an escape, as a mirror, a secret looking glass that would sharpen
and multiply the possibilities of the actual world. Hold it up and your face is there, disguised in time and place, disguised into another chance?
En in de tekst staat dan later het volgende:
----- This morning I smell the oats and I see a little boy watching his reflection in a copper pot
heıs polished. His father comes in and laughs and offers his shaving mirror instead. But in the shaving mirror the boy can only see one face.
In the pot he can see all the distortions of his face. He sees many possible faces and so he sees what he might become. -----
In het stukje over Villanelle:
----- On the lagoon this morning, with the past at my elbow, rowing beside me, I see the future glittering on the water. I catch
sight of myself in the water and see in the distortions of my face what I
might become. ------
En laten we niet vergeten dat Henri een oog is kwijtgeraakt. Ach er is zo ontzettend veel over te zeggen. Domino, de paardenverzorger
met zijn gouden draad in een ijspegel, Patrick, de ex-priester met het
arendsoog, de waarzeggende vrouw die in de binnenste stad van Venetië woont en een kroon van ratten op haar hoofd draagt. Ook zou ik nog
bladzijdes kunnen vullen met citaten over de passie. Dat zou echt te veel
worden.
Een citaat omdat ik dat weer meemaakte in Venetië, het is écht zo:
----- Everywhere, I found a church and sometimes it seemed I found the same
square but with different churches. -----
Nou, omdat ik het niet laten kan. Nog een citaat over haat:
----- I didnıt now what hate felt like, not the hate that comes after love. Itıs huge and desperate and it longs to be
proved wrong. And every day itıs proved right it grows a little more monstrous. If the love was passion, the hate will be obsession. A need to
see the once-loved weak and cowed and beneath pity. Disgust is close and
dignity is far away. The hate is not only for the once loved, itıs for
yourself too; how could you ever have loved this? -----
En tot slot een over liefde:
----- I say I am in love with her. What does that mean? It means I review my future and my past in the light of this feeling.
---------
Kortom, bedankt Chanou, en ik weet wel zeker dat er ruim voldoende beelden
uit dit boeken zullen blijven hangen!
Paula