Boekgrrls Boekbesprekingen

nquist;  Anna

Het Meesterstuk


De aftrap:

>>>

Tsja, meestal kijk ik de kat even uit de boom. Ben benieuwd wat anderen van boeken vinden. Helaas is er nog niemand geweest met een melding over dit boek, vandaar dat ik maar even een aftrap zal geven. Ik vond het tegenvallen. Echt waar, ik kan d'r niks aan doen. Ik vind het moeilijk om erover te schrijven zonder essentiële dingen te verraden, maar ik zal m'n best doen.

Het boek bestaat uit drie gedeelten. Het eerste gedeelte las ik met spanning. Het gaat over de expositie van Johan en het etentje dat daarvoor georganiseerd wordt. Ik was telkens benieuwd hoe dat verder zou gaan, maar ineens komt er een heel ander stuk boek. Waar dat over gaat, vertel ik niet, maar dat was voor mij het mooiste gedeelte van het boek. Ook dit lees je door, omdat je wilt weten waar het toe leidt, ook al kan je raden wat er gaat gebeuren.

Het derde gedeelte was voor mij de anticlimax. En dat vond ik nou toch weer zo zonde. Na twee mooie hoofdstukken komt er voor mij ineens een hoofdstuk waarbij het hele boek instort. Alles moet gekunsteld samenkomen en het einde moet ineens wat spectaculaire zaken bevatten. Jammer hoor, het had zo'n mooi boek kunnen zijn.

Ik realiseer me dat ik wat mysterieus over kan komen, omdat ik niks van de inhoud vertel, maar als ik dat doe, dan ben ik bang teveel weg te geven en dan zou je het hele boek niet meer hoeven te lezen. Ik ben door dit boek niet echt gemotiveerd om "het geheim" ook nog te lezen, ook omdat ik van mensen gehoord heb dat dat moet tegenvallen. Helaas, maar er zijn gelukkig nog zoveel andere boeken te lezen.

Wat achtergrond informatie:

>>>

Ik herinner me Anna Enquist als Christa Widlund-Boer (haar echte naam). Zij was schoolpsychologe op het Sweelinck Conservatorium in de tijd dat ik daar (een blauwe maandag) studeerde. Haar vreselijk zijige praatje op de introductiedag voor nieuwe studenten staat me nog steeds bij. Ik was ook enigszins verbijsterd dat *zij* Anna Enquist was. Ik geloof niet dat ik haar boeken kan lezen zonder dat ik me haar weer voor de geest haal, dus ik heb besloten er maar niet aan te beginnen ;-).

>>>

Mijn eerste indruk van Het Meesterwerk: Nee he, volgens mij is het een Nederlandse schrijfster. Dit ontdekte ik pas nadat ze schreef dat haar vader omkwam doordat haar vader in een gracht liep en verdronk. Grachten dacht ik bij mezelf?? Ik bladerde snel terug naar de eerste pagina en vond geen vertaling van de titel. De volgende dag even navraag gedaan bij een collega en ja hoor een Nederlandse. Waarom weet ik niet, maar ik vind de stijl van veel Nederlandse schrijvers niet mijn stijl. Maar ik moet zeggen dat ik het tot nu toe wel een boeiend boek vind (ik ben nog niet zo ver). Beter dan Smilla, wat ik pas de laatste 200 bladzijden boeiend vond.

Wat uitgebreider:

>>>

In tegenstelling tot Gerda vond ik het Meesterstuk heel mooi. Ik heb Enquist (met name Het Meesterstuk en haar poëzie) al twee keer in een cursus aan volwassenen behandeld en de vrouwen (opvallend genoeg zijn het altijd vrouwen die zich voor een literatuurcursus aanmelden) die eraan deelnamen waren ook erg enthousiast. Ook ik wil niet verklappen waar het boek over gaat, maar ik zou het erg jammer vinden als er boekgrrls zijn die zich door de mails over Enquist die tot noch toe zijn verschenen, laten afschrikken. Ik wil wel aanraden om naar de opera Don Giovanni te gaan, of het libretto te lezen; het is erg knap hoe Enquist deze opera door talloze verwijzingen en parallellen heeft verwerkt in haar roman. Op een later tijdstip zal ik er wel meer over schrijven. Het middenstuk is inderdaad prachtig. De tranen rolden over mijn wangen tijdens het lezen. En toen mijn man vroeg wat er aan de hand was, kon ik niet anders dan hem toesnauwen: Lezen! En houd je mond!! Zo ontroerend emotioneel...

>>>

Ik heb het uit. Ik ben blij het gelezen te hebben, ik vond het een waardevol boek. Waarom waardevol? Het blijft/bleef me een tijdje bij na het lezen, nadat ik het uit had/heb. Dat kan natuurlijk ook met een rotboek gebeuren maar hier bleef ik toch een tijdje aan denken en over.... en het was niet onaangenaam. Deze dagen heb ik via internet een jongetje leren kennen, door z'n moeder die over hem schrijft elke dag. Hij is pas geboren en was niet helemaal in orde, ligt in een kinderziekenhuis in Rotterdam, het gaat hem momenteel goed. Dat schrijven maakt net zo goed dat ik me betrokken voel en aan Dimitri denk als zo'n boek, dat boek van Anna Enquist dus. Maar in/met een roman ga je op vrijwillige basis een relatie aan......... Pffffft he, niet zo overdrijven, Lies. Nee, je gaat dus niet een relatie aan, juist niet, je leeft een tijdje met een aantal personen mee, je beleeft hun geschiedenis op een afstand, als een film...

He he, we gaan hier niet praten, vertellen over wat lezen voor jou is, wel? Over het boek dus. Oke. Vissen, ja vissen lijken een belangrijke rol te spelen in het boek, spelen een belangrijke rol in het boek. Ik denk dat ze gewoon voor 'het leven' staan. Of ze nou in de leer van de symboliek voor een, of als fallissymbool staan/betekenen...... vind ik niet zo leuk, denk ik. Ik vind onze ....... ach wat maakt het ook uit?

Volgens mij gaat het boek over, heb ik uit het boek gehaald het verhaal dat kinderen aan de verwachtingen van hun ouders willen voldoen. Dat ze altijd teleurgesteld er in zullen zijn ook. De ouders 'en' de kinderen. Dat het tegelijkertijd ook hun ondergang 'kan' zijn, aan die/de verwachtingen te trachten te voldoen....... En dat dat alles ook noggus onbewust gebeurt.

Nou is me niet zo duidelijk geworden wat Alma van Johan echt verwachtte..... Jawel, toch wel, een soort copie van Charles dus toch wel, denk ik.

Oh oh oh, wat eng zo veel te herkennen in dat boek.

He meiden, ik vind het een fantastisch boek.

Aan de verwachtingen van je vader te voldoen wat je leven betreft, als dat lijkt te lukken en het bevredigt je... Lijkt dat niet mooi?? Tuurlijk denk ik ook aan de ander, die er aan kapot gaat. Ach, leven is leven is leven is....... lezen is ook leven....

>>>

Het herlezen van een boek dat je heel mooi vond, is altijd een wat hachelijke zaak. Ik had "Het meesterstuk" al eerder gelezen en vond het toen erg mooi en eigenlijk wilde ik het daar maar bij laten, maar omdat ik maar steeds niets echt goeds kon vinden op de bieb, besloot ik het toch nog een keer te lezen.

Gelukkig is mijn waardering voor het boek overeind gebleven. Wel ben ik door de mails die erover geweest zijn gaan letten op het vissen-motief en ik moet zeggen dat ik dat geen verrijking vond, omdat ik er geen weg mee weet.

Ik heb de bijdragen over wat de vis zou kunnen betekenen met belangstelling gelezen, maar ik weet er niet goed raad mee. Het boek deed me opeens denken aan een ouderwetse preek in drie bedrijven, met als tekst de eerste regel "De goudvissen hebben hun jongen opgevreten."

>>>

wat een prachtig boek, Ik heb het gelezen zonder me om thema's symbolen, etc. te bekommeren en ik kon het niet wegleggen. Vooral het 2e deel, ik zat in de trein toen dat deel z'n hoogtepunt naderde, en ja hoor, daar zat ik. Ik kon met moeite de tranen tegenhouden die zich opdrongen. Staat toch wel wat raar in de trein, hè (dit kan trouwens leuke discussies opleveren realiseer ik me nu). Het is trouwens leuk om de reacties over het 'vissen-gebeuren' te lezen. Nu ga je vanuit nog meer gedachten het boek bekijken, boeiend hoor. Het is lang geleden dat ik bezig was met thema's motieven, etc. Die hele symbolische en droombeelden vind ik heel interessant, maar ik kan er niet erg over meepraten. Dus schrijf door dames en maak me wijzer !!

Ja, hoe zit dat nou met die vissen?

>>>

Zou iemand mij kunnen uitleggen wat Anna in Het Meesterstuk met al haar soorten vis ( truitje van Saartje, De Vergulde Karper, roggevleugeltjes, Oscar die slechts slobbert gelijk een vis, snoeken en makrelen) bedoeld?

>>>

Toen ik de afgelopen dagen de beschrijvingen zag moest ik gelijk aan astrologische vissen denken. Hierbij een omschrijving van de Vissen vanuit de astrologie.

Het beleven van Vissen is puur gevoelsmatig: alle ervaringen betrekt het sterk op zichzelf, maar tegelijkertijd vindt het onpersoonlijke element, dat in de fase van de Waterman gestalte kreeg, zijn vervolg in het Vissenstadium, waardoor de Vissenmens voor het conflict staat dat hij zich juist vanuit die onpersoonlijkheid toch al het gebeuren persoonlijk aantrekt. Als watertype is de Vissenmens erg gevoelig en vaak emotioneel, sensitief en vatbaar voor invloeden en indrukken; de Vissenmens weet niet altijd goed raad met zijn gevoelens. De psychische energie kan verschillende kanten op, en in het teken Vissen, waar de strijd uitgevochten wordt tussen persoonlijke en onpersoonlijke voelen en ervaren, zien we dat de onpersoonlijkheid vaak tot gevolg heeft dat het Vissentype zeer licht te beïnvloeden is. Het inlevend vermogen is bijzonder groot, waarbij de ontvankelijkheid voor beelden en niet tastbare gewaarwordingen als stemmingen en dergelijke, die door anderen worden veroorzaakt ertoe bijdraagt dat Vissen vaak helder voelende en/of helderziende gaven heeft. Door die ontvankelijkheid voor sferen , stemmingen en indrukken achter de concrete feitelijkheden zijn Vissen in aanleg mystiek. Het Vissentype werkt graag in grote collectieve instellingen en bij voorkeur op de achtergrond - anoniem en achter de schermen - waar het mededogen uitstekend kan tonen door anderen te helpen, zoals bijvoorbeeld in ziekenhuizen, inrichtingen etc. De gevoelsrijke Vissen heeft ten gevolge van de beweeglijkheid van de psychische energie een snel opnemingsvermogen, dat echter zelden goed uit de verf komt door het geringe zelfvertrouwen, dat mede een gevolg is van de grote (emotionele) gevoeligheid.

>>>

Goh, die omschrijving is Oscar op het lijf geschreven! Het lijkt haast of Anna Enquist deze sterrenbeeld-omschrijving als basis voor zijn figuur heeft genomen.

>>>

Ik heb geen diepe gedachten over dit motief in Het Meesterstuk, maar mij lijkt ook de eerste zin van de roman duidelijkheid te geven: "De goudvissen hebben hun jongen opgevreten." Vissen doen dat namelijk en de personages in het boek doen dat ook. Alma profiteert van haar zoons, vreet ze ook op. Ze speelt een verdeel-en-heers-spelletje met haar zoons waarmee ze wil voorkomen dat ze zich op een bepaald moment samen tegen haar zouden keren. Dat komt ook weer terug in de volgende passage: "Wat voelt het kind dat bestemd is om het voedsel voor zijn ouders te zijn?" e.v. (blz. 302) Oscar en Johan zijn het slachtoffer van hun moeder die een ster is in manipuleren. In de symboliek is de vis een mannelijk, fallisch symbool (de schelp is vrouwelijk, geeft geboorte, geluk en wederopstanding aan) Als droomsymbool is de vis een verkapt beeld van de penis. Overigens vind ik wel dat Enquist de vis te vaak laat terugkomen... Nu we het toch over motieven in het boek hebben: Het Oedipus motief is ook aanwezig. Johan concurreert met Oscar om de liefde van hun moeder; Johan wil zijn vader als kunstenaar overtreffen. Hij is een soort Oedipus en Oscar is dan Teiresias, de blinde ziener die Oedipus ontmaskert als moordenaar van zijn vader. Oscar is ook slechtziend en wordt de blinde genoemd in het boek. Ik lees in het boek ook het verhaal van Kronos terug; de god die zijn kinderen opeet, omdat hij bang is van zijn heerschappij beroofd te worden. Hij vertegenwoordigt de negatieve kant van het vaderarchetype; de tiran, het kwade monster. Kortom, het boek gaat over de strijd tussen ouders en kinderen. Enquist heeft er de mythologie en de natuur bijgehaald

>>>

Ik ben het roerend met je eens. Vond het vissensymbool er zo duimendik bovenop liggen, dat het me ging storen. Wat betreft het Oedipus-motief, kan ik dit niet helemaal meevoelen. Dat vind ik wat vergezocht. Als je Johan ziet als Oedipus en zijn moeder als Iokaste, dan moet Johan z'n pa vermoordt hebben en verliefd zijn op z'n moeder. Tja, je zou natuurlijk kunnen zeggen dat pa ( Laios) een karakterdood gestorven is. En een nieuw leven ( en nieuwe liefdes) is begonnen in Amerika. Je conclusie dat het gaat om de vele soorten relaties tussen ouders en kinderen deel ik van harte.

>>>

Lian heeft al een prachtig antwoord geschreven op je vissen-vraag. Vissen in een droom gaat als symbool iets verder dan alleen het fallische. Dat is de uitleg die Freud er aan geeft. Enquist is nogal Freudiaans in haar thema's, dus het zou me niet verbazen als ze alleen daarom de marktkraam aan vissen heeft opgetuigd. Om de vis recht te doen iets meer symboliek: Vissen leven in het water, water is kort gezegd het symbool van het onbewuste. De vissen komen naar boven uit de diepten van het onbewuste water en zijn vorm-geworden stukjes onbewuste. Jung noemt ze transcendentiesymbolen. Iedere keer dat je wat inzicht verwerft in het leven is het in theorie mogelijk dat je 'iets' droomt met vissen. De vis is ook heilig voedsel en wordt als symbool dan gekoppeld aan Christus of een Christusfiguur. Vis eten in je droom is het integreren van je innerlijke bewustwording. Opgegeten worden door vis: je bedreigd voelen door het onbewuste; de dreiging om de bewuste of rationele koers in het leven kwijt te raken. Dode vis: het niet uiten van elementaire behoeften.

En die opera, Don Giovanni, wie is nou wie?

>>>

Jammer dat ik van de opera waarop het geënt is niets weet. Ik ben ook zo benieuw hoe de muziekstukken zijn die Oscar voor Ellen had uitgekozen. Ik heb me voorgenomen om ook die een te lenen uit de bieb. Zou daar ook dat libretto van Don Giovanni te lenen zijn. Wie kan me dat vertellen ? Zijn libretto's in boekvorm te vinden??

>>>

Wat heet! Als je de andere muziek leent, kun je toch ook Don Giovanni meenemen in CD-vorm? Daar zit een libretto bij. Als je kunt kiezen, dit is als er meerdere versies staan, zou ik die van John Eliot Gardiner nemen. Dat is een prachtige uitvoering. Je kunt ook naar de Videotheek gaan - soms hebben ze daar video’s van opera's en ik weet bijna zeker dat D.G. daar bij zal zitten. Wat je dus niet moet doen, vind ik, is een libretto gaan zitten lezen als een boek.

Zelf vond ik de verbinding met D.G. in Het Meesterstuk vergezocht, maar je kunt het er in aanbrengen. Ik zal even de rolverdeling schetsen, zoals die volgens mij is. Johan is dan Don Giovanni. D.G. is niet alleen een verleider. In de opinie van de filosoof Kierkegaard staat Mozarts D.G. voor 'uitbundige levensvreugde' en het 'levensbeginsel', een anti-christ en daarvoor moet hij uiteindelijk worden gestraft. Kort door de bocht allemaal hoor, zoals ik het opschrijf.

Johan is dan Don Giovanni. D.G. is niet alleen een verleider. In de opinie van de filosoof Kierkegaard staat Mozarts D.G. voor 'uitbundige levensvreugde' en het 'levensbeginsel', een anti-christ en daarvoor moet hij uiteindelijk worden gestraft. Kort door de bocht > allemaal hoor, zoals ik het opschrijf.

Deel III begint met een citaat van D.G.: Piu del pan che mangio, piu dellária che spiro; vrij vertaald: meer dan het brood dat ik eet, meer dan de lucht die ik inadem... Dit zegt D.G. tegen Leporello de regel die eraan vooraf gaat luidt: De vrouwen met rust laten! Je bent gek! Je weet dat ze voor mij noodzakelijker zijn dan....(Yvonne schreef dat ook al...) Zowel D.G. als Johan streven met volle overgave hun doel na. Ze zijn beiden op zoek naar zelfbevestiging. Ze hebben een soort van rivaliteit naar de Commendatore en Charles (het duel in de opera en de schilderkunst in het boek).

>>>

Donna Elvira zou dan Ellen moeten zijn

Deel II begint met een citaat van Elvira: ma tradita e abbandonata provo ancor per lui pieta: maar hij heeft mij bedrogen en verlaten en ik voel nog medelijden voor hem. Zowel Ellen als Elvira zijn verlaten door hun geliefde. Tegen beter weten in blijven de vrouwen gevoelens voor hun ex-geliefde houden. en Donna Anna zou dan Lisa moeten zijn. Maar ik vind het heel  moeilijk om hier iets over aan te moeten geven.

>>>

Donna Anna is Alma; ze spelen eigenlijk beiden een dubbelrol. Alma is een lieve oma, maar manipuleert als het op haar zonen aankomt. Donna Anna doet zich voor als een wraakengel, doet zich kuis voor, maar is wel degelijk gevallen voor de charmes van D.G.

Deel I begint met een citaat van Leporello: Notte e giorno faticar: dag en nacht werken/sjouwen. Leporello is Lisa (eventueel ook Lauwrence). Ze zijn beiden in dienst van iedereen en werken altijd. Ze zijn ook allebei toeschouwers die vanaf de zijlijn meekijken en hun commentaar geven.

Don Ottavio zou dan Laurens moeten zijn en dat baseer ik dan op het feit dat Don Ottavio in Mozart's opera nooit op tijd is of niet precies weet wat er aan de hand is om eens een daad te kunnen stellen. Dat kun je van Laurens ook zeggen. Hij is er niet.

>>>

Don Ottavio is Oscar; ze vormen allebei de absolute tegenpool van de hoofdfiguur.

Zerlina is Zina en hier doet Enquist niet eens moeite om de naam te verbergen. Zerlina's vriend heet Masetto. Zina's vriend heet Mats. D.G. verleidt Zerlina in een prachtig duet (La ci darem la mano) en laat Masetto wanhopig en woedend achter. Als Zerlina ziet wat het effect is van haar daden verzoent zij zich met Masetto.

De commendatore is Charles; ze zijn beide slechts instrumenten in het verhaal, de moord op de commendatore en het verdwijnen van Charles zijn elementen waarop het verhaal gebaseerd is. Ze treden allebei in het begin en aan het eind van het verhaal op om de hoofdpersonen tot bezinning te roepen.

Als je het libretto leest, zul je merken dat sommige stukken in het boek direct verwijzen naar de opera. Bv. op blz. 298 (een wel erg duidelijke verwijzing) waar Lisa onder de tafel kruipt net als Leporello. Op blz. 243 lees je "Onderaan de wit marmeren waterval staan drie figuren. De grijze man met de bril heeft de blauwe vrouw met de stok aan zijn rechterzijde en links de vrouw in de bloedrode jurk. Plechtig beginnen zijn gedrieën de trap te bestijgen. Dragen zij maskers? Nee, zij dragen geen maskers." In de opera, het vierde toneel, komen Ottavio, Elvira en Donna Anna gemaskerd op het bal. Van dit soort verwijzingen wemelt het in de roman, maar ze zijn alleen herkenbaar als je het libretto of de opera kent. Daarom raad ik ook iedereen aan de opera te gaan bekijken als je de kans krijgt.

Tenslotte:

>>>

Gek he? Ik word steeds kriebeliger van die mevrouw Enquist. Ze haalt er een heel aquarium bij en ook nog eens alle betekenissen en constructies uit Mozart's D.G. Wat, behalve intellectuele gymnastiek op muziek, is hier de meerwaarde van?

>>>

ik ben het hartverscheurend eens met je. Toen ik, na het lezen van Het Meesterstuk ook weer eens naar D.G. luisterde, en al de wijze woorden las die de boekgrrls over de personages uit D.G. en Het Meesterstuk schreven, dacht ik; tja wat doet Enquist hier eigenlijk..... En dat terwijl, of misschien juist daarom, ik wel vind dat ze mooie zinnen schrijft, en prachtige sfeertekeningen geeft. Maar libretto's ombouwen tot romans, daar moet ik nog even over nadenken.

>>>

Ik heb niet alle analyses gevolgd, maar naar mijn idee is de meerwaarde een heel bijzonder en prachtig boek, waar ik zeer van genoten heb.

<<<

Marion (Schippie)     Terug naar top pagina