J.M. Coetzee: portret van een jongeman


Waar gaat het boek in het kort over? Nobelprijswinnaar J.M. Coetzee  schetst in deze indrukwekkende, op zijn jeugd gebaseerde roman de moeizame weg naar volwassenheid. De negentien-jarige John verlaat zijn geboorteland Zuid-Afrika om in Londen het geluk te vinden. Hij verlangt naar een leven als succesvol dichter met een overvloed aan vrouwen en poëzie, maar ziet zich genoodzaakt een baan als computerprogrammeur te nemen. Het grootste en meeslepende leven dat hij zich gedroomd had, is vooralsnog een illusie. Eens te meer wordt hij geconfronteerd met de vraag wat hij wil met zijn leven.

Het boek is een aangrijpend portret van een jongeman die Zuid-Afrika verlaat om zijn droom (dichter te worden) te realiseren. Het gegeven dat het boek auto-biografische trekken heeft, maakt het toch wel erg fascinerend en dat is ook de reden dat ik ben blijven lezen. Er wordt namelijk een ontluisterend portret geschetst van een jongeman die in de loop van de jaren (tussen zijn 17ste en 24ste) zijn idealen verloren ziet gaan en daar ook min of meer in berust (het lot speelt een belangrijke rol). 

Het is niet zozeer een verhaal met allerlei hoogtepunten (hoewel de ontmaagding van een vriendin van zijn nicht wel beklemmend is en weinig sympathie met de hoofdpersoon opwekt, maar om dit een hoogtepunt te noemen, meer een (anti)climax...), maar meer een eerlijke beschrijving van de ontwikkeling van een puber naar een volwassen man. De 17-jarige hoofdpersoon had zoveel emoties te verwerken in dat stadium van zijn leven, dat dat vrijwel vanzelf uitmondde in gedichten. Door die gedichten was hij ook min of meer aantrekkelijk voor de andere sekse, maar hij verliest de kracht om gedichten te schrijven en volgens John zelf daarmee ook de aantrekkelijkheid voor vrouwen. 

In een poging om het tij te keren, zegt hij zijn baan bij IBM in Londen als programmeur op en wacht af.... wacht tot het lot hem gunstig gezind is en hij weer poezie kan maken. Dat gebeurt (natuurlijk) niet en vlak voordat zijn werkvergunning afloopt, moet hij wel ander werk zoeken: hij kan weer als programmeur aan de slag , maar moet noodgedwongen naar het platteland van Engeland verhuizen. Hij heeft nog steeds het krampachtige beeld in zijn hoofd dat hij kunstenaar is en om kunst te maken dat hij moet lijden. Uit het lijden komt immers kunst voort........ 

Coetzee schrijft juweeltjes van zinnen, maar naar mijn smaak te weinig. Het verhaal kabbelt voort en sluit ook af met een tekst waaruit John aangeeft het leven als volstrek zinloos te beschouwen. Misschien een onbevredigend einde, maar wel geheel in de lijn van het boek. Het frappante is dat John wordt beschreven als iemand van het gewone werkvolk en niet als kunstenaar, maar hij probeert dat krampachtig te zijn, terwijl tegelijkertijd uit alles blijkt dat hij rust vindt bij regelmatigheid, maar ook dat blijkt weer schijn. 

Ik ben toch wel erg benieuwd welke delen van dit verhaal auto-biografisch zijn... Hoewel ik het boek vlak van toon en verhaallijn vindt, vind ik het al met al toch wel een indrukwekkend boek, maar is Coetzee daarmee nobelprijswaardig? Voor mij namelijk toch net niet. Coetzee heeft dit boek geschreven voor Elizabeth Costello, waarna ik toch wel nieuwsgierig ben geworden. Ik zou meer van Coetzee willen lezen, maar ook moeten lezen om een mening te kunnen geven over de aan hem toegewezen nobelprijs voor de literatuur (2003).

Marjan 

Van de zeer nobelprijswaardige Coetzee zou ik In Ongenade (Disgrace) aanraden en IJzertijd (Age of Iron) en niet te vergeten Wereld&Wandel van Michael K . Het Elizabeth Costelloverhaal beviel me veel minder. Een vrolijke flierefluiter is hij niet, maar hij komt het leven dicht op de huid. Boeken die ik niet vergeet.





Bij de grrls verder besproken:

Nobelprijswinnaar 2003

Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 06/12/05  Eisjen

Terug naar top pagina