Ik om net terug van de avond in de Bostonse bibliotheek met Jonathan
Franzen. De centrale bieb hier heeft in de kelder een auditorium waar
zo'n
slordige vijfhonded mensen in kunnen. En dan is er boven nog een
groot
video screen voor de laatkomers die niet meer in het auditorium
passen. Ik
was er al vroeg, zodat ik een heel mooi plaatsje op de derde rij
recht
voor Jonathan Franzen's knappe neus. Op jullie vraag of het een stuk
is
kan ik dus volmondig antwoorden "Ja, het is een reuze stuk."
Hij gedraagt
zich enigszinds onzeker en kon in het begin niet helemaal uit zijn
woorden
komen. Ook maakt hij voortdurend grapjes tenkoste van zichzelf. Dat
maakte
hem nog charmanter.
Hij begon met te zeggen dat de mensen die hem
naar
Boston gestuurd hadden (de uitgever van de paperback editie van
"The
Corrections" en de uitgever van de hardcover van zijn nieuwe
boek met
essays "How to be alone") hem de opdracht hadden gegeven
uit die boeken
voor te lezen. "How to be alone" is een bundel van essays
over wat het
betekent om een individu te zijn en toch ergens bij te horen.
Hij begon met een humoristies essay uit "How to be alone"
dat "Books in
bed" heette. "Let's get the most embarrassing part over
with first". Het
ging over de verborgen sexuele normen die we hebben. Zo wordt volgens
Franzen elke heterosexuele man geacht gek te zijn op suggestieve
lingerie
en hij maakt zich ernstig zorgen dat dit bij hem niet het geval is.
Is hij
wel normaal? Hij noemde nog een paar voorbeelden waar hij in zijn
denken
over seks van de norm afwijkt (als ik in bed lig denk ik vaker over
het
boek dat ik lees dan over seks) en toen zei hij: "now I am not
going to
read any further; it's getting too embarrassing."
Na enig
teleurgesteld
geroep uit de zaal las hij een stuk voor uit "The
Corrections": de
discussie tijdens de lunch in Chip's huis tussen voornamelijk Enid en
Denise. Ook ditmaal kwamen er normen aan te pas (het thema van de
avond)
moeder Enid was erg onder de indruk van een hoog dessert op een
feestje,
terwijl grootte van een dessert dochter Denise (een kokkin) niets kon
schelen. Daarna las hij een stuk waarin Gary probeert uit te maken of
hij
ook klinisch depressief is (wat is de norm voor klinisch depressief?).
Hierna volgde een tweede essay dat : Inauguration Day, January 2001.
Het
ging over de avonturen van een kleine groep ultra linkse
demonstranten die
met een gehuurde antieke schoolbus zonder toilet 8 uur van New York
City
naar Washington D.C. rijden om in de buurt van het Superior Court
tegen
Bush's presidentschap betogen. "We know was democracy is Bush
knows what
hypocrisy is." Alweer een zeer grappig verhaal.
Toen kwamen de vragen.
Er wordt trouwens een film van de Corrections
gemaakt. Wanneer die film uitkomt is nog niet duidelijk. Franzen
vindt het
allemaal maar "embarrassing".
Op de vraag hoe autobiografisch "The Corrections" is
antwoordde Franzen:
"Onder een biografie versta ik het neerschrijven van wat er
precies in een
leven gebeurd is. Dit is een roman en de vijf hoofdpersonen en de
gebeurtenissen zijn verzonnen, dus is het geen autobiografie.
Natuurlijk
heb ik wel dingen in mijn eigen leven gebruikt, zoals het feit dat
mijn
vader Alheimer's had.
Vraag: Hoe voel je je als je iemand ziet die je boek aan het lezen
is?
Franzen: "I raak in acute paniek. Ik ben heel bang dat ze het
niet mooi
zullen vinden. De eerste keer dat het me overkwam was op een
vliegveld. De
vrouw die het aan het lezen was, had pas drie pagina's gelezen. Ik
stapte
op haar af en wist toen niet meer wat ik zeggen moest. Zij dacht dat
ik
iets met haar wou. Ik schaam me nog steeds als ik daar aan denk.
Gelukkig
moest ik gauw naar mijn vliegtuig.
Vraag: "Is "The Corrections" en satire.
Franzen: " Ik schrijf met ironie over dingen die ik als sociale
misstanden
zie."
Vraag: "Was je verrast door de reactie van de critici en de
lezers op je
"Corrections"?" Ik was verrast dat zoveel mensen het
waardeerden. Ik had
weliswaar geprobeerd om een boek te schrijven dat ik zelf graag zou
willen
lezen, maar dat betekent nog niet dat zoveel andere mensen het ook
graag
lezen.
Vraag: "What do you think is the coolest thing?'
Franzen: I think wisdom is cool. Like someone who has lived to a ripe
old
age and has learned something about life. That's cool.
Vraag: "The corrections in nogal complex van compositie".
Probeer je je
werk toegankelijk te maken?" Franzen:" Ik schrijf wat ik
zelf zou willen
lezen. Ik houd van toegankelijke boeken. Aan de andere kant zal ik
niets
veranderen omdat ik bang ben lezers te verliezen."
Vraag: "Wat vind je nu achteraf van je "Oprah" besluit?
(Luid gelach in de
zaal) Franzen: Het was geen besluit; meer een faux pas. In een
interview
had ik gezegd dat ik aan de ene kant wel en andere kant niet in
Oprah's
bookclub wilde. Dit kwam in de pers als dat ik niet wilde. Oprah was
niet
helemaal onterecht kwaad en ik werd de show uitgeschopt. Als ik meer
ervaring gehad had in interviews dan zou het niet gebeurd zijn.
Embarrassing!"
Daarna signeerde hij boeken. Toen het mijn beurt was vroeg hij meteen
of
ik Nederlandse was. Ik vertelde hem ook over de boekgrrls en dat we
het
over zijn boek hadden. Hij hoopte dat wij positief over hem zouden
zijn.
Ik heb de "Corrections" nog niet helemaal uit; daar zal ik
later over
schrijven.
Groetjes uit Boston
Ik heb van het weekend ook het boek gekocht en toen ik wilde
afrekenen
werd het meisje dat achter de kassa stond helemaal
lyrisch. Zij vond het het beste boek dat ze dit jaar had gelezen; een
tragisch verhaal dat bij tijden met veel humor wordt beschreven. Ik
ben
erg benieuwd! (Ik vind het altijd leuk als mensen die in een
boekhandel
werken lezers blijken te zijn en heel enthousiast over een boek
kunnen
vertellen. Het is een goede verkooptechniek (bij mij werkt-ie in elk
geval), omdat het zo'n spontane is en het waarschijnlijk niet als
tactiek
is bedoeld :-))
Ik heb "The Corrections" van Jonathan Franzen uit. UIt
allerlei kritieken
maak ik op dat Franzen een heel nieuw soort boek wilde schrijven om
de
Amerikaanse literatuur te laten opleven. Qua vorm, onderwerp en plot
vind
ik het niet echt nieuw. Hoewel het verhaal altijd in de derde persoon
enkelvoud geschreven is, zit je toch telkens in een andere
hoofdpersoon.
Er zijn vijf hoofdpersonen Alfred, Enid, Gary, Denise en Chip die
allemaal
om de beurt gevolgd worden op verschillende tijdstippen. Iets
dergelijks
doet bijvoorbeeld Hella Haasse ook graag. Het wisselen van
hoofdpersoon en
de lange flashbacks kunnen voor de onervaren lezer zeer verwarrend
werken,
maar het klopt allemaal. Dit soort compositie houdt de spanning er
zeker
in. Het onderwerp, de ondergang van een familie. is ook al eerder
vertoond.
Een van de kritisci noemde het boek "een tragi-komische
satire". Nou ben
ik het niet een met het woord satire dat volgens mij "bijtende
spot"
betekent. Ik vind de humor in de boek helemaal niet bijtend. Ik
geloof dat
Franzen van zijn hoofdpersonen houdt en ze alleen een beetje plaagt
met
hun tekortkomingen. Tijdens de lezing zei Franzen dat ook. Later
voegde
hij daaraan toe dat Enid en Gary zijn favorieten waren. Ik heb het
meer op
Chip en Denise. Bij Chip vond ik de escapade naar Lithouwen wat ver
gezocht, maar wel komisch.
Ik had wat moeite met het begin van het boek. Het was een beetje een
saaie
beschrijving en dat gedoe met die alarmbel die niemand kon horen
behalve
Enid en Alfred vond ik een beetje cliche. Na een paar bladzijden komt
er
wat meer vaart in en worden de beschrijvingen komischer. Daarna leest
het
boek vlot weg, hoewel ik soms even een paar pagina's terug moest
slaan om
de draad niet kwijt te raken. Ik vond het zelfs spannend worden
naamate je
dichter bij het langverwachte Kerstfeest komt. De ontknoping vod ik
heel reëel.
Alle financiele wriemelarijen waren mij grotendeels duister, maar
geld en
cijfers zijn nou eenmaal moeilijk voor me. Franzen heeft aan Harvard
Business School gestudeerd dus die hoort die hoort heel veel van dit
soort
dingen afteweten. Ik denk dat de uiteindelijke boodschap van dit
onderdeel
van het boek is: Uit de manier waarop verschillede mensen met geld
omgaan
kun je zien wat voor soort mens het is. Er zit een boel symboliek in
al
dat geharrewar over geld volgens Franzen.
Al met al vond ik een goed boek en ik wil het zeker aanbevelen.
Ben
inmiddels over de helft en wat een prachtig rotboek is dat: rotboek
omdat het verhaal zO deprimerend is dat ik er wakker van heb gelegen (gEEn
goed idee op vakantie), prachtig omdat het enorm goed geschreven is. Dus
rillend genieten!!
Een complexe roman, die eigenlijk alleen maar gaat over hoe een
traditioneel huwelijk in het slop raakt als een van de twee een
slopende
ziekte krijgt. Alles eindigt dan met het door Enid vurig verlangde
gezamenlijke kerstfeest. Jammer dat er nog een hoofdstuk na komt..
Een aantal verhaallijnen hoe aardig ze soms ook zijn, zoals het
verhaal
van Melissa, maar ook soms saai, zoals die van de Litouwse politiek,
vind
ik overbodig. Het is een continue afrekening met clichés: geldwoede,
drugs, buitenechtelijke verhoudingen (al of niet lesbisch, of met
studenten), waarvan ik de traditionele man-vrouwverhouding binnen het
conservatieve huwelijk het aardigst en het meest to-the-point vind.
Het
keurslijf waarin Alfred en Enid zitten gaat steeds meer barsten
vertonen
door zijn ziekte, en dat vind ik prachtig beschreven! Tragisch, maar
tegelijk ook komisch is de cruise, die eindigt in een gemiste kans
voor
Alfred.
Ik heb me steeds af zitten vragen waar de titel nu op sloeg, ook het
laatste hoofdstuk gaf niet direct uitsluitsel: is het wraak? Door een
weerloze Alfred nu eindelijk konstant op zijn fouten te wijzen neemt
Enid
wraak? De conclusie is dan terecht dat alle correcties voor niets
zijn
geweest:
Alfred, blijft hoe ziek hij ook is toch eigenwijs.
Het
is geen chronologisch vertelt verhaal, maar het springen van de ene
persoon naar de andere en van het ene tijdstip naar het andere is goed
te volgen. alleen was ik wel eens in de war met Enid en Denise. Zeker
teveel dezelfde letters in hun naam.
Ik heb me ook af zitten vragen wat er precies met de titel bedoeld
wordt. Het woord komt regelmatig in het boek voor. Maar volgens mij
wordt het niet altijd gebruikt in de zin van verbetering. Of is een
correctie niet altijd voor iedereen een verbetering.
Bij
correcties denk ik aan verbeteringen door docent, baas, reacteur etc.
Dit kunnen aanpassingen zijn, suggesties ter verbetering of echt het
corrigeren van fouten. Of dat positief of negatief is hangt er maar
vanaf hoe je dat beleeft ;-) maar ook aan de kwaliteit of terechtheid
van de correcties. Overigens heb ik meer een negatief gevoel bij het
werkwoord 'corrigeren' ;-) Helpt dit?
Voor
mij was het meer een gevoel, niet zo zeer dat mensen, dingen of
situaties gecorrigeerd werden, maar meer dat iedereen door het leven
wijzer werd en daardoor ideeën, meningen, zienswijzen bijstelde (corrigeerde?).
Hier
herken ik iets in wat ik na enkele dagen dacht, toen het boek wat "gezonken"
was.
Ik dacht toen dat bepaalde gebeurtenissen mensen ertoe aanzetten om
dingen bij te stellen of te veranderen zodat het weer gecorrigeerd werd.
Voor
mij is die titel ongelooflijk duidelijk: Iedereen is bezig met
corrigeren. Van andere mensen, verwachtingen, relaties, het verleden,
etc, etc. Correcktall is natuurlijk het toppunt: een medicijn waarmee je
de hersenen kunt corrigeren.....
ik
las in de VK van afgelopen zaterdag dat maar liefst 40 % van de
patienten met Parkinson last heeft van depressies (mooie foto van Claus
erboven). Dus dat Alfred
depressief was, klopt wel. Weet een van jullie trouwens of
Parkinson erfelijk is? Dat zou ook Gary's depressie
verklaren (beginnende Parkinson??)
k
heb het artikel ook gelezen, maar volgens mij was het verband tussen een
depressie en Parkinson nog maar pas gelegd. Dus die kennis kon Franzen
nog helemaal niet hebben toen hij dat boek schreef. Wel kan het
natuurlijk zijn dat hij op zijn eigen manier research heeft gedaan naar
Parkinson patienten en toen al zijn eigen ontwetenschappelijke conclusie
heeft getrokken dat Parkinson + depressie vaak samen voorkomen.
Even betweterig van een oude 'zustergrrl' met een
vader die aan Parkinsons disease lijdt. De link Parkinson/depressie is al jaren bekend. Depressie bij
een Parkinsonpatient ontwikkelt zich later in de
ziekte. Nog niet duidelijk is of dit komt door de
ziekte, of door het gevoel van vast te zitten in een
aftakelend lijf. De ziekte kan ook weer in een later
stadium, een ongeremdheid van emoties geven, bv hevige
huilbuien waarbij antidepressieva gegeven kunnen
worden.
Het gebruik van antidepressieva gaat vaak jammergenoeg
de werking van de Belangrijkste Parkinson medicijnen
tegen en moeten deze arme mensen kiesen tussen twee
kwaaden en blijven zo veel patienten depressief.
Depressie is dus niet een voorloper van Parkinson.
Toen Claus de depressies 'achter zich had gelaten',
kreeg hij Parkinson nog eens cadeau. Wel kan je
Parkinson-achtige symtomen krijgen
(stijfheid/scheeflopen) door medicijnen tegen hele
zware depressie. Vandaar dat er neurologen zijn die
altijd betwijfelt hebben of Claus wel/niet echt aan de
ziekte van Parkinson leed.
Parkinson kan erfelijk zijn binnen een familie.
Het is voor de patient En de familie heel zwaar,
vandaar mijn (liefdevol) gepuf.
Tja, misschien is het met Parkinson wel zo dat je allerlei varianten
hebt,
want bij mijn moeder weet ik dat ze eerst heel erg depressief is
geweest.
Ze had daarbij ook al lichamelijke klachten, kon in korte tijd ineens
heel
veel niet meer, het liep min of meer parallel in mijn herinnering.
Doordat
ze ineens niet of nauwelijks meer kon fietsen en lopen, ze geen auto
hebben en ze ca. 4km. buiten het dorp woonden voelde zich ze in een
sociaal isolement belanden. De huisarts gaf haar ook weinig support,
mevrouw u wordt ouder, het hoort er allemaal bij. En wij (mijn vader
en
kids) moet ik in alle eerlijkheid in eerste instantie namen haar
huilbuien
en frustraties ook niet echt serieus. Dat heeft haar op de één of
andere
manier toch wel zo geprikkeld dat ze zichzelf aan de haren omhoog
getrokken heeft en uit die depressie raakte, en haar poot stijf hield
bij
de huisarts om aanvullend onderzoek. Helaas bracht dat deze uitslag,
terwijl ze de hoop had dat er met het onderzoek iets uit zou komen
dat met
medicijnen op te lossen zou zijn en ze na ca. een half jaar weer zo
fit
als een kievit zou lopen. Nu moet ze elke dag weer leven met het
gegeven
dat het alleen maar slechter kan worden....
Het
was voor mij niet een boek om achter elkaar uit te lezen. Daarvoor is
het te complex, er gebeurt gewoon teveel.Ik heb er gedoseerd van genoten.
Het Engels is behoorlijk moeilijk maar het was mij voor mij niet
hinderlijk dat ik zo nu en dan niet precies wist wat een woord
betekent. Hetzelfde geldt voor al dat gedoe met stocks enzo. Ik weet
niets van de aandelenhandel terwijl dat in dit boek wel een grote rol
speelt. Toch was dat geen struikelblok, ik las gewoon door. Het was meer
zoiets van: dat is voor deze personen erg belangrijk, ik wil meer over
deze mensen weten, dus lees ik door.
Ik
wijk behoorlijk af van wat ik tot nu toe aan berichtjes gelezen heb,
iedereen lijkt het mooi gevonden te hebben... Voor mij waren de
eerste 400
pagina's, tja, hoe zal ik het zeggen? Zuchten, kreunen, steunen en
niet
omdat ik het zo mooi vond. Voor mij gebruikte Franzen veel, maar dan
ook
veel te veel woorden, en ook nog moeilijke woorden (gerontocratic?,
gubernatorial, senescence, ik had er nog nooit van gehoord!). Ik
gebruik
Engels niet in m'n daily life, maar wordt er zo gesproken in America?
Ik
had het gevoel van niet. En ik vond het dan ook niet lekker lezen.
Niet
eens omdat ik het niet begreep (daar heb je woordenboeken voor als je
het
al niet uit het zinsverband kunt halen, of mensen die de Nederlandse
vertaling er even voor je op naslaan), maar omdat ik niet van die
hoogdravende taal houd. Het gevoel van hij moet zo nodig. Ik wilde
het uit
lezen, maar vond het een worstelpartij!
Tot... het hoofdstuk The
generator
begon, over Denise. Ineens veranderde er iets, of lag dat aan mij? Ik
ben
zelfs terug gegaan naar het begin om te kijken of ik nog wel in
hetzelfde
boek bezig was. Ineens klikte het en vond ik het wel mooi. En bleef
het
ook mooi vinden tot het eind. En geen moeilijke taal meer, echt geen
één
woord! Dus ik ben blij dat ik het helemaal gelezen heb, geen kater,
maar
een tevreden gevoel. Maar of ik het zou aanraden? Ik denk het niet.
(...)
het Denise hoofdstuk was echt de omslag, voor mij ook. Tot dat moment
vond ik het één grote worstelpartij, maar dat hoofdstuk was ineens
totaal en helemaal anders en las zo fijn! En daarna was het allemaal de
moeite waard.
Normaal
heb ik boek in hoogstens drie dagen uit, maar ik doe er nu al twee
weken over en ben toch nog maar ergens op bladzijde 250 of zo. Het
onnozele gedoe van Chip komt me zo ongeloofwaardig onvolwassen voor,
en
hij lijkt ook niks te leren uit zijn ervaringen (iets wat ik bij de
hoofdpersonen van door mannen geschreven boeken wel vaker bespeur).
Dan
Gary, die ik weet niet wat moet bewijzen aan zijn ouders - nogal
overdreven.
Kortom erg hyper allemaal, maar misschien is dat toch wel
authentiek amerikaans - ik hoop het niet .
Ik heb al vaker de vergelijking met Tom Wolfe's "Bonfire of the
vanity's"
langs zien komen - en daarbij had ik inderdaad ook steeds het gevoel
dat
de maatschappij die daarin geschetst werd toch wel wat al te
dolgedraaid
leek, en wellicht meer de beleving van de schrijver en zijn
overspannen
milieu weergaf dan de werkelijkheid.
Maar als dit toch een getrouwe afspiegeling van de amerikaanse
werkelijkheid geeft, dan wordt ik daar wel een beetje treurig van:
iedereen lijkt te opgezweepd te worden door de angst: "o jee als
maar
niemand merkt dat ik eigenlijk niets voorstel." Wat een armoede...
Ik denk dat ik het voor gezien houd.
Ik
geloof dat ik er maar mee stop. Mijn bezwaar geldt, denk ik, dat ik de
roman te uitgesponnen en veel te gedetailleerd vind en dat ik daardoor
al lezend mijn interesse ben verloren. Ik snap de treurige boodschap en
ben niet nieuwsgierig genoeg naar de wederwaardigheden van de diverse
personages. Ik hou van wat meer pregnant en suggestief vertellen. Ik
denk nu opeens aan de wat mij betreft hartverscheurende (kleine!) roman
van Penelope Lively: Het Voorbijgaan - Passing On/By(?) -. Hetzelfde
thema. Die verrekte invloed van ouders op kinderen. Maar hoe beschreven:
beknopt, suggestief en je hart breekt.
Dat
vond ik indertijd ook, het had misschien de helft minder gekund. Toch
jammer dat je het opgeeft, het einde is zo schrijnend.
V
E
R
K
L
A
P
P
E
R
Het
einde vond ik heel erg mooi, toen werd mij ook duidelijk waarom deze
titel gekozen is. Uiteindelijk heeft bijna iedereen zich gecorrigeerd
Afred doet wat hij allang had willen (en misschien ook moeten) doen,
namelijk zelfmoord pelegen. Enid kruipt onder de wrok jegens haar man
vandaan. Denise gaat weer werken en verder een rustig leven leiden,
zonder haar obsessie om in een huwelijk te stoken. Chip veranderd nog
het meest, hij wordt huisvader en beziet het leven rationeler. Eind goed,
al goed,
vind ik. Vooral hoe de dementie van Alfred omschreven wordt, hoe hij
denkt, dat vind ik erg knap en deed me denken aan Hersenschimmen van
Bernlef.
Eisjen