De roman opent met de zin:
'I was born twice: first, as a baby girl, on a remarkably
smogless Detroit day in January of 1960; and then again, as a
teenage boy, in an emergency room near Petoskey, Michigan, in August
of 1974. Specialized readers may have come across me in Dr. Peter
Luce's study, 'Gender Identity in 5-Alpha-Reductase
Pseudohermaphrodites,' published in the 'Journal of Pediatric
Endocrinology' in 1975. Or maybe you've seen my photograph in
chapter sixteen of the now sadly outdated 'Genetics and Heredity'.
That's me on page 578, standing naked beside a height chart with a
black box covering my eyes.'
Het verhaal gaat over deze ik-persoon: als uiterlijk lijkend een
meisje geboren (Calliope Helen Stephanides), maar genetisch gezien een
jongen. Het vertelt zijn familiegeschiedenis en hoe het genetisch defect
dat hem uiterlijk een meisje maakte, vanuit Griekenland naar de States
komt in de jaren '20 van de vorige eeuw. Het geeft gelijk een beeld van
hoe immigranten deels vasthouden aan hun oude gewoonten en aan de andere
kant hun best doen om Amerikaanser dan de Amerikanen te worden.
Een familiehistorie, een stuk Amerikaanse geschiedenis. Dit keer
opgehangen aan een chromosomale afwijking (ik heb geen zin te gaan
grasduinen of die echt bestaat). Deze chromosomale afwijking ontstond
o.a. in het oude Griekenland en reist met de grootouders van de
hoofdpersoon Calliope, Lefty en Desdemona, mee naar de VS in de jaren
'20 van de vorige eeuw. Beschrijvingen van immigratie: het
tegelijkertijd zo snel mogelijk all-american willen worden en
tegelijkertijd vasthouden aan oude gewoontes om zo de band met het
moederland niet te verliezen. Ook het vinden van huwelijkspartners in de
Griekse gemeenschap hoort daarbij. We maken de drooglegging en de
illegale drankstokerij mee, de opkomst van de lopende band in de Ford-fabrieken
(schitterend beschreven trouwens), de recessie, opkomst van de Black
Power, WO II, het anticommunisme van de jaren 50, de John Lennon-imitatie
van de kleinzoon 'Chapter 11' (rare namen ook, hoe ze daar aan zijn
gekomen?) begin jaren '70.
Hun kleindochter, Calliope wordt geboren met het uiterlijk van een
meisje maar op haar 14e blijkt dat ze genetisch een jongen is, Cal. Het
boek is door Cal geschreven als hij net 40 is en in Berlijn woont waar
hij werkt voor de Amerikaanse culturele attaché. Boeiend gegeven.
Mooi ook hoe de grootmoeder, die altijd zo goed het geslacht van
ongeboren babies kon voorspellen er dit maal naast lijkt te zitten (ze
voorspelt een zoon, het is een dochter) en aan het eind van het boek
tevreden concludeert dat ze er toch niet naast zat.
Wat vonden de grrls ervan?
“Ik
las Middlesex van Jeffrey Eugenides. Het is echt een boek voor mij en
voor al die grrls die van boeken als The corrections en The little
friend genoten.”
“Ik
kan het niet vergelijken met Donna Tart wat jij deed want ik vond dit
heel mooi, helemaal ingeleefd en zonder franjes terwijl Tart mij
irriteert van begin tot eind: aanstellerig, overdreven, wil wel maar kan
niet. Sorry!”
“Ik
denk het wel maar ik ben ook bang dat het verschillende grrls tegenvalt
zoals The little friend tegenviel en Atonement. Ik zelf vond de sfeer/leeservaring
daarmee overeenkomen (maar vond beide boeken _wel_ mooi).”
“Het
is een aanrader. Het is bijna een epos: die hele geschiedenis van
Griekse emigranten in Amerika en hun inburgering. Je leert de diverse
familieleden kennen en begrijpen.”
“Jeffrey
Eugenides kan schrijven. Boeken met sensatiebeluste onderwerpen laat ik
meestal links liggen omdat ik denk dat de schrijver makkelijk wil scoren
om een gebrek aan vakmanschap te maskeren. Zo niet bij Middlesex. Het is
het verhaal van, 'dochter' van tweede-generatie Griekse immigranten, die
in haar puberteit (ook) een jongen blijkt te zijn: ze is hermafrodiet.
Eugenides brengt het verhaal van Cal integer en wordt nooit goedkoop.
Het is tegelijkertijd een 'gewoon' verhaal over opgroeien én een
familiesaga. Cals identiteit wortelt in de geschiedenis van zijn familie,
ver terug op Cyprus aan het begin van de 20e eeuw. En zo pik je een stuk
mee van de problemen van immigranten in de VS en het rassenprobleem.
Maar dat wordt nooit hoofdzaak: het maakt deel uit van het leven van de
familie. Cal, geboren en getogen Amerikaan, is opnieuw een outsider -
maar van een ander slag."
“Dat
ik niet de neiging heb om superlatieven voor Middlesex te gebruiken vind
ik dus een pre van het boek. Door de bescheiden verteltrant kun je niet
om het verhaal heen.”
“Ik
was aan het lezen in De Reis van de Voorganger van P.O. Enquist en dat
was een taaie opdracht. Lag zwaar op de maag. Gestopt en overgestapt op
Middlesex. Dat thema is ook allesbehalve licht, je zult maar als
hermafrodiet geboren worden, maar het verhaal is met humor geschreven.
Het is zeker ook spannend. Toen Calliope eindelijk bij de dokter
belandde dacht ik dat het met de spanning gedaan zou zijn, maar daarna
werd het boek juist onderhoudender. Tenenkrommend dat het kind niet uit
durft te komen voor haar liefde voor ''het Object'', op die manier
werkte ze regelrecht toe naar een verkeerde beslissing. Leuk als het
verhaal dan toch een onverwachte wending neemt.
Eugenides heeft gevoel voor nuances: als de grootmoeder denkt dat de
grootvader dood is, is ze geschokt en verdrietig en tegelijk opgelucht.
Opgelucht omdat haar grootste zorg, namelijk dat hem iets zal overkomen,
van haar is weggenomen. Ik vind die mix van gevoelens onverwacht maar
wel realistischer dan alleen een groot verdriet. Een schrijver die zulke
observaties noteert boeit me."
De bijzondere namen van de verschillende personages in het boek
leverden lekkere discussiestof op:
“Er
zitten volgens mij nog heel wat lagen in die we zouden kunnen verkennen
met de boekies. Zoals de namen van de personen, want wat zou Chapter 11
voor iets kunnen zijn? Iets uit de bijbel? Iets uit een ander boek? Iets
uit de declaration of independence of zomaar een naam? En dat Calliope
zo heet (muse of the epic poetry) is natuurlijk ook niet zomaar.
Eigenlijk had Eugenides er een heldendicht van moeten maken, maar ja,
dat koopt natuurlijk weer geen hond. :-)"
“En
waarom Chapter Eleven zo heet is inderdaad een raadsel, het staat echt
nergens.”
“O
ja, dat wilde ik net ook in mijn mailtje zetten. Over de naam Chapter 11
is bij bookcrossing blijkbaar gediscussieerd en Maupi -aan wiens
bookring ik meedeed- heeft het in haar
journal over Middlesex gezet Lijkt mij duidelijk. En wat
betreft de naam Calliope: het is wel een episch verhaal natuurlijk.”
Over de titel van het boek werd het volgende geschreven:
“Eerst
dacht ik dat Middlesex iets met zijn hermafrodiet zijn te maken had, dat
zal ook wel, maar de stad bestaat ook echt.”
“Leuk!
Boel pagina's wel he?! ;-) Met priegelige lettertjes in de versie die ik
in handen kreeg, maar dat went snel denk ik. Op dit moment ben ik vooral
benieuwd waar de titel op slaat. Ik heb een vriendin in Middlesex wonen
en wie weet is het ook een boek voor haar ;-)”
“Middlesex
slaat natuurlijk ook op de rare positie die deze persoon inneemt: hij
heeft noch de vrouwelijke sexe, noch de mannelijke sexe (pure sang dan),
maar zit daar tussenin.”
Enkele citaten:
De moeder van Calliope wil zo graag een dochter, de vader heeft een idee:
als ze nou sex hebben ruim voor ze ovuleert, zijn de mannelijke
zaadcellen al dood en krijgen ze dus een dochter.
'What we want is a good old, slow, reliable female sperm.' (...)
Tessie laughed the suggestion off. But behind her sarcasm was a
serious moral reservation. To tamper with something as mysterious
and miraculous as the birth of a child was an act of hubris. In the
first place, Tessie didn't believe you dould do it. Even if you
could, she didn't believe you should try.'
(Uiteindelijk gaat ze toch mee in het plan en zowaar: een dochter)
'Standing at the window, my brother wanted more than anyting to
believe in an American God who got ressurected on the right day.'
Om de VS in te komen, moeten de immigranten een taaltest ondergaan.
Het is een bijbeltekst waarin eunuchs voorkomen.