Maart stond Orakelnacht van Paul Auster op het programma. In het Parool wordt het boek gerecenseerd onder de kop
'angstaanjagend sprookje vol dubbele bodems'. Aanbeveling en link naar recensie
Else las het boek al eerder en verheugt zich erop het met de grrls te
herlezen! Zij schrijft:
Wat een mooi boekje (206 pagina's, vrij wijd gedrukt)! Men zegt wel eens:
wie schrijft die blijft. En dat is voor mij een beetje het thema van dit
boek.
Het verhaal: de hoofdpersoon Sidney, een schrijver die herstelt van een ernstige ziekte, probeert zijn leven weer een beetje op orde te krijgen.
Hoe doet hij dat: door te schrijven. Hij koopt een mooi schrift en op het
moment dat hij dat opendoet, vloeien de woorden uit zijn pen. Een vriend
van hem, ook een schrijver, daagt hem uit een thema uit te werken van een
man die van de ene dag op de andere zijn oude leventje in de steek laat.
Sidney schrijft hierop het verhaal over een redacteur bij een uitgeverij,
die een mansucript onder ogen krijgt dat zijn leven verandert. Dat manuscript op zijn beurt gaat over een man die in de toekomst kon kijken
en dat zo beangstigend vond dat hij zich van het leven berooft. Zo zitten
er dus diverse, in het begin separate, lagen in het verhaal. Maar op een
gegeven moment gaan die lagen door elkaar lopen. De verhalen van Sidney,
zijn vrouw, hun vriend, maar ook van de personen uit het thema, het verhaal van Sidney en het mansucript gaan op een prachtige manier in elkaar over.
Wordt wat eenmaal geschreven is ook ooit bewaarheid? Dit is een mooi uitgewerkte centrale vraag?
In het begin bevreemdend zijn de zogenaamd terloopse voetnoten, waarin eigenlijk nOg een verhaal, ook over en van Sidney trouwens erdoor heen
speelt.
Deze korte beschrijving doet het boekje geen recht, dat besef ik terdege.
In februari kan Janneke echt niet langer wachten met haar:
Verhaal over een verhaal in een verhaal...
Afgelopen winter las ik Orakelnacht van Paul
Auster, mijn eerste
kennismaking met deze schrijver. Het kostte me eerlijk gezegd wel moeite
om in het verhaal te komen, eerst konden de gebeurtenissen rond de personages me niet
boeien. Er bleef veel afstand, ik vond het moeilijk me
in te leven in de hoofdpersonen. De verhalen die door de hoofdpersoon werden
geschreven, vond ik bovendien niet bijster interessant en eerlijk
gezegd wat kunstenaarsgeneuzel. Pas tegen het einde van het verhaal, zo tegen de laatste 30 pagina’s worden de verschillende verhaallijnen
aaneengesmeed en ging ik met de hoofdpersonen meeleven. Tegen die tijd had
ik overigens al in de gaten wie de mystery man in Grace’s leven is, en wie
degene is die haar om die reden zo erg haat. Het is een boek dat het meer
van de sfeer dan van de verbondenheid met de personages moet hebben, net
als de Opwindvogels overigens, alleen bevatte dat boek zulke hartverscheurende scenes dat ik meer bereid was mijn
"ongeloof op te schorten". Ik ben heel benieuwd wat jullie van dit boek
vonden?
Als het dan echt de Orakelnachtmaand maart is verzucht Mart:
Ben driftig aan 't
lezen. Herken uit m'n eerdere mailtjes over Auster de
lastigheid om de inhoud samen te vatten. Hij schuift van laag naar laag en
je moet wel blijven doorlezen om de draad te blijven volgen. Je raakt binnen de kortste keren de kluts
kwijt. Ik laat later van me horen.
Marjo komt er ook niet helemaal uit:
Om de finesses van dit boek te begrijpen zou ik het verschillende keren
moeten lezen, maar dan is de spanning er natuurlijk wel af. De vraag is dus of ik het ooit doe. Voorlopig niet in ieder
geval. "Orakelnacht" is
niet samen te vatten, zoveel verschillende verhalen zitten er in: een
Droste-effect: een schrijver schrijft een boek over een schrijver, die een
boek schrijft, waarin een ander manuscript weer een rol speelt.
De verhalen lopen door elkaar heen, en worden ook nog "onderbroken" door
voetnoten, hetgeen lastig lezen is. Magische componenten en het toeval spelen in alle verhalen een
rol. Ook lijken de verhalen gelinkt te zijn,
maar zijn het dan toch weer niet. Een puinhoop is het, maar een interessante boeiende
puinhoop!!
Ik kom er niet echt uit wat de titel betekent, iemand ideeën?
Mart is inmiddels flink gevorderd en schrijft:
Nou - ik heb nog 60 pagina's te gaan - en ben expres
gestopt. Niet
afraffelen nou. Want ik wil eigenlijk zelf even bedenken hoe die lijnen nou precies bij elkaar zouden kunnen
komen. Ik hoop dat er niet sprake zal
zijn van al te geheimzinnige verdwijntrucs i.v.m. de hoofdpersoon. (absences? - hij is perslot herstellend van een ernstige ziekte -
hersentumor?) De centrale plot loopt tot op heden logisch genoeg. En Auster houdt van het
toeval. En 'toevallig' gebeurt er natuurlijk van alles, 't meeste
waarschijnlijk, in een mensenleven.
En zo zie je maar - zo'n verhaal van Auster is gewoon niet samen te
vatten. 't Gaat niet om 't platte verhaal, maar om de dwarsverbindingen. De lagen onder de
lagen, de Droste-effecten inderdaad,
zoals een grrl schreef. Verhalen die doorelkaarheen lopen. Associaties,
herhalingen.
Ik denk dat het centrale thema zou kunnen zijn het 'overleven'. Of het somehow
doorleven. Desnoods door te verdwijnen en opnieuw te beginnen. Nog niet duidelijk heb ik hoe 'k het hartverscheurende verhaal over moeder en
kind in Dachau ("the end of mankind") moet plaatsen. Noch de fotokopie uit 't telefoonboek van Warschau d.d 1937/'38 - met daarin de gegevens
van mogelijke familieleden van Auster.
Doorleven? Opnieuw beginnen? Een tikkie mysterie? Ik weet 't niet. Maar
ja, 'k heb 't boek nog niet eens uit!
Als Mart het boek wel uit heeft:
Zo.
Uit. Een mooi, bijzonder boek. Zo'n boek waar je nog es een keer over
na moet denken. Hoe zit dat nou allemaal in elkaar ? Dat heb je bij die Auster-titels - ik las er inmiddels een
paar.
Over 't algemeen hou ik niet zozeer van zwaar-geconstrueerde romans, zo'n
verhaal waarvan je 't planboard van de auteur bij wijze van spreken aan z'n muur ziet
hangen. Ik val doorgaans meer voor verhalen die organisch
lijken (!) gegroeid als een appel aan een boom.
Bij de eerste helft van de roman had ik een kladje nodig - hoe lopen die
laagjes nou ook alweer? De tweede helft liep als een fluitje; de info uit
't begin bleek inderdaad onderliggend aan de hoofdplot. Als ervaringen of
noties die een mens nodig kan hebben. Zoiets.
Nou ja, dit is natuurlijk wartaal voor grrls die het boek niet hebben
gelezen. Voor de geinteresseerden de plot, korter dan kort. Auteur
probeert, na ernstige ziekte, weer op gang te komen. Heeft geldproblemen
(ziektekosten). Maar alles gaat mis. Een beginnende roman loop vast, een
filmscenario wordt geweigerd, problemen in z'n ogenschijnlijk probleemloze
relatie.
Tijdens z'n geploeter krijgt ie van links en rechts info. Soms door toevallige
ontmoetingen, soms door oudere romans /verhalen die hij
onder z'n neus krijgt geschoven. En uiteindelijk lijkt 't de hoofdpersoon of alles
is voorzegd. Of - dat taal het vermogen heeft te 'voorspellen'. Wat je
zegt, zijn niet zomaar woorden - maar zijn een mogelijke werkelijkheid.
Kijk maar naar 't mooie citaat dat Marjo laatst doorgaf.
De titel? 'Oracle night' was de titel van een verhaal waarnaar slechts
zijdelings wordt verwezen. Op 't planboard zou 't helemaal onderaan
komen.
Een verhaal over een soldaat in WOI die na een schotwond blind werd en daarna voorspellende gaven
ontwikkelde. Hij voorzag ook zijn eigen ellende
en pleegde zelfmoord.
Dus - waar gaat 't boek nou eigenlijk over? Tja - waar 't bij Auster altijd over
gaat, geloof ik. Over de macht van de taal, that's for sure.
Over dood en weggaan en over opnieuw beginnen. Eerder verwees ik naar een
kopie uit 't telefoonboek van Warschau 1937/38. Met 't adres van mogelijke
voorouders: Stefan en Janina Orlowscy. Nou, dat staat er natuurlijk niet
voor niks in.
Zo, ik heb m'n bijdrage aan 't maandboek voorlopig wel geleverd, lijkt
me. Een beetje verder kletsen?
het boek valt Yvonnep tegen
Vind het al met al nogal
gekunsteld. En vermoeiend. Ik kom nu tot vier verhalen die me allemaal worden verteld op
een manier alsof ze nog moeten worden uitgewerkt. Ze komen vast ergens
samen, en misschien komt er dan wel wat meer 'aan de oppervlakte'. Tot
dusver zijn het alleen vier verhalen. Heb tussendoor een ander boek
gepakt. Dat had ik niet gedacht.
Waarop Marjo reageert:
Nou Yvonne, er zitten nog meer verhalen in, en ik begrijp ook niet van
allemaal wat de bedoeling is. Maar moet er wel een bedoeling zijn? Ik heb
dit boek al lang uit, maar het spookt nog steeds door mijn hoofd. Zo bedacht ik me gisteren dat er ergens een stukje staat over het
herschrijven van iets, waarbij de letters en woorden zichzelf zouden
herschikken. Het deed me op dat moment denken aan the Eyre affair van
Jasper Fforde. Kan iemand die Auster leest of gelezen heeft zich dit stukje herinneren en mij zeggen waar ik het vinden
kan? Ik heb het boek al
enkele keren helemaal doorgebladerd maar zie het niet. Wel zag ik dit:
Trause zegt tegen Sid:
"gedachten zijn echt. Woorden zijn echt. Alles wat menselijk is, is echt
en soms weten we dingen voordat ze gebeuren, zelfs al zijn we ons daar niet altijd van
bewust. Misschien is dat wel de essentie van schrijven,
Sid. Niet het rapporteren van gebeurtenissen uit het verleden maar dingen
laten gebeuren in de toekomst." Sid schrijft dat verhaal over Trause en Grace zonder te weten dat het echt zo is. Pas later beseft
hij: "De
toekomst bevond zich al in mij en ik was mij aan het voorbereiden op de rampen die op het punt stonden te
gebeuren."
Elly heeft ook beslag weten te leggen op Orakelnacht in de bieb en
schrijft:
Ik ben al op de helft ( nick heeft zichzelf net
ingesloten) en vind het
waanzinnig fascinerend : Verhaal in een verhaal in een verhaal, je moet inderdaad goed bij de pinken blijven om alles te kunnen
volgen. Maar wat
knap gedaan ! Ben zeer benieuwd naar de rest ...morgen !
en dan valt het iewat tegen:
Mijn
fascinatie was dan ook snel weg. Ik hoopte natuurlijk dat alle lijnen, alle verhalen in het verhaal die Auster erbij sleept ook een vervolg
zouden krijgen, maar nee, alles houdt gewoon op en alleen de 'werkelijkheid' van de eigenlijke ik-figuur : Sidney Orr gaat
verder. En
hoe turbulent ook : het totaal andere contact met Chang bv., zijn ontdekking over het vroegere contact tussen John en Grace, de ellende met
Jacob, ik had het gevoel van een heleboel tekst verstoken te blijven. Na
dat min of meer ingewikkelde begin liep het nu zo soepel naar het einde van het
boek, naar het einde van één verhaal eigenlijk, dat ik een beetje
een leeggelopen ballon gevoel kreeg. Niettemin : ik vond het een heel goed
verhaal : alle ingewikkeldheid van het begin was inderdaad nodig om de verwarring van de ik-figuur te
verklaren. Ik zal zeker nog meer van Auster
gaan lezen. Weer een schrijver waar ik nog nooit van gehoord had : Lang Leve de Boekgrrls ;-)))
Mart vraagt zich nog af:
Ik had overigens ook wel enige moeite met die
Jacob-figuur.
Waarvoor had Auster die knakker eigenlijk nodig? Toch zeker niet om die miskraam te
forceren?
waarop Dettie de bespreking nuchter afsluit en Marts vraag beantwoordt
Om eerlijk te zijn vond ik het helemaal geen verwarrend
boek.
Een schrijver die erg ziek is geweest, heeft moeite de draad weer op te
pakken.
Ik zie het boek meer als een beschrijving hoe de worsteling van een schrijver is om tot een verhaal of boek te komen met daarnaast de
huiselijke perikelen die gewoon doorgaan.
De zoon van de vriend moest wel op komen dagen. Zo kon de schrijver helemaal opnieuw beginnen met zijn
vrouw. Rivaal weg, kind weg,
financiële problemen weg. Hij eindigt dan ook met zich zeer gelukkig te
voelen. Kortom, een happy end.
Samenvatting: Irene
